Γράφει η Ναταλία Γρίβα*
Η τρομοκρατία δεν επηρεάζει μόνο την ασφάλεια ενός κράτους, αλλά την οικονομία, την κοινωνία και τον καθημερινό τρόπο ζωής. Στην παρούσα ανάλυση, παράδειγμα του κόστους της ισλαμικής τρομοκρατίας για το 2016 θα αποτελέσει η Γαλλία, η οποία εντός του έτους υπέστη αρκετά τρομοκρατικά χτυπήματα στο έδαφός της με δεκάδες ανθρώπινες απώλειες.
Η Γαλλία, εντός του 2016, λόγω του φόβου επικείμενων τρομοκρατικών επιθέσεων, αποφάσισε να ακυρώσει εκδηλώσεις, οι οποίες αποτελούν βασική πηγή εσόδων για την οικονομία της χώρας.
Μία από τις πιο επικερδείς εκδηλώσεις που ακυρώθηκαν για λόγους ασφαλείας αποτελεί και η αγορά της «La Braderie». Η αγορά αυτή διεξαγόταν κάθε χρόνο την πρώτη Κυριακή του Σεπτεμβρίου στην γαλλική πόλη Λιλ και φιλοξενούσε περίπου δέκα χιλιάδες εκθέτες και 2,5 εκατ. επισκέπτες. Η ανακοίνωση της ματαίωσης της διεξαγωγής έγινε από τον δήμαρχο της πόλης, Martine Aubry, ο οποίος δήλωσε ότι υπάρχουν κίνδυνοι που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν, οπότε πρέπει να ακυρωθεί η ετήσια αγορά για το 2016. Δηλαδή, υπήρχε ο φόβος ότι η αγορά θα αποτελέσει στόχο τρομοκρατικής επίθεσης.
Η ματαίωση της διεξαγωγής της αγοράς αποτελεί τεράστιο οικονομικό πλήγμα με πολλούς αποδέκτες. Αρχικά, οι εκθέτες, οι οποίοι έρχονται από όλη τη Γαλλία, έχασαν ένα σημαντικό ποσοστό από το ετήσιο τους εισόδημα. Παράλληλα, ζημιωμένες βγήκαν και οι σχετικές επιχειρήσεις που φιλοξενούν και προσφέρουν υπηρεσίες στους εκθέτες και στους επισκέπτες (ξενοδοχεία, εστιατόρια, καφετέριες, τουριστικά). Η τελευταία φορά που αναβλήθηκε η «La Braderie» ήταν κατά την γερμανική κατοχή.
Στη συνέχεια ακυρώθηκαν, πάλι για λόγους ασφάλειας, οι ευρωπαϊκοί αγώνες ποδηλατοδρομίας, οι οποίοι θα διεξάγονταν στην Νίκαια από τις 14 έως τις 18 Σεπτεμβρίου. Ο δήμαρχος της πόλης σε συνέντευξη τύπου δήλωσε ότι η οι αγώνες θα χρειάζονταν τεράστια αστυνομική παρουσία. Η ανακοίνωση της ματαίωσης αυτής της αθλητικής εκδήλωσης ήρθε τρεις εβδομάδες μετά την τρομοκρατική επίθεση στη Νίκαια στις 14 Ιουλίου (Ημέρα της Βαστίλης), όπου ο δράστης οδήγησε το φορτηγό του πάνω σε πλήθος σκοτώνοντας 85 άτομα και τραυματίζοντας άλλους 300.
Παράλληλα, έχουν ακυρωθεί αρκετοί αγώνες ποδοσφαίρου για λόγους ασφαλείας και πιο συγκεκριμένα για φόβους τρομοκρατικής επίθεσης. Ειδικότερα, ακυρώθηκε ο φιλικός αγώνας Γερμανίας –Ολλανδίας στο Ανόβερο και ο φιλικός αγώνας Γαλλίας – Γερμανίας στο Stade de Paris. Ο πρώτος για φόβους τρομοκρατικής επίθεσης και ο δεύτερος λόγω πραγματικής επίθεσης με τρεις βομβιστές αυτοκτονίας.
