Του Γιεβγιένι Κρούτικωφ*
Η θέση του «Ισλαμικού Κράτους» και των συμμαχικών του ομάδων στη Συρία είναι πλέον απογοητευτική. Ο στρατός του Άσαντ επιδεικνύει ηρωισμό και υψηλή κατάρτιση, οι αεροπορικές και ναυτικές δυνάμεις της Ρωσίας πραγματοποιούν νέα μεγάλης κλίμακας επίθεση, ενώ στρατιωτικές επιτυχίες καταγάγουν και οι Κούρδοι και οι Τούρκοι. Αλλά τις στρατιωτικές επιτυχίες της Τουρκίας είναι πιθανό να τις πληρώσουν όλοι ακριβά. Η Άγκυρα είναι προφανές ότι σκοπεύει να δημιουργήσει στη Συρία ένα νέο μη αναγνωρισμένο οιονεί κράτος.
Την Τρίτη οι ρωσικές δυνάμεις εξαπέλυσαν μια νέα επιχείρηση μεγάλης κλίμακας εναντίον των τρομοκρατικών ομάδων στη Συρία. Αλλά, παρά τις προβλέψεις, οι στόχοι αυτής της επιχείρησης δεν επιλέχθηκαν στο ανατολικό Χαλέπι ή στα προάστιά του, αλλά στις επαρχίες Ιντλίμπ και Χομς. Εκπρόσωποι της στρατιωτικής διοίκησης υπογραμμίζουν ότι η παύση, έπειτα από την κατάπλευση τμήματος του στόλου της Βόρειας θάλασσας στις ακτές της Συρίας, χρειάστηκε ακριβώς για την προετοιμασία της αλλαγής στόχων.
Γιατί επιλέχθηκαν η Ιντλίμπ και η Χομς; Η σωστή απάντηση είναι για μια σειρά από λόγους. Έπειτα από την κατάληψη από τα κυβερνητικά στρατεύματα του σχολικού συγκροτήματος Χίκμα σε όλη την περιοχή του Χαλεπιού, όπου οι μαχητές προσπάθησαν να οργανώσουν ένα ρήγμα και όπου ήδη για 3 μήνες διεξάγονται λυσσαλέες μάχες, δεν παρατηρήθηκε αυξημένη δραστηριότητα στην πόλη. Οι τζιχαντιστές δεν έχουν πλέον τη δυνατότητα για να απεγκλωβιστούν, ούτε ακόμη και κατά τη διάρκεια της παύσης των εχθροπραξιών, όπου συνήθως ανασυγκροτούνται και αντεπιτίθενται.
Την ίδια ώρα, στο βορρά, στρατιωτικά τμήματα του ΙΚ βρίσκονται σε αντιπαράθεση με ομάδες της «μετριοπαθούς αντιπολίτευσης», τις οποίες ανοιχτά υποστηρίζει η Τουρκία. Εδώ, ο λεγόμενος «Ελεύθερος Συριακός Στρατός», με την ενίσχυση τουρκικών στρατευμάτων, κινείται γοργά προς την πολίχνη της Αλ-Μπαμπ. Κρίνοντας από τη δραστηριότητα των Τούρκων, η Άγκυρα σκοπεύει να την καταλάβει, ακόμη κι αν αυτό δεν εντάσσεται στην «αντιτρομοκρατική επιχείρηση», αλλά μπορεί κάλλιστα να χαρακτηριστεί ως πλήρους κλίμακας εισβολή στο έδαφος της Συρίας. Οι Τούρκοι επιμένουν ότι πολεμούν όχι μόνον με το ΙΚ αλλά και με το ΠΚΚ, κάτι που σύμφωνα με τη λογική τους, δικαιολογεί οποιαδήποτε διείσδυση σε ξένο έδαφος.
Τώρα οι «μετριοπαθείς» ελέγχουν περίπου το 5% του Αλ-Μπαμπ αλλά η αντίσταση του ΙΚ γίνεται όλο και πιο αδύναμη. Οι τρομοκράτες χάνουν μαχητές καθώς είναι αναγκασμένοι να στείλουν ενισχύσεις στην μάταιη πλέον αντίστασή τους στο Χαλέπι και για την άμυνα της Ράκκα. Από την ανατολική πλευρά της Αλ-Μπαμπ κινούνται οι Κούρδοι από τις «Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις».
