Ως κείμενο «κέντημα» χαρακτήρισε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς, το κείμενο των συμπερασμάτων της Σλοβακικής Προεδρίας του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων της ΕΕ, που έλαβε χώρα πριν από ένα δεκαήμερο περίπου στις Βρυξέλλες και είχε ως κύρια θέματα συζήτησης τις ενταξιακές πορείες της Αλβανίας, της ΠΓΔΜ και της Τουρκίας.
Ο κ. Κοτζιάς, σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, εξέφρασε την ιδιαίτερη ικανοποίησή του για την υιοθέτηση των ελληνικών θέσεων αναφορικά με την Αλβανία και ιδίως επί ζητημάτων που άπτονται της ελληνικής μειονότητας και των περιουσιών της, αλλά και των σχέσεων καλής γειτονίας.
«Πρόκειται για ένα πολύ σύνθετο κείμενο, το οποίο θίγει όλα τα ζητήματα – σαν ένα είδος «κεντήματος», θα έλεγα – που αφορούν την προοπτική της Αλβανίας στην ΕΕ και τις σχέσεις της Αλβανίας με την Ελλάδα. Δεν υπάρχει ζήτημα ενδιαφέροντός μας που να μην εντάχθηκε στο σχέδιο των συμπερασμάτων» είπε ο κ. Κοτζιάς.
Στα συμπεράσματα της Σλοβακικής Προεδρίας του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων, όπως εξήγησε ο Υπουργός, σε αντίθεση με παλαιότερο συναφές κείμενο που είχε συνταχθεί από την Επιτροπή και εστίαζε αποκλειστικά στη δικαστική μεταρρύθμιση στην Αλβανία, «καταγράφονται και οι πέντε καίριας σημασίας προτεραιότητες, που έχουν τεθεί ως βασικές προϋποθέσεις για την εξέταση ενδεχόμενης έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων ΕΕ-Αλβανίας. Οι προτεραιότητες αυτές περιλαμβάνουν την προώθηση της δικαστικής μεταρρύθμισης, την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, ιδίως στο πεδίο της παραγωγής και της διακίνησης και ασφαλώς, τον σεβασμό των μειονοτήτων».
«Στο κείμενο των συμπερασμάτων», πρόσθεσε ο κ. Κοτζιάς, «επισημάνθηκε στην Αλβανία η ανάγκη προστασίας των μειονοτικών δικαιωμάτων σε όλη την επικράτεια της και όχι μόνο σε αυτές τις ζώνες. Επίσης, η προστασία των μειονοτικών δικαιωμάτων συνδέθηκε για πρώτη φορά απευθείας και με τα δικαιώματα στην περιουσία. Πλέον καταγράφεται, δηλαδή, η σημασία του ουσιαστικού συνυπολογισμού, σε όλες τις δράσεις του αλβανικού κράτους, της ανάγκης σεβασμού των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας αυτών των μειονοτήτων, καθώς και η λήψη των απαραίτητων προς τούτο μέτρων».
«Πρόκειται, λοιπόν, για δύο σημαντικά ζητήματα. Ειδικά το ζήτημα της προστασίας των μειονοτικών δικαιωμάτων σε όλη την επικράτεια της Αλβανίας, το έχουμε προσθέσει από πέρυσι και φέτος επαναδιατυπώθηκε και επεκτάθηκε και στα θέματα της ιδιοκτησίας. Είναι ένα ζήτημα που έχει θέσει η ελληνική εξωτερική πολιτική με νέο τρόπο και το οποίο έχει πλέον ενσωματωθεί στα κείμενα της ΕΕ».
Ερωτηθείς σχετικά με τις σχέσεις καλής γειτονίας της Αλβανίας, ένα ζήτημα το οποίο περιλαμβάνεται στο κείμενο των συμπερασμάτων, θίγοντας και την εθνικιστική ρητορική που αναπτύχθηκε εκεί, κατά το τελευταίο διάστημα, εις βάρος της Ελλάδας, ο Υπουργός Εξωτερικών έδωσε έμφαση στην «μεγάλη σαφήνεια» με την οποία τέθηκε. «Διότι, όπως αντιλαμβάνεστε, η Αλβανία γειτνιάζει με την ΠΓΔΜ, της οποίας η δυτική πλευρά κατοικείται από αλβανικό στοιχείο και έτσι, το ζήτημα της καλής γειτονίας δεν μπορεί να αναφέρεται στις σχέσεις της με αυτή τη χώρα. Άρα είναι ολοφάνερο ότι γίνεται αναφορά στις σχέσεις καλής γειτονίας και στον εθνικισμό που συχνά επιδεικνύουν ορισμένοι στη δημόσια ζωή της Αλβανίας έναντι της Ελλάδας».
