Της Μαρίας Μαριόλη
Πολύ συχνά, αναφερμόμενοι στο κουβάρι της Μέσης Ανατολής, διαβάζουμε ονομασίες κουδικών οργανώσεων που δεν γνωρίζουμε το «who is who». Σήμερα το Onalert παρουσιάζει το μωσαϊκό των Κουρδικών πολιτικών οργανώσεων και του στρατιωτικού σκέλους της καθεμιάς ώστε να βοηθήσει το κοινό του να παρακολουθήσει τα δρώμενα στην περιοχή. Άλλωστε, ο πόλεμος στη Συρία ενδέχεται να αναδείξει έναν απρόσμενο νικητή. Τους Κούρδους και την επίλυση του λεγόμενου «κουρδικού ζητήματος».
Η σθεναρή αντίσταση αυτής της εθνότητας στην τρομοκρατία του ISIS συγκίνησε τη διεθνή κοινότητα, με το Κομπάνι να γίνεται σύμβολο της τελικής συντριβής των φανατικών ισλαμιστών. Για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία οι Κούρδοι μπορούν να κοιτούν πέρα από τα βουνά για φίλους. Απέκτησαν δύο πανίσχυρους συμμάχους , τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, και προοπτικές για τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου Κουρδιστάν, το προαιώνιο όνειρο αυτού του λαού, που ζει διαιρεμένος και καταπιεσμένος σε τέσσερα κράτη της περιοχής, Τουρκία, Ιράκ, Συρία και Ιράν.
Η αποτυχία των διαπραγματεύσεων για κρατική υπόσταση, οφειλόμενη σε μεγάλο βαθμό στην αδυναμία σχηματισμού ενιαίου μετώπου μετά την πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατά την νέα περιφερειακή τάξη της μεταπολεμικής περιόδου του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, σώπασε τη φωνή τους στη διεθνή σκηνή για το μεγαλύτερο μέρος του 20ού αιώνα. Οι εξελίξεις στην περιοχή και η διαφαινόμενη αναχάραξη συνόρων ευνοούν τις επιδιώξεις του Κουρδικού λαού με την Τουρκία να «παραμονεύει» για να τους χαλάσει τα σχέδια. Σε αυτό το πλαίσιο, η στάση των ίδιων των Κούρδων, η τακτική, οι συμμαχίες και η πολιτική που θα ακολουθήσουν είναι ιδιαίτερα σημαντική. Με δεδομένη την ενότητα και αλληλοϋποστήριξη , που επιδεικνύουν τα τελευταία χρόνια οι απανταχού Κούρδοι, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η επισκόπηση του «μωσαϊκού» της κουρδικής πολιτικής σκηνής, που εκτείνεται και στα τέσσερα κράτη , όπου διαμένει αυτή η παραγκωνισμένη φυλή.
ΙΡΑΚ:
Στο Ιράκ, η κουρδική περιφερειακή κυβέρνηση (KRG) με έδρα την πόλη Ερμπίλ, διοικεί ένα ημιαυτόνομο de facto κράτος. Η στρατιωτική του πτέρυγα γνωστή ως Peshmerga παίζει ζωτικό ρόλο ως προπύργιο ενάντια στο Ισλαμικό κράτος που έχει διεισδύσει σε περιοχές του νότιου Ιράκ από το 2014. Δύο ισχυρά, αντίπαλα κόμματα –το Κουρδικό Δημοκρατικό κόμμα(KDP) και η Πατριωτική Ένωση του Κουρδιστάν (PUK)– λειτουργούν ως μια κυβερνώσα συμμαχία που όμως απαιτεί την πίστη διαφορετικών μονάδων πολεμιστών. Πρόσφατα η πολιτική υπεροχή των δύο αυτών κομμάτων αποτέλεσε πρόκληση από το Κίνημα Αλλαγής(Gorran) που διεκδικεί να εξαλείψει την υποτιθέμενη διαφθορά του αξιοσέβαστου ιρακινού status quo.
