Του Αλεξάντρ Χραμτσίχιν*
Το «καυτό» ντόμινο στη Μ.Ανατολή. Στο μικροσκόπιο, Ιράν, Συρία, Αιγύπτος, μοναρχίες του Κόλπου, Τουρκία και Ισραήλ. Κρίσιμο σημείο η στάση των ΗΠΑ, που δείχνουν απρόθυμες για στρατιωτική εμπλοκή σε Συρία και Ιράν, αφού ο στρατηγικός στόχος τους είναι η Ασία.

Eίναι πολύ δύσκολο να υποθέσει κανείς ότι η κατάσταση στη Μ.Ανατολή θα ξεκαθαριστεί χωρίς έναν μεγάλο πόλεμο. Πηγή: Reuters
Το πείσμα του Άσαντ, η σχετική ουδετερότητα των ΗΠΑ, η αντίθεση Ρωσίας και Κίνας σε ενδεχόμενη στρατιωτική επέμβαση στη Συρία, συντηρούν επ’ αόριστον την υφιστάμενη κατάσταση στη χώρα, την οποία πάντως παρακολουθούν στενά η Δύση, η Τουρκία, το Ισραήλ και οι σουνιτικές μοναρχίες του Περσικού Κόλπου. Μια αποφασιστική κίνηση στη Συρία κάποιου εκ των προαναφερόμενων παραγόντων, μπορεί να αποτελέσει τον καταλύτη για την περαιτέρω όξυνση της κατάστασης στη Μέση Ανατολή.
Στον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία υπήρξε μια νέα τροπή. Η συριακή αντιπολίτευση σε συνέλευσή της στην πρωτεύουσα του Κατάρ Ντόχα, ανακοίνωσε την ένωσή της υπό τον συσταθέντα για αυτό το σκοπό Συριακό Εθνικό Συνασπισμό (ΣΕΣ). Πλέον, οι εξωτερικές δυνάμεις που στηρίζουν τη συριακή αντιπολίτευση αποκτούν θεωρητικά τη δυνατότητα να επαναλάβουν το λιβυκό σενάριο, ανακηρύσσοντας κατ’ αρχήν ως «νόμιμη κυβέρνηση» της Συρίας τον ΣΕΣ. Είναι γεγονός βέβαια ότι ο Αραβικός Σύνδεσμος δεν έχει φτάσει ακόμη ως εκεί, και αναγνωρίζει τη συμμαχία μόνο ως τον νόμιμο εκφραστή των αντικαθεστωτικών δυνάμεων. Ωστόσο, οι έξι μοναρχίες και μέλη του Συμβουλίου Συνεργασίας των Αραβικών Χωρών του Περσικού Κόλπου, διεμήνυσαν ότι ο ΣΕΣ είναι η μόνη νόμιμη δύναμη που εκπροσωπεί τον λαό της Συρίας. Σύντομα, ένωσε τη φωνή της με αυτές και η Γαλλία. Το Παρίσι, και πάλι πρώτο, είχε αναγνωρίσει την αντιπολίτευση στη Λιβύη. Ηταν μάλιστα, εκείνη που άρχισε πρώτη τις στρατιωτικές επιχειρήσεις ενάντια στο στρατό του Καντάφι, σύροντας στον πόλεμο τις άλλες χώρες του ΝΑΤΟ.
Πάντως τη φορά αυτή είναι απίθανο να συμβεί το ίδιο. Τα Rafale και τα Mirage δεν μπορούν να πετάξουν μέχρι τη Συρία, ενώ ο Φρανσουά Ολάντ είναι απίθανο να στείλει στις συριακές ακτές το μοναδικό αεροπλανοφόρο της Γαλλίας. Η δύναμή του αποτελείται από μόνο 23 μαχητικά Rafale M F3 και 30-40 ιδιαίτερα παρωχημένα Super Etendard. Πολύ λίγα για μια ολοκληρωμένη αντιπαράθεση με την αεροπορία και την αντιαεροπορική άμυνα της Συρίας. Εξάλλου, είναι απόλυτα ξεκάθαρο ότι ο Ολάντ, και οι άραβες βασιλιάδες και σεΐχηδες περιμένουν ότι τον πόλεμο εναντίον της Συρίας θα τον ξεκινήσουν οι ΗΠΑ, καθ’ ότι η νίκη του στις εκλογές, έλυσε τα χέρια στον Μπαράκ Ομπάμα. Η Ουάσιγκτον όμως, δεν δείχνει, προς το παρόν, κανένα ενθουσιασμό, και στηρίζει τη συριακή αντιπολίτευση αποκλειστικά και μόνο σε πολιτικό επίπεδο.