Στα αραβικά αλ-Μπαμπ σημαίνει πύλες, πόρτα, και η συγκεκριμένη πολίχνη με την μικρή έκταση στα κράσπεδα της βόρειας Συρίας έχει στρατηγική αξία, αν και όχι όσο το Χαλέπι. Οι Κούρδοι θεωρούν την Αλ-Μπαμπ ως τμήμα των εθνικών τους εδαφών, αν και είναι αυτό είναι μάλλον μια αρκετά διευρυμένη ερμηνεία των συνόρων του «Μεγάλου Κουρδιστάν». Και γι’ αυτό είναι πολύ πιθανό να εμπλακούν σε μάχη για την πόλη, ακόμη και υπό την απειλή μιας ευθείας σύγκρουσης με τους Τούρκους, που είναι βέβαιο ότι θα ξεπεράσει κατά πολύ την ενδοσυριακή αντιπαράθεση.
Τα προπαγανδιστικά μέσα, που στηρίζουν την «μετριοπαθή αντιπολίτευση» στις αμερικανοποιημένες εκδόσεις τους, εμφανίζουν τα γεγονότα στη βόρεια Συρία ως «ασυμβίβαστο πόλεμο εναντίον του ΙΚ», κατά τη διάρκεια του οποίου «ο ΕΣΣ και τα τουρκικά στρατεύματα απελευθέρωσαν από τους τρομοκράτες μεγάλες εκτάσεις».
Για το έδαφος είναι αλήθεια. Το αποτέλεσμα, όμως, της επίθεσης του τουρκικού στρατού στη βόρεια Συρία μπορεί να είναι ο σχηματισμός κάποιας «ανεξάρτητης επαρχίας», όπου θα συσταθεί ένα είδος «εναλλακτικής συριακής κυβέρνησης» υπό την προστασία των τουρκικών ξιφολογχών. Νωρίτερα, η συριακή αντιπολίτευση, όλων των αποχρώσεων, δεν είχε τη δυνατότητα να σχηματίσει ένα ενιαίο σύστημα εξουσίας στις περιοχές που ήλεγχαν οι δυνάμεις της, γεγονός που μείωνε στο ελάχιστο και τις δυνατότητες της στην σφαίρα της εξωτερικής πολιτικής.
Βεβαίως, είναι ελάχιστα πιθανό όταν καταληφθεί η Αλ Μπαμπ από τους Τούρκους να μετακομίσουν εκεί οι παράγοντες της αντιπολίτευσης που βρίσκονται στο Λονδίνο ή στο Κατάρ. Εκεί δεν είναι τόσο άνετα, και αυτοί οι άνθρωποι δεν ρέπουν προς την αυτοθυσία. Αλλά το να δημιουργηθεί μια κατ’ όνομα κυβέρνηση, η οποία και θα καλέσει την Άγκυρα για προστασία είναι τεχνικώς δυνατό.
Αυτό θα είναι το πρώτο βήμα προς την ουσιαστική διαίρεση της χώρας. Μια διαίρεση που δεν βασίζεται σε θρησκευτικές ή εθνικές διαφορές, αλλά αποκλειστικά σε πολιτικούς λόγους. Η εξέλιξη αυτή είναι λογικό ότι θα υποστηριχθεί από την Τουρκία, ωστόσο η θέση των ΗΠΑ δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα είναι θετική. Ακόμη και η κυβέρνηση Ομπάμα έχει δηλώσει ότι είναι υπέρ της διατήρησης της συριακής ακεραιότητας, αν και κατά καιρούς διέρρεαν στον τύπο χάρτες της Μέσης Ανατολής, στους οποίους είναι σχεδιασμένα νέα σύνορα. Τα περισσότερα απ’ αυτά τα σχέδια προέβλεπαν την δημιουργία ανεξάρτητου κουρδικού κράτους, ο χειρότερος εφιάλτης της Άγκυρας.
Είναι πιθανό ότι οι διαρροές αυτές ήταν μόνον ένας τρόπος προσέγγισης των Κούρδων από τους Αμερικανούς, αλλά οι Τούρκοι, λαός με μεσογειακό παρορμητισμό, μπορούν κάλλιστα να ρισκάρουν για να προλάβουν, εγκαθιστώντας στην Αλ Μπαμπ κυβέρνηση-μαριονέτα. Ο περαιτέρω κατατεμαχισμός του Μεγάλης Μέσης Ανατολής είναι ένα εξαιρετικά ρεαλιστικό σενάριο, όμως δεν είναι προς όφελος κανενός, μεταξύ αυτών και των ΗΠΑ, ανεξάρτητα από το ποια στρατηγική γραμμή θα επιλέξει για τον πόλεμο της Συρίας η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ.