Ως αποτέλεσμα των επιθέσεων είναι η κατακόρυφη πτώση του τουρισμού στη Γαλλία το τελευταίο έτος. Πιο συγκεκριμένα, η γαλλική κυβέρνηση ανακοίνωσε πριν την επίθεση της 14ης Ιουλίου και τον αποκεφαλισμό του ιερέα στο Rouvray, ότι οι κρατήσεις στα ξενοδοχεία σε ολόκληρη την χώρα έχουν μειωθεί κατά 10%. Οι αεροπορικές κρατήσεις μετά την επίθεση στο κέντρο νυχτερινής διασκέδασης στο Bataclan έπεσαν κατά 50%. Η γαλλική Ένωση Καταστηματαρχών Εστίασης και Αναψυχής ανακοίνωσε ότι τα τουριστικά έσοδα σε σύγκριση με το 2014 έχουν μειωθεί από 60% – 80%.
Παράλληλα με τις μειώσεις στα έσοδα έρχονται και οι αυξήσεις εξόδων στα μέτρα ασφαλείας. Η Γαλλία, όπως και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, έχει δαπανήσει τα τελευταία χρόνια πολλά χρήματα για την ασφάλεια συγκριτικά με την προηγούμενη δεκαετία. Οι τοπικές κυβερνήσεις από κοινού με την κεντρική κυβέρνηση έχουν αυξήσει των αριθμό των αστυνομικών και των στρατιωτών, οι οποίοι περιπολούν την πόλη και φυλάσσουν ενδεχόμενους στόχους. Η λίστα όμως των πιθανών στόχων όλο και μακραίνει και η ανάγκη για μεγαλύτερη αστυνόμευση αυξάνεται. Για παράδειγμα, την παραμονή Χριστουγέννων του 2015 αναπτύχθηκαν δυνάμεις 120.000 αστυνομικών για να προστατεύσουν εκκλησίες και άλλα δημόσια κτήρια και οδούς. Σε σύγκριση με το 2001, μετά την επίθεση στις Η.Π.Α. από την τρομοκρατική οργάνωση Al – Qaeda, όπου αναπτύχθηκαν την ίδια ημερομηνία 20.00 αστυνομικοί. Τα κρατικά έξοδα όλο και αυξάνονται είτε άμεσα είτε έμμεσα. Άμεσα διότι ο κρατικός προϋπολογισμός επιβαρύνεται όλο και περισσότερο από την ανάγκη για περισσότερες προσλήψεις στα σώματα ασφαλείας και τον εξοπλισμό τους, αλλά και έμμεσα διότι οι τουρίστες θα επιλέξουν να επισκεφτούν ένα λιγότερο πιθανό στόχο.
Όμως η τρομοκρατία δεν περιορίζεται σε κρατικό επίπεδο, αφού επιδρά και στις ιδιωτικές επιχειρήσεις αλλά και σε πρόσωπα. Πιο συγκεκριμένα, άτομα που μιλάνε δημόσια για την οργάνωση «Ισλαμικό Κράτος» ή για το Ισλάμ συχνά γίνονται στόχος και πρέπει να δαπανήσουν χρήματα για την προσωπική τους ασφάλεια. Επιπλέον, επιχειρήσεις οι οποίες έχουν υπάρξει στόχος τρομοκρατικών επιθέσεων ή δύνανται να υπάρξουν, ξοδεύουν όλο και περισσότερα χρήματα για την ασφάλειά τους. Παραδείγματα τέτοιων επιχειρήσεων αποτελούν η Le Figaro λόγω της επίθεσης στη Charlie Hebdo και τα κέντρα νυχτερινής διασκέδασης, λόγω της επίθεσης στο κλαμπ Bataclan. Όλες οι επιχειρήσεις λοιπόν, που επηρεάζονται από τις τρομοκρατικές επιθέσεις έχουν γίνει πλέον λιγότερο κερδοφόρες, αφού τα έσοδα μειώνονται και τα έξοδα για λόγους ασφαλείας αυξάνονται.
