Της Ούλρικε Γκερό*
Η Ευρώπη κοιτούσε το περασμένο Σαββατοκύριακο για μερικές ώρες το απέραντο χάσμα. Το Grexit τελικά, σίγουρα αποσοβήθηκε, αλλά με τίμημα τις βαθιές πληγές που άνοιξαν οι νυχτερινές διαβουλεύσεις και η επιθετική διεξαγωγή των διαπραγματεύσεων. Αξιοπαρατήρητη είναι πρωτίστως, η λεπτή αλλά ευδιάκριτη ρωγμή στις γαλλογερμανικές σχέσεις, η οποία θα μπορούσε να αποκτήσει μιαν αναπάντεχη δυναμική που δεν θα μπορούσε να συμπληρώσει ο νέος άξονας Βερολίνου- Ελσίνκι. Αν κατέδειξε κάτι η σύνοδος κορυφής των Βρυξελλών τότε αυτό είναι ότι στο ελληνικό δράμα οι διαπραγματεύσεις δεν θα γίνονται πλέον 18 προς 1.
Το ελληνικό «Όχι» της 5ης Ιουλίου επισημαίνει την έναρξη της πολιτικοποίησης της ευρωκρίσης. Σημαίνει την επιστροφή της πολιτικής. Και απέναντι σε αυτήν την πολιτική θα πρέπει να τεθεί αντιμέτωπη η ευρωζώνη το αργότερο το φθινόπωρο, διότι τα συστημικά προβλήματα του ευρώ απλώς αναβλήθηκαν για μιαν ακόμη φορά. Ο Τσίπρας επανέφερε στην ευρωζώνη αυτό που περισσότερο της έλειπε, δηλαδή τη δημοκρατία. Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση ήταν μια (ευρωπαϊκή) υπόθεση του χθες, σήμερα η Ευρώπη είναι σχεδόν νομισματικά και οικονομικο-πολιτικά, απόλυτα ολοκληρωμένη. Τώρα το θέμα είναι η προσαρμογή ενός εγκαταλελειμμένου ευρωνομίσματος σε μια ευρωπαϊκή Δημοκρατία, η οποία να ανταποκρίνεται στη διάκριση των εξουσιών του Μοντεσκιέ, έτσι ώστε τα «κυρίαρχα εθνικά κοινοβούλια» και κατά συνέπεια οι Ευρωπαίοι πολίτες να μην χρησιμοποιούνται πλέον ο ένας κατά του άλλου. Μια ψήφος του γερμανικού κοινοβουλίου κατά του ελληνικού πακέτου βοήθειας, ένα ελληνικό δημοψήφισμα κατά της ευρωπαϊκής πολιτικής σωτηρίας: Πρόκειται για μια συζήτηση που οδηγεί στην πλάνη, δεδομένου ότι είμαστε όλοι πολίτες της ευρωχώρας, και θα πρέπει αυτή την έκφραση να την κάνουμε πράξη το ταχύτερο για να δημιουργήσουμε μια πολιτική κοινότητα στην ευρωπαϊκή ήπειρο.
Γι΄ αυτό πρέπει επιτέλους να μιλήσουμε για τους «λευκούς ελέφαντες» οι οποίοι επί χρόνια βρίσκονται στο χώρο χωρίς να μπορούν να παραβλεφθούν. Από αυτούς υπάρχουν τουλάχιστον τρεις: Η ΕΚΤ, το δίκαιο της χρεοκοπίας κρατών και μια ευρωπαϊκή ασφάλεια ανέργων. Ο χρόνος τον οποίο αγόρασε η ΕΚΤ τελείωσε. Η απαγόρευση της νομισματοποίησης του κρατικού χρέους πρέπει να τελειώσει. Οι Αγγλοσάξωνες το ονομάζουν «Extension of Mandate», και αυτήν την επέκταση της εντολής πρέπει να την αποφασίσει η πολιτική.
