Στο τελευταίο μέρος της μελέτης του Αντιναύαρχου ε. α Σήφη Μανουσογιαννάκη αποκαλύπτονται συγκλονιστικές ιστορίες από τις ώρες του Αττίλα. Η δειλία που επέδειξαν συγκεκριμένοι αξιωματικοί και ο χλευασμός που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν από τους υφισταμένους τους.
Διαβάστε ΕΔΩ το πρώτο μέρος,
ΕΔΩ το δεύτερο και ΕΔΩ το τρίτο.
Περίοδος ανακωχής από 221600 ΙΟΥΛ έως 140500 ΑΥΓ.
Το βράδυ της 24ης Ιουλίου ομάδα του Ναυτικού υπό τον Παπαργύρη μετέβη στην Λεμεσό ξεφόρτωσε από ένα Μότορσιπ πυρομαχικά που είχαν αποσταλεί για την ΕΦ και τα μετέφερε το πρωί της επομένης στις αποθήκες της. Η Κύπρος και η περιοχή 40 ναυτ. μίλια γύρω της είχε κηρυχθεί από τους Τούρκους ‘Ζώνη ναυτικού και αεροπορικού αποκλεισμού’. Είναι αξιομνημόνευτη η στάση του Καπετάνιου του Ε/Γ-Ο/Γ ΡΕΘΥΜΝΟ Ν.Λιάτσικα που απέπλευσε με το πλοίο του τα μεσάνυχτα της 21ης για την Κύπρο μεταφέροντας ένα τάγμα πεζικού, μια ίλη ελαφρών αρμάτων, και 600 Κύπριους εθελοντές. Δυστυχώς το πλοίο αργότερα διατάχθηκε να αναστρέψει και να επαναπλεύσει στον Πειραιά. Ο επικεφαλής του τάγματος Συνταγματάρχης Παπαποστόλου αρνήθηκε να εκτελέσει την διαταγή και για να πειστεί διατάχθηκε να πλεύσει προς Ρόδο που οι Τούρκοι δήθεν έκαναν απόβαση. Είναι ακόμα αξιομνημόνευτη η πατριωτική στάση των Καπετάνιων και των πληρωμάτων τεσσάρων μότορσιπ που σπάζοντας τον ναυτικό αποκλεισμό κατάφεραν να μεταφέρουν στην Κύπρο πολεμοφόδια για την ενίσχυση της Εθνικής Φρουράς. Το πρώτο M/S ΑΙΓΑΙΟ (δεν αναγράφεται όνομα Καπετάνιου) ξεφόρτωσε το βράδυ της 24ης. Το δεύτερο M/S EVANGELOS με Καπετάνιο τον Α.Τσαλαπατάνη από την Σάμο ξεφόρτωσε το βράδυ της 25ης. Το τρίτο (δεν αναγράφεται ούτε όνομα πλοίου ούτε όνομα Καπετάνιου) ξεφόρτωσε το βράδυ της 27ης. Το τέταρτο M/S SPICA με Καπετάνιο τον Ε.Τσαλαπατάνη, Σαμιώτη επίσης, εξάδελφο του Καπετάνιου του M/S EVANGELOS ξεφόρτωσε το βράδυ της 30ης .[46]
Την 24η κατόπιν εντολής του Παπαγιάννη παρουσιάστηκε ενώπιον του ο Παπαδάκης όπου,[47] «Με φοβισμένο ύφος και έτοιμος να κλάψει μου είπε ότι την ημέρα της εισβολής ακούγοντας τον Τσομάκη να λέει… με βομβαρδίζουν…με βομβαρδίζουν κτλ φοβήθηκε και τα έχασε τόσο πολύ που έχασε κάθε έλεγχο για τους υφισταμένους του με αποτέλεσμα ο Τσαταλός να δηλώσει ψευδώς βλάβη, να επιστρέψει στη ΝΒΧ, και να εγκαταλείψει την Τ/Α του και μάλιστα πήγε κατ ευθείαν στην οικία του ο δε Κανδαλέπας Κυβερνήτης της Τ/Α που επέβαινε και ο ίδιος ακόμη πιο φοβισμένος να του ζητάει να πάνε στο λιμάνι της Αμμοχώστου δήθεν για να πάρουν τσιγάρα όπου θα εγκατέλειπαν την Τ/Α πηγαίνοντας σπίτια τους. Τελικώς αποφάσισαν να προσαράξουν την Τ/Α στην ακτή βορείως της Αμμοχώστου να την εγκαταλείψουν εκεί και να γυρίσουν στη Βάση δια ξηράς. Όταν την προσάραξαν αντελήφθησαν ότι η περιοχή ήταν ναρκοπέδιο της ΕΦ και με το ραδιοτηλέφωνο της Τ/Α ειδοποίησαν την Βάση που έστειλε πλωτό μέσο και τους μάζεψε. Βέβαια ύστερα από αυτό δεν ήταν δυνατό να εξασκήσει διοίκηση διότι οι Υπαξιωματικοί κυρίως αλλά και οι ναύτες τον χλεύαζαν πίσω από την πλάτη του τους δε δύο Υποπλοιάρχους Κυβερνήτες των Τ/Α ούτε που ήθελαν