Οι Κούρδοι του Ιράκ θα ψηφίσουν στις 25 Σεπτεμβρίου στο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία τους, όμως σύμφωνα με τους ειδικούς πρόκειται περισσότερο για ένα μέσο να επαναδιαπραγματευθούν με τη Βαγδάτη την οικονομία και την πολιτική, παρά η αρχή του διχασμού της χώρας.
Ο Μασούντ Μπαρζανί πρόεδρος αυτής της αυτόνομης περιοχής του βόρειου Ιράκ, ανακοίνωσε τον Ιούνιο την ημερομηνία του δημοψηφίσματος αυτού, το οποίο η Βαγδάτη δεν αναγνωρίζει.
Έκτοτε οι δρόμοι της Αρμπίλ είναι γεμάτοι κουρδικές σημαίες. Και τις τελευταίες ημέρες μεγάλα ενθουσιώδη πλήθη έχουν συρρεύσει στα γήπεδα και τα αμφιθέατρα όπου μιλά ο Μπαρζανί.
Αμέσως μετά την ανακοίνωση της διεξαγωγής του δημοψηφίσματος έγιναν πολλές εκκλήσεις από το εξωτερικό για την ακύρωσή του. Ωστόσο τον Ιούλιο ο εκπρόσωπος της Αρμπίλ στην Τεχεράνη, ο Ναζέμ Ντάμπαγ, δήλωσε ότι το δημοψήφισμα έχει στόχο «να διευθετήσει τα προβλήματα με το Ιράκ» και όχι «την απόσχιση».
Μόνο το Ισραήλ έχει ανακοινώσει ότι στηρίζει την ανεξαρτησία του Κουρδιστάν. Οι γειτονικές χώρες, οι ΗΠΑ και άλλες ζητούν το Ιρακινό Κουρδιστάν, που είναι αυτόνομο από το 1991, να διευθετήσει τις διαφορές του με τη Βαγδάτη χωρίς να αποσχιστεί από το Ιράκ.
Ο ΟΗΕ παρουσίασε «εναλλακτικές» στον Μπαρζανί, ο οποίος όμως μέχρι στιγμής φαίνεται αποφασισμένος να διατηρήσει την πίεση για να ενισχύσει τη θέση του απέναντι στη Βαγδάτη, αλλά και έναντι των αντιπάλων του.
Διότι στο Κουρδιστάν ψηφοφόροι και πολιτικοί δεν συζητούν τόσο την ιδέα ενός κράτους –όνειρο όλων εδώ και χρόνια—όσο ενός χρονοδιαγράμματος που έχει στόχο να διατηρηθεί στην εξουσία ο Μπαρζανί, η θητεία του οποίου έχει λήξει εδώ και δύο χρόνια.
Άλλες χώρες, όπως η Τουρκία, ανησυχούν στην ιδέα ότι η Αρμπίλ θα ενισχύσει τις αυτονομιστικές τάσεις της κουρδικής μειονότητας που ζει στη χώρα και απειλεί το Κουρδιστάν προειδοποιώντας για το «τίμημα» που θα πληρώσει σε περίπτωση που επικρατήσει το «ναι» στο δημοψήφισμα.
Ο Μπαρζανί έχει τονίσει ότι ακόμη και σε αυτή την περίπτωση το Κουρδιστάν δεν θα κηρύξει αμέσως την ανεξαρτησία του, αλλά θα αποτελέσει την αρχή «σοβαρών συζητήσεων με τη Βαγδάτη», με στόχο «να διευθετηθούν όλα τα προβλήματα».
Την ώρα που πολλά κρίσιμα ζητήματα εκκρεμούν, «ο Μασούντ Μπαρζανί θέλει να αποκτήσει το πλεονέκτημα πάση θυσία», εξηγεί ο Καρίμ Πακζάντ του Ινστιτούτου Διεθνών και Στρατηγικών Σχέσεων (Iris).
Ζητεί «μεγαλύτερο πολιτικό και οικονομικό ρόλο, καθώς και αναγνώριση του δικαιώματος των Κούρδων να εκμεταλλεύονται και να εξάγουν το πετρέλαιο του βόρειου» Ιράκ, συνεχίζει ο Πακζάντ που ειδικεύεται σε θέματα που αφορούν τη χώρα αυτή. Και από τις ΗΠΑ ελπίζει περισσότερη βοήθεια, κυρίως στρατιωτική.
Εδώ και μήνες η τοπική κυβέρνηση «δηλώνει ότι υπάρχει οικονομική κρίση» και έχει μειώσει τους μισθούς των δημόσιων υπαλλήλων.
Οπότε προτεραιότητα της Αρμπίλ είναι να επαναδιαπραγματευθεί από θέση ισχύος «την καταβολή του ποσού που αντιστοιχεί στο Κουρδιστάν από τον εθνικό προϋπολογισμό, η οποία έχει παγώσει εξαιτίας της μονομερούς εξαγωγής πετρελαίου από την αυτόνομη περιοχή παρακάμπτοντας τη Βαγδάτη, και ο προϋπολογισμός των πεσμεργκά», τονίζει ο Πακζάντ.
Άλλο μεγάλο ζήτημα είναι οι περιοχές που διεκδικούν η Αρμπίλ και η Βαγδάτη, βάσει της δημογραφικής τους σύστασης.
Το Κουρδιστάν έχει ήδη διευρύνει την περιοχή του και οι πεσμεργκά έχουν θέσει υπό τον έλεγχό τους περιοχές έξω από τα σύνορα της αυτόνομης περιοχής, εκμεταλλευόμενοι την υποχώρηση των τζιχαντιστών από το βόρειο Ιράκ.
Στις περιοχές όπου μετά τις μάχες εναντίον των τζιχαντιστών έμειναν πίσω πολλές παραστρατιωτικές ομάδες σιιτών, σουνιτών, Κούρδων ακόμη και Τουρκομάνων, προβάλλει το ενδεχόμενο της διαδογματικής βίας και των συγκρούσεων μεταξύ των μειονοτήτων.
Τα μάτια στρέφονται στο Κιρκούκ, μια πλούσια σε πετρέλαιο περιοχή που βρίσκεται υπό την επιρροή της Βαγδάτης, καθώς εκεί συγκεντρώνονται όλα τα στοιχεία για μια έκρηξη. Η επαρχία αυτή, όπου ζουν πολλές μειονότητες, αποφάσισε να συμμετάσχει στο δημοψήφισμα, παρά την έντονη αντίδραση της ιρακινής κυβέρνησης.
Αντιπαλότητες υπάρχουν και μεταξύ των Κούρδων.
«Πριν από το δημοψήφισμα πρέπει να μπουν σε τάξη τα εσωτερικά κουρδικά ζητήματα και να διεξαχθεί ένας πραγματικός διάλογος με τις γειτονικές χώρες για να δούμε αν μας στηρίζουν», εκτιμά ο Ρεμπουάρ Χούντερ, εκπρόσωπος του κινήματος Τζαμάα Ισλαμίγια που συνδέεται με το Ιράν.
Σύμφωνα με άλλους Κούρδους αναλυτές, το πραγματικό διακύβευμα αυτού του δημοψηφίσματος είναι η συμμετοχή. Αν δεν φτάσει το 70%, θα θεωρηθεί αποτυχία, εκτιμούν.