Γράφει ο Σωτήρης Δημόπουλος*
Το φυσικό αέριο είναι «κλειδί» για τη λύση του Κυπριακού είπε ο πρόεδρος Αναστασιάδης, στη συνέντευξή του στην «Καθημερινή». Η αλήθεια, ωστόσο, είναι ότι το Κυπριακό είναι το «κλειδί» της λύσης του φυσικού αερίου. Η διαφορά ανάμεσα στις δύο προτάσεις δεν είναι επουσιώδης. Αντιθέτως, είναι κομβικής σημασίας, διότι στη δεύτερη διατύπωση το μείζον είναι το αέριο, κι όλα τα υπόλοιπα, όπως το Κυπριακό, υπόκεινται στις προτεραιότητές του.
Αυτό ήταν, άλλωστε, εξ αρχής το διακύβευμα. Κι αυτόν τον στόχο υπηρετεί, με εμμονικό φανατισμό, ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τώρα δεν μας μένει καμία αμφιβολία ότι οι διαβεβαιώσεις του πως δεν θα έφερνε νέο σχέδιο Ανάν, ήταν απλώς στάχτη στα μάτια.
Από την πρώτη στιγμή της εκλογής του, ή τουλάχιστον αφού ξεμπέρδεψε με το μνημειώδες κούρεμα, μπήκε μπροστά, χωρίς καθυστέρηση, η προώθηση του στόχου: λύση με οποιουσδήποτε όρους! Κι αυτό το τηρεί ευλαβικά ως σήμερα.
Με τη βοήθεια του αριστερού ψάλτη-ΑΚΕΛ, που κρατά το ίσο. Η πρόθεσή του, βέβαια, ήταν και είναι γνωστή σε Τούρκους και άσπονδους φίλους, κι έτσι την μια τραγική υποχώρηση ακολουθεί η επόμενη. Και φθάσαμε ως εδώ, στο χείλος της αβύσσου, έχοντας παραδώσει κυριολεκτικώς τα πάντα. Την ίδια τη ψυχή μας…
Κι επειδή, όταν ξεκινά η κατρακύλα δεν έχει σταματημό, ο πρόεδρος επιτίθεται στις ίδιες του τις τύψεις περνώντας στην απέναντι όχθη. Αυτή ήταν η αιτία που εκστομίσθησαν αυτά περί «επισκεπτών» εξ Ελλάδος. Να τρομάξει τις Ερινύες του προσπάθησε ο μοιραίος… Και σάστισε τους πάντες!
Τόσο πολύ, που έβαζε σε κίνδυνο το σχέδιο. Και με τις συνετές συμβουλές των, μαθημένων εκ του παθήματος του σχεδίου Ανάν, συμβούλων του, τα έστριψε λιγάκι για να μην αποξενώσει και τους εναπομείναντες αφελείς με τα πατριωτικά αισθήματα.
Οδεύουμε, λοιπόν, προς μια καταστρεπτική πενταμερή διάσκεψη, που σκοπό έχει να γυρίσει το χρόνο πίσω. Να ακυρώσει την κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας, έστω κι αυτή την κολοβή. Κι ως εκ τούτου, να δημιουργηθούν τετελεσμένα που να μην μπορεί να ανατρέψει ο λαός, που μάλλον παραμένει ξεροκέφαλος και δεν βλέπει το καλό του, το οποίο το βλέπουν όλοι οι άλλοι: Βρετανοί, Αμερικανοί, Τούρκοι και η δική του ελίτ.
Ο στόχος είναι να φθάσουμε σε ένα αποτέλεσμα που να μην υπάρχει επιστροφή, με το πιστόλι στο κρόταφο του ελληνισμού έτοιμο να εκπυρσοκροτήσει.
Ό,τι και να γίνει όμως στη συνέχεια –ένα οιονεί κράτος «αχταρμάς» ή δύο κρατίδια- το ουσιώδες θα προχωρήσει. Το φυσικό αέριο με τον έναν ή τον άλλο τρόπο θα πάρει το δρόμο του, καθώς το νέο νομικό καθεστώς θα επιτρέπει να ξεκαθαρίσει το τοπίο, χωρίς να κινδυνεύουν οι μπίζνες από παρεμβολές τύπου «Μπαρμπαρός».
Η σημαντική συμφωνία της EΧΧΟΝ MΟΒΙL, του μελλοντικού υπουργού εξωτερικών των ΗΠΑ κ. Τίλλερσον, για εκμετάλλευση του οικοπέδου 10 της κυπριακής ΑΟΖ, βάζει και τον κ. Τραμπ στο παιχνίδι της λύσης.
