Σάββατο 20 Ιουλίου 1974. Ώρα 05:00. Σαράντα χιλιάδες Τούρκοι στρατιώτες, με την υποστήριξη της Τουρκικής Αεροπορίας και Ναυτικού, εισβάλουν παράνομα στις βόρειες ακτές της Κυπριακής Δημοκρατίας χρησιμοποιώντας την κωδική ονομασία «Αττίλας».
Κυριακή 21 Ιουλίου 1974. Σχεδιάζεται να σταλεί μία Μοίρα Καταδρομών με αεροσκάφη της Ολυμπιακής Αεροπορίας. Η σκέψη δεν έγινε πράξη και μέσα σε συνθήκες πανικού, ο τραγικός κλήρος της θυσίας έπεσε στη Α’ Μοίρα Καταδρομών που έδρευε στο Μάλεμε της Κρήτης.
Η ώρα είναι περίπου 5 το απόγευμα. «Επικοινώνησε ο Διοικητής Καταδρομών μαζί μου και μου είπε ότι θα φύγουμε, αλλά όχι για εκεί που προοριζόμασταν», δήλωσε σε τηλεοπτική του συνέντευξη ο τότε Διοικητής της Α’ Μοίρας Καταδρομών Γιώργος Παπαμελετίου. «Δεν μου έστειλαν ειδικό σήμα κρυπτογραφημένο ή μη, αλλά με την τηλεφωνική αυτή επικοινωνία ο Διοικητής Καταδρομών προσπαθούσε να μου δώσει να καταλάβω ότι δεν πάω στα νησιά αλλά στη Κύπρο». Αποκλειστικός σκοπός της αποστολής η ενίσχυση των ελληνοκυπριακών δυνάμεων. Στην αποστολή ενίσχυσης δίδεται η κωδική ονομασία «ΝΙΚΗ».
Το ηθικό, ακμαιότατο. Ακόμα κι ένας νοσηλευόμενος καταδρομέας, σύμφωνα με μαρτυρίες, όταν ακούει ότι η Μοίρα αναχωρεί, αφήνει το νοσοκομείο, παίρνει τον εξοπλισμό του και επανεντάσσεται στο τμήμα του.
Ώρα 21:00. Οι καταδρομείς επιβιβάζονται στα λεωφορεία για να μεταφερθούν στο αεροδρόμιο της Σούδας και ενημερώνονται για την αποστολή. Κανένας δεν ήταν σίγουρος για το τι θα αντιμετώπιζεμ αφού δεν υπήρχε καμία απολύτως πληροφορία για τις συνθήκες που επικρατούσαν στη Κύπρο.
Η Μοίρα ξεκινά με στρατιωτικά φορτηγά, με προορισμό το Αεροδρόμιο της Σούδας. Περνάνε μέσα από χωριά. Μάλεμε, Γεράνι, Σταλός, Δαράτσος, Αρώνι. Οι χωρικοί είναι έξω στους δρόμους φωνάζοντας «τιμήστε τα όπλα σας».
Το σχέδιο που είχε ετοιμαστεί προέβλεπε την απογείωση 20 αεροσκαφών Noratlas και 10 Dakota της 354ης Μοίρας Τακτικών Μεταφορών «Πήγασος». Τα Noratlas θα μετέφεραν τους καταδρομείς και τα Dacota πυρομαχικά.
Η μοναδική στα χρονικά, επιχείρηση ενίσχυσης με αερομεταφορά, αρχίζει περί ώρα 22:30. Ένα αεροπλάνο θα απογειωνόταν κάθε πέντε λεπτά. Τριακόσιοι δεκαοχτώ (318) Κ/Δ, επιβιβάζονται σε 15 μεταγωγικά Α/Φ τύπου NORATLAS, της 354 Μοίρας Μεταφορών «ΠΗΓΑΣΟΣ».
Τελικά απογειώθηκαν μόνο τα 15 Noratlas, λόγω έλλειψης χρόνου ενώ τα “Dacota” παρέμειναν και αυτά σταθμευμένα. Το «Νίκη 15», που απογειώθηκε τελευταίο, αναχώρησε από το αεροδρόμιο παρά το ότι είχε οδηγίες να μην πετάξει αφού είχε παραβιαστεί το χρονικό όριο.
Πετώντας χαμηλά, με σιγή ασυρμάτου, χωρίς συνοδεία μαχητικών και μέσα από εχθρικά πυρά, καταφέρνουν με άριστο σχεδιασμό και συντονισμό, γενναιότητα, υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης και αυτοθυσία των πληρωμάτων, να φτάσουν στην Κύπρο και να προσγειωθούν στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας.
Το Noratlas «Νίκη 13» με κυβερνήτη τον αντισμήναρχο Βασίλειο Νικολάου, δεν έφτασε ποτέ στη Κύπρο αφού έχασε τον προσανατολισμό του και προσγειώθηκε στη Ρόδο.
Το «Νίκη 14» με κυβερνήτη τον Επισμηναγό Παναγιώτη Λυμπερόπουλο, αν και έφτασε στο αεροδρόμιο Λευκωσίας, δεν προσγειώθηκε γιατί είχε ήδη ξημερώσει και επέστρεψε στη Κρήτη.
