Η ανάλυση του Stratfor που είναι ταυτόχρονα και μία ιστορική αναδρομή των κρίσεων χρέους της Ελλάδας από τη γέννησή της είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Κυρίως για τις εκπληκτικές και επαναλαμβανόμενες …συμπτώσεις του παρελθόντος μας με το δραματικό παρόν που ζούμε. Διαβάστε για την τρόϊκα που είχαμε επί …Όθωνα -κι όχι μόνο τότε- για τα δάνεια που μας έβαζαν να παίρνουμε με το ζόρι ,πολλά από τα οποία προορίζονταν για αγορά όπλων! Κι άλλα πολλά που προκαλούν πραγματικά τεράστια ερωτηματικά για τους κύκλους που κάνει η ιστορία!
Η Ελλάδα δεν είναι “ξένη” ως προς τις οικονομικές κρίσεις ,όπως η σημερινή. Η χώρα είναι χρεωμένη από την ανεξαρτησία της κι έχει περάσει από ένα κύκλο δανεισμού πολλές φορές.Οι ξένες δυνάμεις είχαν πάντα ενδιαφέρον για τη διατήρηση της σταθερότητας στην Ελλάδα και πάντα συμφωνούσαν στην αναχρηματοδότηση του χρέους της.
Το μόνο νέο στοιχείο σ΄ αυτή τη κρίση είναι ότι η Ελλάδα δεν έχει πια τόσο μεγάλη στρατηγική σημασία ,όπως είχε πριν από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
Υπερχρεωμένο γεννήθηκε το σύγχρονο ελληνικό κράτος μετά από τον αγώνα ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία (1821-1832).Χρειάστηκε η αποφασιστική δυτική επέμβαση το 1827 για να γύρει η πλάστιγγα υπέρ της Ελλάδας σ΄ αυτή τη σύγκρουση.Ο πόλεμος είχε διαταράξει το εμπόριο στην Ανατολική Μεσόγειο και η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο εξέφραζαν την ανησυχία τους ότι ένα κενό εξουσίας στην περιοχή θα έδινε τη δυνατότητα στη Ρωσική Αυτοκρατορία να βρει τη πρόσβαση που πάντα επιθυμούσε στη Μεσόγειο. Προσπάθησαν λοιπόν να περιορίσουν αυτή την επέκταση μ΄ ένα ανεξάρτητο ελληνικό κράτος.
Όταν η Ελλάδα κέρδισε την ανεξαρτησία της ήταν αυτές οι τρεις Μεγάλες Δυνάμεις -Γαλλία.Ηνωμένο Βασίλειο,Ρωσία- που διαπραγματεύτηκαν τους όρους της ανεξαρτησίας.
Η Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης το 1832,ανέφερε το Βασίλειο της Ελλάδας ως μία μοναρχία στην οποία διορίστηκε βασιλιάς ο πρίγκηπας της Βαυαρίας Όθωνας,17 ετών τότε. Λόγω της νεαρής ηλικίας του είχε δίπλα του ένα “συμβούλιο αντιβασιλέων” οι οποίοι ήταν τρεις βαυαροί σύμβουλοι που έγιναν γνωστοί ως τρόϊκα! Ο ίδιος όρος χρησιμοποιείται και τώρα για το ΔΝΤ,την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την ΕΕ.
Τότε την εποχή του Όθωνα ένα μέλος της τρόϊκας είχε καθοριστικό ρόλο: ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Βαυαρίας Josef Ludwig von Armansberg,διορίστηκε πρωθυπουργός της Ελλάδας.
Κατά τη διάρκεια του αγώνα εναντίον των Οθωμανών δημιουργήθηκε ένα τεράστιο μεγάλο εξωτερικό χρέος,για το οποίο υπήρξε αδυναμία πληρωμής του το 1826. Οι τρεις Μεγάλες Δυνάμεις συμφώνησαν σε νέο δάνειο 600 εκατομμυρίων φράγκων.Ως προϋπόθεση ,οι τρεις χώρες είχαν διπλωματικούς αντιπροσώπους στην Αθήνα οι οποίοι είχαν την εποπτεία της ελληνικής κυβέρνησης.Οι Μεγάλες Δυνάμεις ήθελαν να ελέγχουν την απόδοση των δανείων τους.
Η μοναδική πηγή εσόδων για την Ελλάδα ήταν η γεωργία. Τα δάνεια δόθηκαν σε αγρότες για να επεκτείνουν τις καλλιέργειές τους σε γη που είχε κρατικοποιηθεί μετά το πόλεμο. Οι όροι των κρατικών δανείων που έπαιρναν οι αγρότες όμως τους “έσπρωχναν” να ζητάνε δάνεια από λίγους ιδιώτες οι οποίοι είχαν πρόσβαση σε μεγάλα κεφάλαια,ήταν μέλη της ελληνικής διασποράς ή έμποροι.
Αυτό δημιούργησε ένα κύκλο χρέους όπου οι προσπάθειες του κράτους να εξοφλήσει τα χρέη του οδηγούσε τον πληθυσμό του σε όλο και μεγαλύτερα…χρέη.
Η οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας βρέθηκε σε αδιέξοδο το 1870. Η αδυναμία της στην εξυπηρέτηση του εξωτερικού της χρέους συνέχισε να την κρατά εκτός από τις διεθνείς πιστωτικές αγορές . Η στρατηγική σημασία της Ελλάδας προκάλεσε άλλη μια δυτική επέμβαση.