ΣΥΡΙΑ:
Στη Συρία η πιο διακεκριμένη πολιτική οργάνωση είναι το Κόμμα της Δημοκρατικής Ένωσης(PYD). To PYD ηγείται των επιδρομών που διεξάγονται από κουρδικά στρατεύματα από την απαρχή του συριακού εμφυλίου πολέμου εξασφαλίζοντας ένα κομμάτι γής στη βόρεια Συρία, γνωστό από τους Κούρδους εθνικιστές ως Rojava.
Μια ξεχωριστή πολιτική οργάνωση, το Κουρδικό εθνικό Συμβούλιο(KNC) λαμβάνει στήριξη από το Ιρακινό Κουρδιστάν και αγωνίζεται από κοινού με το PYD για νομιμότητα. Η Τουρκία θεωρεί το PYD ως το συριακό παρακλάδι του PKK.
Τα δύο κόμματα μοιράζονται μια περίπλοκη ιστορία. Οι μονάδες προστασίας των πολιτών(YPG) είναι η στρατιωτική πτέρυγα του PYD με την αντίστοιχη γυναικεία μονάδα γνωστή ως YPJ. Αυτές οι μονάδες προστασίας αναπτύσσουν μια δική τους τακτική επίθεση καταλαμβάνοντας βάσεις-κλειδιά από άλλες επαναστατικές παρατάξεις γεγονός που οδήγησε σε καταιγισμό πυρών από τον τουρκικό στρατό.
Παρόλο που ο YPG-YPJ έχει θαρραλέα αντιμετωπίσει τους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους κατηγορείται από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων ότι έχει επιτελέσει τα δικά του εγκλήματα πολέμου, όπως καμπάνιες κατεδάφισης και εκτοπισμού σε περιοχές που έχουν καταλάβει οι μονάδες του, που ισοδυναμούν θεωρητικά με εθνική κάθαρση.
ΤΟΥΡΚΙΑ:
Το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα(PKK) είναι το παλαιότερο και πιο κατοχυρωμένο αποσχιστικό κόμμα της Τουρκίας. Το κόμμα αυτό, για τη διεθνή κοινότητα είναι συνώνυμο της τρομοκρατίας, και είναι εκτός νόμου στην Τουρκία. Για τους ίδιους τους Κούρδους αντιπροσώπευε για πολλά χρόνια, την ελπίδα για το σεβασμό των δικαιωμάτων τους στην εκπαίδευση , τον πολιτισμό και την αυτοδιάθεση. Μάλιστα έτυχε η μοίρα του να συνδεθεί και με την Ελλάδα. Το PKK ιδρύθηκε το 1978 στην επαρχία Ντιγιαρμπακίρ, από ομάδα Κούρδων φοιτητών με αρχηγό τον Αμπντουλάχ Οτσαλάν.
Το όραμα του, κράμα αριστερών και εθνικιστικών πεποιθήσεων, ήταν η δημιουργία ενός ανεξάρτητου κομμουνιστικού κράτους του Κουρδιστάν, μέσω ένοπλου αγώνα. Σήμερα, έχει αλλάξει, τόσο ως προς τον αριστερό προσανατολισμό του, όσο και ως προς το αίτημα της ανεξαρτησίας , προβάλλοντας ως εναλλακτική λύση αυτή ενός αυτόνομου Κουρδιστάν. Μια σειρά από ένοπλα τμήματα, που στάθηκαν στο πλευρό του PKK ξεπήδησαν από αυτό ή εμπνεύστηκαν από αυτό, διαμορφώνει μια άλλη πτυχή του «πολιτικού» σκηνικού σε σχέση με το κουρδικό γίγνεσθαι στην Τουρκία. Πρόκειται για το «Πατριωτικό και Επαναστατικό Κίνημα Νέων» , τις «Μονάδες Προστασίας Πολιτών», τα «Γεράκια για την Απελευθέρωση του Κουρδιστάν» και την αμφιλεγόμενη κουρδική Χεζμπολάχ. Όμως, η νίκη του Λαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος, γνωστού ως HPD, στις εκλογές του 2015 στην Τουρκία είναι αυτή που τάραξε τα νερά στη γειτονική χώρα και δείχνει να προδιαγράφει τις εξελίξεις στο μέλλον.
