«Μπορώ να φανταστώ την Άγκυρα να απαιτεί τελικά την παραμονή μίας επίλεκτης μονάδας Τούρκων στρατιωτών (σ.σ.στην Κύπρο). Αυτό, φυσικά, δεν γίνεται. Για την επίλυση του Κυπριακού θα πρέπει να υπάρξει μία ρήτρα λήξης ισχύος (sunset clause), η οποία θα καθορίζει σαφώς ότι μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα θα πρέπει σε συγκεκριμένη ημέρα να έχει εγκαταλείψει το βόρειο τμήμα του νησιού και ο τελευταίος Τούρκος στρατιώτης», δήλωσε ο Υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Κοτζιάς, στη γερμανική εφημερίδα Die Welt
Όλη η συνέντευξη
Κύριε Υπουργέ, η προσφυγική κρίση έπληξε με ιδιαίτερο τρόπο την Ελλάδα. Τι περιμένετε από την Ευρώπη;
ΚΟΤΖΙΑΣ: Ότι επιτέλους θα συζητήσουμε για τις αιτίες των προσφυγικών ροών και όχι μόνο για τις συνέπειές τους. Οι αιτίες είναι οι πόλεμοι στο Ιράκ, τη Συρία, τη Λιβύη και σε άλλες χώρες. Ως παλιός Αριστερός μου είναι δύσκολο να καταλάβω γιατί δεν υπάρχει αντιπολεμικό κίνημα στην Ευρώπη, όπως τότε με τον πόλεμο στο Βιετνάμ.
Τί περιμένετε συγκεκριμένα ως υποστήριξη προς τη χώρα σας;
ΚΟΤΖΙΑΣ: Οι Ευρωπαίοι έχουν ήδη κάνει πολλά. Αλλά χρειαζόμαστε επειγόντως περισσότερη υποστήριξη από τις χώρες της ΕΕ για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες παίρνουν από εμάς πολύ λίγους πρόσφυγες και η υποστήριξη που δόθηκε για την επεξεργασία των αιτήσεων ασύλου είναι μόνο ένα κλάσμα αυτού που είχαν υποσχεθεί. Η Ελλάδα έδειξε σε σχέση με την υποδοχή των προσφύγων μεγάλη ανθρωπιά. Αλλά ένα νέο κύμα προσφύγων το φετινό καλοκαίρι θα μας έθετε υπό μεγάλη πίεση. Η Ελλάδα βρίσκεται στο ακραίο όριο των δυνατοτήτων της.
Η Ελλάδα αισθάνεται ότι έχει εγκαταλειφθεί στην τύχη της;
ΚΟΤΖΙΑΣ: Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της ΕΕ είναι ότι δεν έχει καμία στρατηγική διαχείρισης κρίσεων. Υπάρχουν χώρες που προσπαθούν και επιδεικνύουν αλληλεγγύη, όπως η Γερμανία. Και υπάρχουν χώρες που επιδιώκουν μία Ευρώπη à la carte και θέλουν μόνον να αποκομίζουν πλεονεκτήματα. Όμως οι κοινές αποφάσεις πρέπει να εφαρμόζονται από κοινού. Διαφορετικά, η Ευρώπη δεν μπορεί να λειτουργήσει.
Ο Επίτροπος της ΕΕ για τις Εσωτερικές Υποθέσεις, κ. Αβραμόπουλος, εξετάζει το ενδεχόμενο να ενάγει τους αντιρρησίες ενώπιον του Δικαστηρίου της ΕΕ.
ΚΟΤΖΙΑΣ: Θα πρέπει να δείξουμε ότι το ευρωπαϊκό μοντέλο είναι καλύτερο από την πολιτική για τους πρόσφυγες στην Αμερική και στην Ασία. Το έχουμε καταφέρει; Όχι. Και γιατί όχι; Επειδή εμείς δεν σκεφτήκαμε τα μακροπρόθεσμα προβλήματα. Αυτή είναι μια σημαντική αδυναμία της Ευρώπης.
Πιστεύετε ότι έως το Σεπτέμβριο του τρέχοντος έτους 160.000 πρόσφυγες θα μετεγκατασταθούν σε όλες τις χώρες της ΕΕ;
ΚΟΤΖΙΑΣ: Είμαι εκ φύσεως αισιόδοξος. Αλλά αυτό είναι ένα πολύ αισιόδοξο σενάριο.
Η ΕΕ τώρα θέλει να στέλνονται πίσω στην Ελλάδα από άλλα κράτη-μέλη οι πρόσφυγες που αρχικά έφτασαν στη χώρα σας. Είναι αυτό εφικτό;
ΚΟΤΖΙΑΣ: Δεν θεωρώ ότι η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα και τους οικονομικούς πόρους να υποδέχεται πρόσφυγες που θα στέλνουν πίσω οι βόρειες χώρες της ΕΕ. Υπάρχουν ορισμένες χώρες της ΕΕ, οι οποίες πιστεύουν ότι μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη νότια Ιταλία και την Ελλάδα ως κλειστά κουτιά, στα οποία θα μπορούν να αποθηκεύουν τους πρόσφυγες. Αυτός όμως δεν είναι ευρωπαϊκός τρόπος σκέψης.