Ωστόσο, τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα, και οι έχοντες την πρωτοβουλία της «σωτηρίας» της Κύπρου έχουν ακόμη ανησυχίες για την ευόδωση των προσδοκιών τους. Γιατί, από τότε που καταστρώθηκε το σχέδιο μέχρι σήμερα, άλλαξαν πολλά, και η διάσκεψη της Γενεύης, έχει, ευτυχώς, μπροστά της ένα κανονικό ναρκοπέδιο. Ποια είναι τα νέα δεδομένα που δυσκολεύουν κάπως την ολοκλήρωση του κόλπου;
Κατ΄αρχάς η Τουρκία, η οποία εκτός του ότι βρίσκεται σε πολύ δυσχερή θέση, έχει ανοίξει μέτωπα τόσο με τις ΗΠΑ όσο και με τη Ευρώπη, κυρίως την Γερμανία. Η ανοιχτή στροφή της Άγκυρας προς τη Ρωσία, και η επίσημη συμφωνία για τη διευθέτηση της κρίσης στη Συρία σε μια τριμερή συμμαχία που περιλαμβάνει και το Ιράν, δεν επιτρέπει το διπλό παιχνίδι, που είχε στο μυαλό του ο διεθνής παράγων, του τύπου «σου δίνουμε Κύπρο και αέριο κι εσύ τα χαλάς με τους Ρώσους και τους Ιρανούς».
Ο Ερντογάν είναι εγκλωβισμένος στο συριακό πόλεμο, τόσο απέναντι στο «Ισλαμικό Κράτος» όσο και τους Κούρδους. Δεν μπορεί να παίξει πια πειστικά την απειλή αλλαγής στρατοπέδων. Κάθε μετατόπιση θα έχει για τον ίδιο καταστροφικές συνέπειες. Αλλά και οι Αμερικανοί δεν μπορούν να κάνουν υπερβολικές παραχωρήσεις. Τουλάχιστον, μέχρι να αναλάβει ο Τραμπ, που τότε ίσως υπάρξει γενικότερη διευθέτηση.
Για την ώρα πάντως, ακόμη κι ο Σόρος, που λειτουργεί σε άμεσο συντονισμό με την κα Νούλαντ και η οποία έχει αναλάβει εργολαβικά το Κυπριακό, έχει στραφεί εναντίον του νεο-σουλτάνου. Είναι χαρακτηριστικό ότι η οργάνωσή του–Solidarity Now- υποστηρίζει ανοιχτά την μη παράδοση στην Άγκυρα των 8 Τούρκων αξιωματικών που ζητούν πολιτικό άσυλο στην Ελλάδα.
Το Ισραήλ, που έχει άμεση συμμετοχή στο κουβάρι των συζητήσεων για το Κυπριακό, βρίσκεται επίσης σε μεγάλη ανησυχία. Μπορεί πλέον να μην απειλείται άμεσα από τα διαλυμένα μπααθικά κράτη, νοιώθει, όμως, πια τη ρωσική ανάσα δίπλα του, ενώ η, σύμμαχος της Μόσχας, Τεχεράνη αρχίζει να συμπορεύεται με τη Άγκυρα.
Και σαν μην του έφταναν αυτά, ο Ομπάμα επεφύλασσε, ως τελευταία μάλλον πράξη της προεδρίας του, την ανοχή των ΗΠΑ προς στο Συμβούλιο Ασφαλείας που καταδίκασε την επέκταση του εβραϊκού εποικισμού στα παλαιστινιακά εδάφη.
Χωρίς αμφιβολία, το Τελ Αβίβ επιθυμεί την διέξοδο του φυσικού αερίου μέσω της Κύπρου, αλλά δεν θέλει να δει ολόκληρο το νησί στους Τούρκους. Η Κύπρος όπως και η Ελλάδα αποτελούν για το Ισραήλ στρατηγικό βάθος πρώτης προτεραιότητας. Αν ο Ερντογάν επιμείνει στο «όλα ή τίποτα», δύσκολα θα του κάνει τη χάρη.
Ακόμη και στην Ελλάδα, παρά την καταρράκωση της εικόνας και την απομείωση της ισχύος της, τίποτε δεν είναι απολύτως δεδομένο. Αν και περισσεύουν πλέον τα καθησυχαστικά λόγια για ταύτιση απόψεων Λευκωσία-Αθήνας, είναι φανερή η διάσταση που υφίσταται. Κι αυτό επιβεβαιώθηκε και μετά την συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής. Ο Κοτζιάς επιμένει στον τερματισμό των εγγυήσεων και στην αποχώρηση του κατοχικού στρατού.