Ο φόβος για τρομοκρατική επίθεση έχει επηρεάσει ολόκληρο τον γαλλικό κοινωνικό ιστό. Η παρουσία χιλιάδων βαριά οπλισμένων στρατιωτών και αστυνομικών στους δρόμους της πόλης και στα αξιοθέατα έχει γίνει πλέον συνήθεια. Μια κατάσταση η οποία υπενθυμίζει διαρκώς στους τουρίστες ότι βρίσκονται σε μια επαπειλούμενη χώρα.
Το ακριβές οικονομικό κόστος της ισλαμικής τρομοκρατίας είναι δύσκολο να υπολογιστεί, διότι επηρεάζει αρκετούς τομείς. Όμως σύμφωνα με έκθεση του 2014 του Ινστιτούτου Οικονομικών, υπολογίστηκε ότι παγκοσμίως το κόστος μόνο για τις καταστροφές ιδιοκτησιών και την ιατρική περίθαλψη των πληγέντων ξεπέρασε τα 50 δισ. δολάρια. Μέσα στο κόστος δεν περιλαμβάνεται ούτε η αύξηση των αμυντικών δαπανών, ούτε η ματαίωση εκδηλώσεων, ούτε η μείωση του τουρισμού λόγω του φόβου για επικείμενες τρομοκρατικές επιθέσεις.
Έχει γίνει πλέον ξεκάθαρο ότι οι δυνάμεις ασφαλείας δεν μπορούν να προστατέψουν τους πολίτες πάντα και παντού, ειδικά όταν μιλάμε για μεγάλες συγκεντρώσεις. Άλλωστε οι τζιχαντιστές επιδιώκουν να χτυπούν σε μεγάλες κοινωνικές εκδηλώσεις, είτε είναι συμβολικές (Ημέρα της Βαστίλης) είτε επειδή ένα μόνο άτομο μπορεί να προκαλέσει μεγάλο αριθμό απωλειών. Όπως έχουν αναφέρει και στο περιοδικό τους «Dabiq», διαθέτουν πολλά μέλη τους στις ευρωπαϊκές χώρες, τα οποία αναμένουν εντολές για μελλοντικά χτυπήματα. Παράλληλα, δρουν και οι λεγόμενοι «μοναχικοί λύκοι» (lonewolves), οι οποίοι μπορεί να είναι ευρωπαίοι πολίτες, αλλά να έχουν ριζοσπαστικοποιηθεί μέσω του Διαδικτύου ή του κοινωνικού τους περίγυρου.
Οι τζιχαντιστές πλέον μπορούν και προκαλούν τόσο μεγάλη ζημιά στις δυτικές οικονομίες και κοινωνίες μόνο λόγω του φόβου για ένα νέο χτύπημα. Πόσο έχει κοστίσει τελικά σε οικονομικό, κοινωνικό και ψυχολογικό επίπεδο η ισλαμική τρομοκρατία;
Μπορεί να γίνει λόγος για μια νίκη των τζιχαντιστών και επικράτηση της τρομοκρατίας, αφού πλέον οι πολιτικοί στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στις χώρες οι οποίες έχουν υποστεί τρομοκρατικά χτυπήματα παίρνουν αποφάσεις βασισμένες στο φόβο τους για ένα νέο χτύπημα;
Διότι το πολιτικό κόστος για μια διαμαρτυρία για οικονομικό πλήγμα μπορεί να ξεπεραστεί, αλλά η οργή για τις χαμένες ζωές όχι.
*Η Ναταλία Γρίβα είναι Διεθνολόγος, Διαχειρίστρια της ιστοσελίδας terrorism.gr, Ερευνητικό μέλος του ΤΟ.ΡΕ.ΝΕ – ΙΔΙΣ, Αναλύτρια ΚΕ.ΔΙ.ΣΑ, Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια Πανεπιστημίου Πελ/νήσου