Ο Υπουργός Εξωτερικών θέλησε, πάντως, να υπογραμμίσει ότι η Ελλάδα επιθυμεί τον εξευρωπαϊσμό της Αλβανίας και την ένταξή της στην ΕΕ, αλλά όχι χατιρικά. «Δηλαδή πρέπει να τηρηθούν τα κριτήρια που ίσχυσαν για όλα τα κράτη- μέλη της ΕΕ, μέχρι σήμερα και τα οποία πρέπει να ισχύσουν και για την Αλβανία». Η Ελλάδα, τόνισε, «έχει κάθε καλή διάθεση και όποτε της ζητηθεί θα ανταποκριθεί, προκειμένου να βοηθήσει την Αλβανία στην προσπάθεια εκπλήρωσης αυτών των απαιτήσεων».
Ερωτηθείς αν με τα παραπάνω δεδομένα ανοίγει ξανά ο διάλογος για την επίλυση των θεμάτων που εκκρεμούν με τη γειτονική χώρα, ο κ. Κοτζιάς δήλωσε ότι «ο διάλογος συνεχίζεται και μάλιστα, μόλις πριν μερικές μέρες, Υφυπουργός της Αλβανίας επισκέφθηκε την Αθήνα και συναντήθηκε με τον Γενικό Γραμματέα του ΥΠΕΞ, Πρέσβη Δημήτρη Παρασκευόπουλο».
ΠΓΔΜ: «Πρέπει να βρεθεί μία λύση σε αυτό που αποκαλούμε ονοματολογικό. Η Ελλάδα απαιτεί να γίνεται σεβαστή η Ιστορία και να μην υπάρχουν αλυτρωτισμοί».
Απαντώντας σε ερώτηση για την καταγραφή του θετικού ρόλου των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ, στο πλαίσιο των συμπερασμάτων της Σλοβακικής Προεδρίας του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων της ΕΕ, ο κ. Κοτζιάς επανέλαβε αυτό που συνηθίζει να λέει στους διεθνείς συνομιλητές του αναφορικά με τις ελληνοσκοπιανές σχέσεις, δηλαδή ότι «η ιστορία δεν είναι φυλακή, είναι σχολείο και αυτό το σχολείο πρέπει να διδάσκει τη σωστή ιστορία».
Πρόσθεσε δε ότι «η ελληνική πλευρά φρόντισε εξαρχής να αναπτύξει καλές σχέσεις με όλους. Έχω υπογραμμίσει ότι η γειτονική χώρα καλώς υπάρχει. Επιθυμούμε την σταθερότητά της και είμαστε το μόνο κράτος που δεν εξέφρασε καμία γνώμη για τις εσωτερικές εξελίξεις στην ΠΓΔΜ, σεβόμενοι την αυτονομία, την ανεξαρτησία και την κυριαρχία της. Νομίζω, λοιπόν, ότι ορθά τονίζεται και αναγνωρίζεται ο θετικός ρόλος των ΜΟΕ στα κείμενα της ΕΕ».
Ειδικότερα όσον αφορά τα ΜΟΕ -στα οποία συμπεριλαμβάνονται ο αγωγός φυσικού αερίου, η σιδηροδρομική γραμμή Μοναστηρίου-Φλώρινας και οι συνεργασίες μεταξύ της αστυνομίας, της πυροσβεστικής, αλλά και μεταξύ πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων των δύο κρατών- ο κ. Κοτζιάς τόνισε την προστιθέμενη αξία τους, σημειώνοντας ότι «πρόκειται για μία πολύπλευρη και εντατική συνεργασία που αποδομεί προκαταλήψεις σύμφωνα με τις οποίες η Ελλάδα δήθεν επιθυμεί να αποσταθεροποιήσει την ΠΓΔΜ. Αντίθετα, αυτό που η Ελλάδα απαιτεί είναι να γίνεται σεβαστή η Ιστορία και να μην υπάρχουν αλυτρωτισμοί». Επί του ίδιου ζητήματος, συμπλήρωσε χαρακτηριστικά: «όπως πάντα λέω, νοιώθω πολύ περήφανος που η Αίγυπτος έχει μία πόλη που λέγεται Αλεξάνδρεια- η οποία θα συνδεθεί μάλιστα με το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης- αλλά ουδείς θεωρεί στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου ότι επειδή από εκεί πέρασε ο Μ. Αλέξανδρος, αυτό σημαίνει ότι τους ανήκει η Αλεξανδρούπολη ή ότι τους ανήκει η ελληνική ιστορία».