Η επιταχυνόμενη παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και το κενό εξουσίας σε νέα ανεξάρτητα κράτη των Βαλκανίων ανησυχούσαν τους Δυτικούς. Αμέσως μετά το Συνέδριο του Βερολίνου το 1878 το Ηνωμένο Βασίλειο,η Γαλλία και η Γερμανία ήθελαν να αυξήσουν την στρατιωτική ισχύ της Ελλάδος.Ήθελαν να γίνει η ισχυρότερη στρατιωτική δύναμη στα Βαλκάνια. Οι τρεις χώρες συμφώνησαν να ενεργούν ως μεσάζοντες του ελληνικού δημοσίου και ξένων πιστωτών για να διευκολύνουν τη παροχή νέων δανείων! Η Ελλάδα αυξάνει τις αμυντικές της δαπάνες αλλά και το χρέος της.Το 1893 έρχεται νέα αδυναμία πληρωμής.
Η Αθήνα αδυνατώντας να διαπραγματευτεί “παρέδωσε” την οικονομική και φορολογική πολιτική της σε μία Διεθνή Επιτροπή Δημοσιονομικού Ελέγχου που αποτελούνταν από εκπροσώπους των ομολογιούχων -Ηνωμένο Βασίλειο,Γαλλία,Ιταλία,Ρωσία και Αυστροουγγαρία-
η οποία επέβαλε αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία .
Αυτή η επιτροπή καθόριζε τη νομισματική και δημοσιονομική πολιτική της Ελλάδας τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Στο πλαίσιο αυτής της εποπτείας η Αθήνα σημείωσε κάποια πρόοδο στον εξορθολογισμό του προύπολογισμού της ,μεταρρύθμισε το τραπεζικό της σύστημα και έκανε κάποιες αλλαγές.Παρόλα αυτά η οικονομική της ανάπτυξη ήταν μικρή. Οι μεταρρυθμίσεις αποσκοπούσαν περισσότερο στις πληρωμές των δανείων της Ελλάδας.Πολύ λίγα χρήματα χρησιμοποιήθηκαν για να επενδυθούν στην ανάπτυξη.
Παρά τη προσάρτηση της Θεσσαλίας το 1881 που θα μπορούσε να κάνει τη χώρα αυτάρκη σε σιτηρά ,η χώρα παρέμεινε μεγάλος εισαγωγέας σιταριού μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Οι επιπτώσεις δύο Βαλκανικών Πολέμων,ενός Παγκοσμίου Πολέμου,ενός Ελληνοτουρκικού και η μεγάλη ύφεση,ήταν πάρα πολύ μεγάλες για την ελληνική οικονομία.Το 1932 ήρθε νέα αδυναμία πληρωμών.
Μέχρι το τέλος του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου η Ελλάδα και οι ευρωπαίοι “χορηγοί “ της βρίσκονταν σε οικονομικά ερείπια. Το Μάρτιο του 1947 το Ηνωμένο Βασίλειο έπρεπε να τερματίσει την οικονομική βοήθεια στην Ελλάδα.Ο εμφύλιος που ξεκίνησε στην Ελλάδα ,μεγιστοποίησε την απειλή της Σοβιετικής Ένωσης και έθεσε θέμα ελέγχου των στρατηγικών σημείων της Ανατολικής Μεσογείου.
Η οικονομική βοήθεια των ΗΠΑ προς την Ελλάδα -στρατιωτική και οικονομική- εμπόδισε την επιρροή των κομμουνιστών στην χώρα.
Το 1981 η Ελλάδα έγινε το 10ο μέλος της ΕΟΚ. Η Ελλάδα έλαβε μεγάλα δάνεια και επιδοτήσεις ,εκτός από τις αμερικανικές ενισχύσεις.Παρόλα αυτά από τις αρχές του 1990,η έλλειψη οικονομικής ανάπτυξης και το τεράστιο έλλειμμα του προϋπολογισμού ,οδήγησαν το ΔΝΤ και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εποπτεύει τα οικονομικά της χώρας.
Τα σημερινά προβλήματα στην Ελλάδα
Μεγάλο εξωτερικό χρέος,μεγάλες αμυντικές δαπάνες,ένα αναποτελεσματικό φορολογικό σύτσημα ,αποκλεισμός από τις αγορές είναι μερικά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα.
Το στρατηγικό ενδιαφέρον μεγάλων δυνάμεων τα τελευταία 200 χρόνια δεν έχουν καταφέρει να αλλάξουν και πολλά.
Δεν είναι σαφές πόσο σημαντική είναι για τις ξένες δυνάμεις η πολιτική και οικονομική αστάθεια στην Ελλάδα.
Η Ελλάδα είναι ενσωματωμένη στο ευρωπαϊκό σύστημα και η όποια αποτυχία της θα έχει επιπτώσεις.Αν οι Ευρωπαίοι ηγέτες πιστεύουν ότι η σωτηρία της Ελλάδας είναι το “κλειδί” για τη δική τους οικονομική σωτηρία,τότε ίσως η Ελλάδα να μην έχει χάσει τη στρατηγική αξία για τη Δύση. Αυτό μένει να αποδειχτεί.