Στόχος, η αντιαεροπορική άμυνα
Όλοι αναμένουν ότι οι εξεγερθέντες θα εξουδετερώσουν κάποια στιγμή το καθεστώς του Άσαντ χωρίς ανοιχτή εξωτερική επέμβαση. Ωστόσο, το ΝΑΤΟ δεν έχει εγκαταλείψει την ιδέα της στρατιωτικής επέμβασης. Αυτός είναι και ο λόγος που οι αντάρτες επιτίθενται συνεχώς σε εγκαταστάσεις αντιαεροπορικής άμυνας της Συρίας, παρ’ ότι η αντιπολίτευση δεν αποκομίζει κανένα όφελος από τη συγκεκριμένη τακτική.
Είναι προφανές ότι οι επιθέσεις αυτές πραγματοποιούνται με έξωθεν εντολές, με σκοπό την εξάλειψη των παραγόντων εκείνων που είναι ικανοί να εμποδίσουν την επέμβαση. Οι συνθήκες όμως που θα την καταστήσουν περισσότερο προσιτή, όπως η καταστροφή των αντιαεροπορικών συστημάτων και η συνολική κατάρρευση των Ενόπλων Δυνάμεων, δεν έχουν ακόμη δημιουργηθεί, και επομένως ο πόλεμος εξακολουθεί να παραμένει εμφύλιος.
Ισραήλ: Κατά Γάζας και Ιράν
Η ισραηλινή ηγεσία, εν τω μεταξύ, έχει αρχίσει να προετοιμάζεται σοβαρά για ένα πλήγμα κατά του Ιράν, εξασφαλίζοντας πρώτα τα νώτα της. Η Χαμάς θεωρείται ένας από τους κύριους συμμάχους της Τεχεράνης για την πραγματοποίηση ενός ασύμμετρου ανταποδοτικού πλήγματος εναντίον του Ισραήλ.
Αν οι Ισραηλινοί συντρίψουν τις στρατιωτικές υποδομές της οργάνωσης καταστρέφοντας τα αποθέματα πυραύλων της, θα έχουν επιλύσει το συγκεκριμένο πρόβλημα επί μακρόν. Ως εκ τούτου, θα μειωθούν και οι κίνδυνοι κατά την επίτευξη του βασικού στόχου, που είναι η καταστροφή των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων. Αντικειμενικά όμως οι δυνατότητες της ισραηλινής αεροπορίας είναι περιορισμένες, γι’ αυτό. Το Τελ Αβίβ, άλλωστε, θέλει να χρησιμοποιήσει ένα σημαντικό μέρος της Αεροπορίας του σε αποστολές κατά του Ιράν, ακόμη κι’ αν όλη τη δουλειά την αναλάβουν οι Αμερικανοί.
Τον αμερικανό πρόεδρο όμως, δεν δείχνει να τον ενθουσιάζει η συγκεκριμένη προοπτική. Συν τοις άλλοις, οι Αμερικανοί κατέβαλαν κάθε δυνατή προσπάθεια για να αποφευχθεί η ισραηλινή χερσαία επιχείρηση στη Γάζα. Επιπλέον, οι Αμερικανοί ανακοίνωσαν ότι οι επισκευές του αεροπλανοφόρου Nimitz, το οποίο επρόκειτο τον ερχόμενο Ιανουάριο να αντικαταστήσει το Dwight Eisenhower στον Περσικό, θα παραταθούν τουλάχιστον ως το καλοκαίρι. Επομένως, για το διάστημα από τον φετινό Δεκέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο του 2013 στην περιοχή θα βρίσκεται μόνο ένα αεροπλανοφόρο του αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού, το John Stennis. Αρκεί να ληφθεί υπόψη ότι ακόμη και για μια περιορισμένης ισχύος επίθεση εναντίον του Ιράν, απαιτείται η συμμετοχή τουλάχιστον τριών αεροπλανοφόρων.
Είναι πιθανό ότι ο αντιδραστήρας του Nimitz, ο οποίος ούτως ή άλλως θα καταστραφεί το 2018, είναι πραγματικά ακατάλληλος να λειτουργήσει. Είναι πιθανό όμως η Ουάσιγκτον να καθιστά σαφές στο Τελ-Αβίβ ότι ακόμη και αν την «εξαπατήσει» αναλαμβάνοντας την πρωτοβουλία να κτυπήσει μόνο του το Ιράν χωρίς προηγούμενη συνεννόηση (όπως η Γαλλία στη Λιβύη), οι ΗΠΑ δεν θα μπορέσουν να προστρέξουν.