«Κατά συνέπεια, πρέπει να εξουδετερωθεί ο αλυτρωτισμός, όπως γενικά και ο εθνικισμός, ο οποίος είναι σε έξαρση σε ορισμένες πλευρές των Βαλκανίων. Σε αυτό λοιπόν, βοηθούν πάρα πολύ τα ΜΟΕ. Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν έκανα αρχικά αυτή την πρόταση δέχθηκα επίθεση από όλους, τόσο διεθνώς, όσο και από τη γειτονική χώρα. Σήμερα οι πάντες θέλουν να ξεχάσουν ότι επρόκειτο για ελληνική πρόταση, καθώς εμφανίζεται ως μία πρόταση όλων των παραγόντων μαζί. Αυτό είναι όμως τελικά ένα δείγμα επιτυχίας».
«Το ζήτημα που έχουμε λοιπόν, το οποίο ασφαλώς και συνδέεται με τον αλυτρωτισμό, είναι ότι πρέπει να βρεθεί μία λύση σε αυτό που αποκαλούμε ονοματολογικό. Και επειδή πολλοί θεωρούν ότι το ονοματολογικό είναι δευτερεύον ζήτημα, οφείλω να υπενθυμίσω ότι αποτελεί προϋπόθεση για την ένταξη της γείτονος χώρας στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Μάλιστα η ενδιάμεση συμφωνία που επικαλούνται πολλές πλευρές, έγινε προκειμένου να δοθεί χρόνος για προτάσεις στο ονοματολογικό. Εμείς έχουμε διατυπώσει σκέψεις για το θέμα και περιμένουμε να ακούσουμε και την άλλη πλευρά».
ΤΟΥΡΚΙΑ: «Η Ελλάδα θέλει να βοηθήσει στον ευρωπαϊκό δρόμο της Τουρκίας. Αν η Τουρκία θα έχει ευρωπαϊκή πορεία και προοπτική ή όχι δεν εξαρτάται από εμάς και την ΕΕ, αλλά εξαρτάται από τις δικές της επιλογές».
«Η Ελλάδα είναι υπέρ μίας ευρωπαϊκής και πιο δημοκρατικής Τουρκίας» ανέφερε ο κ. Κοτζιάς, σχολιάζοντας τα συμπεράσματα της Σλοβακικής Προεδρίας του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων της ΕΕ και την αυστριακή πρόταση περί «παγώματος» των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας.
«Στηρίξαμε τις δυνάμεις που αντιτάχθηκαν στα πραξικοπήματα που αποπειράθηκε μερίδα του στρατού. Είμαστε αντίθετοι στα πραξικοπήματα αυτά, αλλά από τη σκοπιά της Δημοκρατίας και της ορθής, αποτελεσματικής και δημοκρατικής λειτουργίας των θεσμών. Όχι από κάποια άλλη σκοπιά. Εμείς θεωρούμε ότι δεν πρέπει να κλείσει ο δρόμος της ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ», δήλωσε ο Υπουργός. Εντούτοις πρόσθεσε ότι «το αν η Τουρκία θα έχει ευρωπαϊκή πορεία και προοπτική ή όχι δεν εξαρτάται από εμάς και την ΕΕ, αλλά εξαρτάται από τις δικές της επιλογές και τη δική της θέληση. Με σεβασμό στο ευρωπαϊκό και το διεθνές δίκαιο, αν δηλαδή αφομοιώσει τα ευρωπαϊκά πρότυπα, τότε θα είναι πάντα καλοδεχούμενη», τόνισε, διευκρινίζοντας ότι » επισημαίνω πάντα ότι η Ελλάδα θέλει να βοηθήσει στον ευρωπαϊκό δρόμο της Τουρκίας. Θα είναι όμως δική της η επιλογή».