Όταν κλείσει το ελληνικό ρήγμα, μπορεί να ξεκινήσει η πολιτική δουλειά: «Όλες οι πολιτικές κοινότητες πρέπει να συνταχθούν στη Δημοκρατία», έγραψε ο Ιμάνουελ Καντ, το 1792. Είναι καιρός, ιδίως εκείνη η χώρα η οποία θεωρεί τον Καντ ως τον φιλόσοφό της, να δεχθεί αυτήν την φράση. Η Ευρώπη -με την ευρωζώνη ως έμβρυο- πρέπει να καταστεί Δημοκρατία: Χειραφετημένη, κυρίαρχη και επί τη βάσει ενός συντάγματος γενικής πολιτικής ισότητας για τους πολίτες της!
Η γαλλική επανάσταση του 1789 επέβαλε την αρχή της γενικής πολιτικής ισότητας όλων των πολιτών, πέραν των τάξεων. Η πνευματική- διανοητική επανάσταση του 21ου αιώνα πρέπει να επιβάλει αυτήν την αρχή τη ισότητας για όλους τους πολίτες της ευρωχώρας πέραν των εθνών! Η επονομαζόμενη φονξιοναλιστική μέθοδος, σύμφωνα με την οποία κάποτε θα δημιουργηθεί η πολιτική ένωση, κηδεύτηκε με την ευρωκρίση. Τα ευρωπαϊκά κράτη- έθνη αρνήθηκαν αυτό το άλμα.
Όταν ο καπνός αυτού του καλοκαιριού της Ελλάδας θα έχει διαλυθεί, η νέα αρχή της Ευρώπης θα έπρεπε να εκκινήσει από το «Όχι» των Ελλήνων και εξ αυτού ακριβώς του λόγου θα πρέπει αναγκαστικά να συμπεριλαμβάνει έναν πολιτικό δημοκρατικό επανασχεδιασμό της Ευρώπης. Δίπλα στην ενσωμάτωση των αγορών πρέπει να τεθεί η ευρωπαϊκή δημοκρατία, στην οποία η πολιτική ισότητα των Ευρωπαίων πολιτών πρέπει να προστεθεί στην ισότητα των μελών της αγοράς: Όχι πλέον συγκέντρωση φόρων και μισθών για τις επιχειρήσεις -ο ανταγωνισμός είναι για τις αγορές, όχι για τους πολίτες!
Η Ευρώπη πρέπει να αλλάξει εκ βάθρων, αυτή είναι η ειρηνική- επαναστατική πράξη της Ευρώπης στον 21ο αιώνα: Πολιτική ισότητα θα σήμαινε, ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες είναι ίσοι στις ευρωπαϊκές εκλογές, στους αστικούς φόρους και στην πρόσβαση στα κοινωνικά δικαιώματα, ακριβώς αυτό θα ήταν η ευρωπαϊκή Δημοκρατία! Είναι αυτονόητο ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει εν μία νυκτί, ούτε καν σε μερικά χρόνια. Μπορεί όμως, να διατυπωθεί ως πολιτικός στόχος, ούτως ώστε η ευρωπαϊκή ιδέα να έχει έναν δείκτη με κατεύθυνση το μέλλον. Είναι καιρός για μια νέα, διαφορετική Ευρώπη, για την # newEurope!
Πηγή: Die Zeit, ΑΠΕ-ΜΠΕ
* Η Ούλρικε Γκερό (Ulrike Guerot) είναι ιδρύτρια και διευθύντρια του Εργαστηρίου Ευρωπαϊκής Δημοκρατίας (European Democracy Lab) στην Ευρωπαϊκή Σχολή Διακυβέρνησης (European School of Governance), ήταν υπότροφος της Πρωτοβουλίας Ανοιχτής Κοινωνίας για την Ευρώπη (Open Society Initiative for Europe) και επισκέπτρια ερευνήτρια για τον εκδημοκρατισμό, στο Επιστημονικό Κέντρο Κοινωνικών Επιστημών του Βερολίνου (Wissenschaftszentrum Berlin fur Sozialwissenschaft ). Προηγουμένως, διηύθυνε από το 2007 το βερολινέζικο γραφείο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (European Council on Foreign Relations).