Επιλογή του Ομπάμα, η Ασία
Ο Ομπάμα τώρα δεν έχει να σκεφτεί την επανεκλογή του. Αισθάνεται λοιπόν, πιο ελεύθερος και θα επιδιώξει σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό να αποφύγει τη συμμετοχή των ΗΠΑ σε οποιουσδήποτε πολέμους και διενέξεις, χωρίς να υπολογίζει τη γνώμη των συντηρητικών Ρεπουμπλικάνων. Οι ΗΠΑ θέλουν να στραφούν κυρίως προς την Ανατολική Ασία με σκοπό την ανάσχεση της Κίνας. Όλες λοιπόν οι προσδοκίες του Παρισιού, του Ελ Ριάντ, της Ντόχα, της Άγκυρας και του Ισραήλ, ότι οι Αμερικανοί θα ξεκινήσουν σύντομα πόλεμο εναντίον της Συρίας και (ή) του Ιράν, φαίνονται αβάσιμες.
Από την άλλη πλευρά είναι πολύ δύσκολο να υποθέσει κανείς ότι η κατάσταση στη Μ.Ανατολή θα ξεκαθαριστεί χωρίς έναν μεγάλο πόλεμο. Η κατάσταση στην περιοχή είναι ιδιαίτερα τεταμένη και σε περίπτωση εθελούσιας αποχώρησης των Αμερικανών, η κατάληξη είναι εντελώς άγνωστη. Η Αίγυπτος, η οποία διαθέτει τις ικανότερες Ενοπλες Δυνάμεις στον αραβικό κόσμο, είναι απίθανο να συμμετάσχει στον πόλεμο στο πλευρό των μοναρχιών. Οι στρατοί των μοναρχιών είναι θαυμάσια εξοπλισμένοι, αλλά το προσωπικό τους σε καμία περίπτωση δεν είναι προετοιμασμένο για να πεθάνει σε έναν αληθινά αιματηρό πόλεμο. Όσον αφορά τις ευρωπαϊκές χώρες του ΝΑΤΟ, όπως απέδειξε η εμπειρία της Λιβύης, ακόμη και σε μια αμιγώς αεροπορική επιχείρηση, η προσφορά τους είναι πολύ περιορισμένη, ενώ για συμμετοχή τους σε χερσαία επιχείρηση ούτε καν μπορεί να γίνει λόγος. Υπό αυτές τις συνθήκες, η Τουρκία δεν θα θελήσει να φανεί η πιο ανόητη όλων και να υποστεί μόνη της όλες τις απώλειες.
Συμπερασματικά, αποφασιστικός παράγοντας θα είναι η ανθεκτικότητα του καθεστώτος Άσαντ. Ο Σύριος ηγέτης, σημειωτέον, κάθε άλλο παρά προβαίνει σε εξόντωση του ίδιου του λαού του όπως ισχυρίζονται στη Δύση, αλλά και -όσο και αν φαίνεται αστείο- το ίδιο υποστηρίζουν και στις αραβικές δεσποτικές κοινωνίες μεσαιωνικού τύπου, με πρώτη από όλες τη Σαουδική Αραβία των ουαχαβιτών. Εκπροσωπεί τα συμφέροντα ενός μεγάλου τμήματος του συριακού λαού (Αλεβιτών, Χριστιανών, Κούρδων), οι οποίοι συνολικά αποτελούν το ήμισυ του πληθυσμού της χώρας. Επίσης, φαίνεται ότι πέτυχε να εκτιμήσει σωστά και την κατάσταση στο εξωτερικό, καθώς δεν τρομοκρατήθηκε από το «παντοδύναμο» ΝΑΤΟ.
Οι ψυχικές αντοχές καθίστανται αδύναμες χωρίς την ύπαρξη ισχυρού στρατού, έστω και αν αυτός είναι εξοπλισμένος κυρίως με παλαιό υλικό. Αυτό αποτελεί ένα σημαντικότατο δίδαγμα από τη Συρία.
Ο Αλεξάντρ Χραμτσίχιν είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Πολιτικών και Αμυντικών Αναλύσεων.
Η ΡΩΣΙΑ ΤΩΡΑ