Στις 00:10 έφτασε άκρως απόρρητο σήμα στην Κύπρο. Ήταν το σήμα στο οποίο αναγραφόταν η ακριβής ώρα άφιξης των αεροπλάνων. Το περιεχόμενο του σήματος δεν μεταφέρθηκε έγκαιρα στις μονάδες, μόλις στην 01:30, με αποτέλεσμα τα προπορευόμενα αεροσκάφη (πριν από το «Νίκη 11») να θεωρηθούν τουρκικά και να δεχθούν πυρά.
Τα αεροσκάφη «ΝΙΚΗ 1», «ΝΙΚΗ 2» και «ΝΙΚΗ 3» κατάφεραν να προσγειωθούν αποβιβάζοντας τους καταδρομείς και τα εφόδια που μετέφεραν. Το αεροσκάφος «ΝΙΚΗ 4» δέχθηκε πολλά βλήματα αντιαεροπορικών, πήρε φωτιά και συνετρίβη δύο μίλια πριν τον διάδρομο του αεροδρομίου. 27 καταδρομείς μαζί με το τετραμελές πλήρωμα, θα ποτίσουν με το αίμα τους τη γη της Κύπρου.
Το «Νίκη 6» υπέστη εκτεταμένες ζημιές, λόγω των οποίων αναγκάσθηκε να προσγειωθεί με ένα κινητήρα και με απώλειες 2 νεκρούς και 9 τραυματίες καταδρομείς, οι οποίοι θα μεταφερθούν σε κρίσιμη κατάσταση, στο νοσοκομείο της Λευκωσίας.. Τα «Νίκη 3, 6, 12» παρέμειναν στην Λευκωσία λόγω βλαβών.
Ο Γιώργος Καλογήρου ήταν χειριστής αντιαεροπορικού τα ξημερώματα της 22ας Ιουλίου στο αεροδρόμιο Λευκωσίας και ο άνθρωπος που κατέρριψε το Noratlas «Νίκη 4». «Όταν άκουσα τον βόμβο του αεροπλάνου δεν μπόρεσα να το δω, είχε όλα τα φώτα σβηστά και ήμουν έτοιμος να το καταρρίψω. Μόλις πλησίασε, το σκόπευσα, του έριξα και αυτό ήταν. Το αεροπλάνο κατερρίφθη».
Ο μόνος επιζών του «Νίκη 4» είναι ο καταδρομέας Θανάσης Ζαφειρίου. Είχε σταυρωτά στο στήθος του 7 τελαμώνες με σφαίρες και 6 χειροβομβίδες κρεμασμένες στη ζώνη του όταν άρχισαν να διαπερνούν σφαίρες την άτρακτο του αεροσκάφους. Άνοιξε τη πόρτα του αεροσκάφους και πήδηξε στο κενό.
Η επιχείρηση «ΝΙΚΗ» χαρακτηρίσθηκε σαν αποστολή αυτοκτονίας. Στις έρευνες που έγιναν, μέσα στην άτρακτο του Noratlas «Νίκη 4» βρέθηκαν οι σοροί των 15 καταδρομέων και των τεσσάρων μελών του πληρώματος.
Χρειάστηκαν 41 χρόνια για να ξεδιπλώσει το κουβάρι και να αποκαλυφθούν τα γεγονότα της 21ης Ιουλίου 1974. Μόλις τον Ιούλιο του 2015 ξεκίνησαν οι εργασίες για να βρεθούν τα συντρίμμια του «Νίκη 4» και τα οστά όσων έχασαν τη ζωή τους υπερασπιζόμενοι την πατρίδα.
Με καθυστέρηση δεκαετιών, και αφού προηγήθηκε απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΑΔ), η Κυπριακή Δημοκρατία άρχισε τον Ιούλιο του 2015 την εκσκαφή/ανασκαφή στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας, στη Λευκωσία, με στόχο να εντοπιστούν και να ταυτοποιηθούν, έπειτα από 41 χρόνια, τα λείψανα 19 Ελλήνων καταδρομέων, που έχασαν τη ζωή τους τα ξημερώματα της 22ας Ιουλίου, στην προσπάθειά τους να υπερασπιστούν τις ελληνοκυπριακές δυνάμεις.
Στις 14 Αυγούστου και ώρα 04:35, ο Τουρκικός Στρατός, κατά παράβαση της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός, εξαπολύει νέα επίθεση κατά της Κύπρου, γνωστή ως «ΑΤΤΙΛΑΣ ΙΙ».
Η απόβαση των Τουρκικών στρατευμάτων που ολοκληρώθηκε σε δύο φάσεις, με ένα μήνα σχεδόν διαφορά η πρώτη από τη δεύτερη, είχε ως αποτέλεσμα την παράνομη κατοχή του 37% της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Περίπου 200.000 εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους, έγιναν πρόσφυγες στην ίδια τους την πατρίδα, καταμετρήθηκαν περίπου 4.000 νεκροί, και 1.619 δηλώθηκαν αγνοούμενοι
Όπως ανέφερε σε λόγο του ο Διοικητής της Α’ Μοίρας Αλεξιπτωτιστών που εδρεύει στο Μάλεμε Χανίων, “σαράντα δύο χρόνια μετά, η Κύπρος εξακολουθεί να είναι μοιρασμένη στα δύο. Εξακολουθεί να αγωνίζεται για την δικαίωση. Εξακολουθεί να ψάχνει τα παιδιά της που αγνοούνται από τότε”.
Επιμέλεια Κειμένου Εύη Σπανού