Στο πλαίσιο αυτό, η επίθεση των συριακών κυβερνητικών στρατευμάτων στην Ιντλίμπ, εξαγγελθείσα κατ’ επανάληψιν, μπορεί επιτέλους να πραγματοποιηθεί. Έμμεση επιβεβαίωσή της αποτελεί η σοβαρή μείωση της έντασης των στρατιωτικών δραστηριοτήτων σε όλα τα μέτωπα. Στη Δαμασκό, τα κυβερνητικά στρατεύματα εκδίωξαν τα υπολείμματα της Αλ Νούσρα στην δυτική Γκούτα, στο δακτύλιο Χαν ας Σέιχ, και τώρα διεξάγονται συνομιλίες με τους τζιχαντιστές για την παράδοσή τους, αν και προηγουμένως δεν προβλεπόταν κανένα έλεος για την Αλ Νούσρα. Στη Χομς, ο στρατός ξεκίνησε μαζικά κτυπήματα με το πυροβολικό εναντίον του εχθρού, αντί της έως τώρα τακτικής του hit & run. Και η Χεζμπολλάχ ξεκίνησε στρατιωτικές παρελάσεις και εορτές στις πρόσφατα ελευθερωμένες πόλεις, σαν να μην είχε άλλη δουλειά.
Επιπλέον, υπάρχουν στοιχεία ότι οι κυβερνητικές δυνάμεις διενεργούν χειρουργικές επιχειρήσεις εναντίον τμημάτων των τζιχαντιστών, τα οποία θα μπορούσαν να συνιστούν απειλή στην περίπτωση που στα χέρια τους εμφανίζονταν αμερικανικά όπλα. Έτσι ο συνταγματάρχης Σουχείλ αλ Χασάν, ο ουσιαστικός διοικητής των δυνάμεων στο Χαλέπι, κατεύθυνε τη «Ταξιαρχία των Τίγρεων» στο σημείο όπου τις τελευταίες ημέρες διενεργήθηκαν επιθέσεις με αμερικανικά αντιαρματικά συστήματα TOW. Δεν προέκυψαν σοβαρά προβλήματα αλλά υπήρξαν δεκάδες τραυματίες, κι αυτό είναι κάτι πολύ ενοχλητικό.
Είναι πιθανό ότι η επίθεση στο Χαλέπι, αν πραγματοποιηθεί να μην έχει γενικευμένο χαρακτήρα αλλά να επικεντρωθεί στα νότια σημεία της πόλης. Παρεμπιπτόντως, εκεί παρατηρηθήκαν και ρωσικά BRDM-2, αλλά δεν υπάρχουν στοιχεία για τη σύνθεση των πληρωμάτων τους.
Ταυτοχρόνως, παρατηρείται και κατακόρυφη αύξηση του αριθμού των ενόπλων συγκρούσεων στη Ντειρ εζ Ζορ και στη Λαττάκεια. Σ’ αυτές παίρνει ενεργό μέρος η συριακή αεροπορία, κάτι που συνεπάγεται την ποιοτική αναβάθμιση των Σύρων πιλότων, μετά την εκπαίδευσή τους από Ρώσους συνάδελφους τους. Στην Ντειρ Εζ Ζορ μετά από αεροπορική επιδρομή καταστράφηκε το κέντρο κατασκοπείας του ΙΚ, ενώ στη Χομς σκοτώθηκαν τέσσερεις ανώτατοι διοικητές της «Αχράρ ας Σαμ». Οι κυβερνητικές δυνάμεις είχαν και μια απροσδόκητη επιτυχία στο νότιο μέτωπο, στην επαρχία Κουνέιτρα, στη πόλη Αλ Σουβέιντ, όπου εξολοθρεύθηκε ένα κομβόι τεθωρακισμένων.
Εάν η επιχείρηση στο Χαλέπι ξεκινήσει πραγματικά στο εγγύς μέλλον, αυτό σημαίνει ότι ο κυβερνητικός στρατός δύσκολα θα μπορέσει να διεξάγει μια επίθεση προς βορράν, κάτι που είναι και πάλι ζήτημα επιλογής. Η πολιτική κατάσταση αλλάζει πολύ γρήγορα, αυτό εμποδίζει να εκτιμηθούν οι στρατιωτικοί κίνδυνοι. Από την άλλη πλευρά, ακόμη κι αν οι Τούρκοι συνεχίσουν να προωθούνται στο εσωτερικό της Συρίας, η απελευθέρωση του Χαλεπιού σε τακτικό επίπεδο είναι πιο σημαντική από τον κατατεμαχισμό της χώρας και την διολίσθηση σε μια σύγκρουση που θα συμμετέχουν και νέες δυνάμεις.