Εμπλέκεστε προσωπικά στις διαπραγματεύσεις για την επίλυση του Κυπριακού. Οι συνομιλίες και πάλι παρουσιάζουν στασιμότητα. Πού εντοπίζετε το πρόβλημα;
ΚΟΤΖΙΑΣ: Το κύριο πρόβλημα είναι, φυσικά, η κατοχή του βόρειου τμήματος της Κύπρου από τον τουρκικό στρατό. Η Άγκυρα παραβίασε τις Συμφωνίες του Λονδίνου και της Ζυρίχης, οι οποίες προέβλεπαν ότι οι εγγυήτριες δυνάμεις – δηλαδή η Ελλάδα, η Μεγάλη Βρετανία και η Τουρκία – πρέπει να συμφωνούν κοινές ενέργειες κατόπιν κοινών συνομιλιών. Η Τουρκία ενήργησε μονομερώς και κατέλαβε το βόρειο τμήμα του νησιού. Και φυσικά δεν παρέμεινε μόνο για λίγες μέρες, αλλά στο μεταξύ έχουν περάσει 43 χρόνια.
Τι περιμένετε από την Τουρκία;
ΚΟΤΖΙΑΣ: Η Τουρκία πρέπει να κατανοήσει ότι η Κύπρος δεν είναι ένα κράτος, το οποίο τώρα δημιουργείται, όπως συνέβαινε τότε, τα έτη 1959-1960. Η Κύπρος είναι μέλος των Ηνωμένων Εθνών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κανένα τρίτο κράτος δεν έχει το δικαίωμα να επεμβαίνει εκεί. Η Τουρκία πρέπει να σέβεται το διεθνές δίκαιο και να αποσύρει τα στρατεύματά της. Η λύση του Κυπριακού έγκειται στην εξασφάλιση της μέγιστης δυνατής ασφάλειας και των δικαιωμάτων στις τρεις μικρές μειονότητες και την τουρκοκυπριακή κοινότητα, αλλά και να δοθεί στην ελληνοκυπριακή κοινότητα η μεγαλύτερη δυνατή ασφάλεια και δικαιώματα. Ασφάλεια για τους Ελληνοκυπρίους σημαίνει αποχώρηση του τουρκικού στρατού και τερματισμός κάθε μορφής εγγυητικών δικαιωμάτων, τα οποία να επιτρέπουν στην Τουρκία να επεμβαίνει στην Κύπρο. Ο τουρκικός στρατός πρέπει να φύγει. Το σύστημα των εγγυητριών δυνάμεων πρέπει να καταργηθεί. Θέλουμε ένα ομοσπονδιακό σύστημα που θα δημιουργεί ίσα δικαιώματα.
Η Τουρκία δεν επιθυμεί να αποσύρει πλήρως τα στρατεύματά της. Ποιά θα μπορούσε να είναι μία συμβιβαστική λύση;
ΚΟΤΖΙΑΣ: Δεν είναι δυνατόν και οι 33.600 Τούρκοι στρατιώτες που σταθμεύουν σήμερα στο βόρειο τμήμα της Κύπρου να αποχωρήσουν αμέσως, μέσα σε μία ημέρα και στο σύνολό τους. Αυτό θα μπορούσε να γίνει σταδιακά. Μοντέλο γι’ αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει η απόσυρση του σοβιετικού στρατού από την Ανατολική Γερμανία, η οποία διήρκεσε συνολικά τέσσερα χρόνια.
Είναι αυτό ρεαλιστικό;
ΚΟΤΖΙΑΣ: Αυτό θα πρέπει να το δούμε. Μπορώ να φανταστώ την Άγκυρα να απαιτεί τελικά την παραμονή μίας επίλεκτης μονάδας Τούρκων στρατιωτών. Αυτό, φυσικά, δεν γίνεται. Για την επίλυση του Κυπριακού θα πρέπει να υπάρξει μία ρήτρα λήξης ισχύος (sunset clause), η οποία θα καθορίζει σαφώς ότι μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα θα πρέπει σε συγκεκριμένη ημέρα να έχει εγκαταλείψει το βόρειο τμήμα του νησιού και ο τελευταίος Τούρκος στρατιώτης.
Ποιο ρόλο διαδραματίζει ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ερντογάν στις διαπραγματεύσεις;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Ο ρόλος του είναι πολύ σημαντικός.
Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει πρόβλημα, ιδίως με δεδομένο ότι ο Ερντογάν βρίσκεται υπό την πίεση των Τούρκων εθνικιστών, την υποστήριξη των οποίων χρειάζεται οπωσδήποτε για τη συνταγματική μεταρρύθμιση.
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Ο Πρόεδρος Ερντογάν είναι μια μεγάλη προσωπικότητα. Θέλω ρητά να το υπογραμμίσω. Έχει συμβάλει ουσιαστικά στη διαμόρφωση της Τουρκίας και οδήγησε σε άνοδο την τουρκική οικονομία. Δυστυχώς σήμερα δεν συμπεριφέρεται ανάλογα.
Αλλά αυτή είναι, δυστυχώς, μόνο η μία πλευρά του νομίσματος.
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Ελπίζω ότι τα πρότυπα συμπεριφοράς που υπάρχουν μετά την απόπειρα πραξικοπήματος τον Ιούλιο θα αλλάξουν μετά το δημοψήφισμα για τη συνταγματική μεταρρύθμιση στα μέσα Απριλίου. Εξαρχής καταδικάσαμε σαφώς την απόπειρα πραξικοπήματος. Αλλά επίσης είπαμε ότι για μας αυτό που είναι σημαντικό είναι η υπεράσπιση των δημοκρατικών αρχών και όχι τα συμφέροντα μεμονωμένων προσώπων.