Πώς το εννοεί; Όπως ο Αναστασιάδης; Στο παρασκήνιο παίζεται το παιχνίδι της μεταβατικής περιόδου: 5, 10, 15 χρόνια, 10-20 χιλιάδες στρατιώτες, 1, 2 βάσεις. Κάθε μια απ’ αυτές τις επιλογές ακυρώνει τη βασική θέση αρχής για την ελληνική πλευρά και κάνει μια συμφωνία που θα τη συμπεριλάβει απαράδεκτη αποδοχή των τετελεσμένων της εισβολής και κατοχής.
Μπορεί να υποτεθεί ότι η Αθήνα και ο Κοτζιάς, παρά τις προσωρινές αντιστάσεις, θα υποκύψουν τελικώς, συντασσόμενοι με το μέτωπο Νούλαντ-Αναστασιάδη. Αλλά μπορεί κι όχι.
Γιατί αν οδηγηθούμε στην κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και στην επικράτηση της Τουρκίας, αυτό μπορεί να σημάνει και το πολιτικό τέλος του ίδιου του Κοτζιά, αλλά και της κυβέρνησης Τσίπρα.
Άλλωστε ήδη το κυβερνητικό σχήμα βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση. Γιατί να χρεωθεί ένα ανοσιούργημα που θα είναι και η πολιτική του ταφόπλακα; Ιδιαίτερα μάλιστα για τον Κοτζιά, που ίσως διατηρεί πολιτικές βλέψεις για την επόμενη μέρα, ως παράγων μιας πατριωτικής αριστεράς, η υπογραφή του στην παράδοση της Κύπρου θα ήταν ολέθρια. Όσο για την πίεση της κ. Νούλαντ, μην ξεχνούμε ότι παραδίδει τα κλειδιά σε λίγες εβδομάδες.
Η Ρωσία, επίσης, με το τηλεφώνημα του Λαβρώφ στον Αναστασιάδη ξεκαθάρισε τις προθέσεις της. Διάσκεψη ναι, αλλά και με το Συμβούλιο Ασφαλείας. Και αυτό το τελευταίο να αναλάβει τη μεταβατική περίοδο. Κάτι που σε μια πρώτη ανάγνωση σημαίνει ότι ο τουρκικός στρατός θα φύγει οπωσδήποτε και η Μόσχα θα έχει λόγο στα κυπριακά πράγματα.
Το σίγουρο είναι ότι η Μόσχα στέλνει ένα ξεκάθαρο μήνυμα. Η Ρωσία μετά τη νίκη του Χαλεπίου, εδραιώνεται πια στη δυτική Συρία. Και με τον αέρα του νικητή, δηλώνει ότι δεν θα εγκαταλείψει την Κύπρο για να προχωρήσουν απρόσκοπτα τα σχέδια Βρετανών και των ηττημένων Δημοκρατικών.
Τέλος –δυστυχώς μπαίνει στο τέλος κι από άποψη βαθμού επηρεασμού των διαδικασιών- είναι οι πολίτες της Κύπρου. Οι πολίτες που παρακολουθούν, ελπίζουν και οργίζονται, ένα έργο που παίζεται γι’ αυτούς, χωρίς αυτούς. Οι συντονισμένες κινήσεις των κομμάτων του ενδιάμεσου χώρου που αντιτίθενται στο εκτρωματικό σχέδιο του εκτουρκισμού της Κύπρου, είναι θετικές, αλλά δεν αρκούν. Πρέπει να γίνει υπόθεση όλων. Αν οι ίδιοι ήσαν τα υποκείμενα της ιστορίας, τότε θα και οι συσχετισμοί θα ήταν διαφορετικοί.
Κι αν είχαν εντονότερη παρέμβαση πολλά από όσα απεργάζονται αυτή τη στιγμή απλώς δεν θα μπορούσαν να συμβούν. Εν πάση περιπτώσει, πάντως το επόμενο διάστημα, στον έναν ή στον άλλο βαθμό ό,τι κι αν συμβεί ο λαϊκός παράγων θα έχει ενεργότερη ανάμειξη, κι αυτό το γνωρίζουν άπαντες, και γι’ αυτό αναζητούν τρόπους να υπερβούν το πρόβλημα.
* Ο Σωτήρης Δημόπουλος είναι Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου & Πτυχιούχος του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων του Κιέβου. Εργάζεται ως Πολιτικός Αναλυτής.