Αφού στέρησε την αυτοδυναμία στον πανίσχυρο, ούτως ή άλλως, Ταγίπ Ερντογάν κατάφερε να σπάσει το φράγμα του 10% και να μπει στην τουρκική Βουλή, ως τρίτο κόμμα. Το ξάφνιασμα της τουρκικής ηγεσίας ακολούθησαν βολές, που συνεχίζονται μέχρι σήμερα, για διασυνδέσεις του HDP με το PKK. Tην εκλογική του επιτυχία τη χρωστάει στη συσπείρωση Κούρδων και άλλων μειονοτήτων, πολλών διανοούμενων κι αριστερών, ενώ στην ιδρυτική του διακήρυξη θέτει το θέμα του τερματισμού της αιματοχυσίας, την προστασία των δικαιωμάτων των μειονοτήτων και των γυναικών, καθώς και του εκδημοκρατισμού της Τουρκίας. Προβεβλημένος ηγέτης του είναι ο Σελαχατίν Ντεμιρτάς, ο «Κούρδος Ομπάμα», όπως τον αποκαλούν πολλά δυτικά μέσα ενημέρωσης.
ΙΡΑΝ:
Στο Ιράν, ένα κουρδικό κράτος συστάθηκε μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο με τη στήριξη της Σοβιετικής Ένωσης στην πόλη Μαχαμπάντ, όμως η λεγόμενη δημοκρατία του Μαχαμπάντ κατέρρευσε μετά την απόσυρση των Σοβιετικών από την περιοχή. Σήμερα οι σχέσεις μεταξύ των Κούρδων του δυτικού Ιράν και της ιρανικής κυβέρνησης παραμένουν τεταμένες.
Από το 2015, το Κόμμα για την Ελεύθερη Ζωή του Κουρδιστάν(PJAK) είναι μια ενεργή πολιτική και στρατιωτική οργάνωση, που εδρεύει στα σύνορα Ιράν-Ιράκ και πιέζει για κουρδική αυτονομία στις ιρανικές επαρχίες του Κουρδιστάν, Κερμανσάχ και δυτικού Αζερμπαϊτζάν.
H στρατιωτική πτέρυγα του PJAK χωρίζεται σε τρείς υποκατηγορίες, το YRK δηλαδή τις μονάδες υπεράσπισης του ανατολικού Κουρδιστάν, το HPJ τις αντίστοιχες μονάδες που υπερασπίζονται τα δικαιώματα των γυναικών και τις μονάδες των φοιτητών και των νέων. Το PJAK τείνει να έχει μεγάλη ομοιότητα σε δομή και στόχους με το PKK στην Τουρκία.
Το ταραγμένο σκηνικό στη Μέση Ανατολή έχει τροφοδοτήσει τις ελπίδες πολλών Κούρδων για τη δημιουργία του δικού τους κράτους. Οι πιο μεγάλες προσδοκίες τους περιλαμβάνουν εδάφη στη Νοτιοανατολική Τουρκία και στα βόρεια των χωρών Συρία, Ιράκ και Ιράν. Καθοριστικό ρόλο θα παίξει και η ίδια η ενότητα του κουρδικού λαού και η συνεργασία των πολιτικών δυνάμεων που τον εκφράζουν. Τα τελευταία χρόνια έχουν κάνει πολλά βήματα αμοιβαίας προσέγγισης και συνεργασίας με τη μάχη κατά του κοινού εχθρού, του Ισλαμικού Κράτους να τους ενώνει.
Διαβάστε επίσης: Πολεμάμε για τις ανθρώπινες αξίες – Η συγκλονιστική ομιλία Κούρδου ηγέτη στην Αθήνα