να τους ξέρουν. Μου ανέφερε επίσης ότι ο υποδιοικητής της Βάσεως Δούκας δεν ήταν στη Βάση τις τρείς μέρες του πολέμου αλλά στο σπίτι του λόγω στομαχικών διαταραχών όπως είχε δηλώσει. ( Ο Γουλέας[48] γράφει ότι ο Δούκας προσβλήθηκε από παρωτίτιδα νοσηλευθείς οίκοι). Ο Υποπλοίαρχος Ντάνος ήταν ενεργός στα συνεργεία και σε ολόκληρη τη Βάση και αυτά εν μέσω αεροπορικών επιθέσεων. Ο Υποπλοίαρχος Γουλέας Διοικητής ΟΥΚ και ο βοηθός του ΠΥ ήταν στη Βάση παρέμεναν όμως αδρανείς. Στην ουσία δηλαδή την βάση την υπερασπίζοντο οι Υπαξιωματικοί και οι ναυτοδίοποι και ο Κυβερνήτης του Π/Π ΛΕΒΕΝΤΗΣ Υποπλοίαρχος Ταβλαρίδης με το πλήρωμα του. Είπα στον Παπαδάκη να φύγει και ότι θα κάνω ΕΔΕ για το θέμα όπως και πως ότι μου είπε προφορικά να μου τα υποβάλει και γραπτά».[49] Τα αναφερθέντα από τον Παπαδάκη ο Παπαγιάννης τα μεταβίβασε στον Α/ΓΕΕΦ Γεωργίτση και διέταξε την διενέργεια ΕΔΕ από τον Παπαργύρη. Την 25η διατάχθηκε η συγκρότηση δύο Ναυτικών Σταθμών, ενός στη Λεμεσό, και ενός στη Λάρνακα υπό την διοίκηση στρατευσίμων Σημαιοφόρων. Οι νέοι Ν Σταθμοί άρχισαν να λειτουργούν μετά από δύο μέρες. Την 27η γράφει ο Παπαγιάννης[50] «Γυρίζοντας στο γραφείο μου αργά το απόγευμα με περίμενε ο Κανδαλέπας που είχε έλθει από την ΝΒΧ και ζήτησε να με δει. Κλαίγοντας μου ανέφερε ότι είχε μετανιώσει για την δειλία που είχε επιδείξει κατά τις επιχειρήσεις ότι θα ήθελε να υπηρετήσει ξανά μαζί μου διότι με εκτιμούσε αφάνταστα, παρακαλώντας με να φροντίσω να τοποθετηθεί στο Α/Τ ΣΦΕΝΔΟΝΗ στο οποίο θα πήγαινα Κυβερνήτης και τέλος μου ανέφερε ότι φοβάται να επιστρέψει στη ΝΒΧ διότι οι Υπαξιωματικοί κυρίως τον απειλούν για την δειλία του και φοβάται μήπως τον….σκοτώσουν». Μετά τα γεγονότα των πρώτων ημερών της εισβολής δηλαδή την επιστροφή της μιας Τ/Α από την αποστολή της λόγω βλάβης και την προσάραξη της άλλης στη Βάση επικράτησε κλίμα διχόνοιας. Οι Υπαξιωματικοί που συγκροτούσαν τις ομοχειρίες των αντιαεροπορικών κατά την εισβολή, και βρισκόταν συνεχώς στα πυροβόλα, κατηγορούσαν τους Αξιωματικούς ότι επέδειξαν παθητικότητα και ότι βρισκόταν κλεισμένοι στα δωμάτια τους χωρίς να συμπαρίστανται. Ο Παπαγιάννης το πληροφορήθηκε και την 27η ΙΟΥΛ επισκέφθηκε τη ΝΒΧ και ομίλησε σε συγκέντρωση των Υπαξιωματικών κάνοντας τους τις πρέπουσες συστάσεις. Το κλίμα αυτό το περιγράφει ο τότε Αρχικελευστής Η/Λ Δ.Κωνσταντίνου.[51] Στις 27 ΙΟΥΛ με ΣΗΜΑ ΓΕΕΦ 272000 διατάχθηκε η αναδιοργάνωση των Μονάδων της Ε.Φρουράς. Με ΣΗΜΑ Α/ΓΕΕΦ 051005ΑΥΓ προφανώς μετά από εισήγηση του Παπαγιάννη,( ο οποίος με ΣΗΜΑ ΝΔΚ 051101 ΑΥΓ διέταξε την εφαρμογή του) διατάχθηκε:
1 H τοποθέτηση του Δούκα στην Τ/Α-6 στην θέση του Τσαταλού.
2 Η τοποθέτηση του Ταβλαρίδη στην Τ/Α-4 στην θέση του Δούκα προσωρινά και μέχρι την επισκευή του Π/Π ΛΕΒΕΝΤΗΣ.
3 Η τοποθέτηση του Γουλέα ως Υποδιοικητού της ΝΒΧ (με νεώτερο σήμα τοποθετήθηκε ως ΔΔ/ΝΒΧ και όχι ως υποδιοικητής).
4 Οι Υποπλοίαρχοι Κανδαλέπας και Τσαταλός να περιορισθούν στα στην Βάση καθήκοντα τους . Ο Κανδαλέπας να παραμείνει κυβερνήτης της προσαραγμένης Τ/Α-2.
5 Τα εν ενεργεία πλοία να τεθούν υπό την πλήρη διοίκηση του ΝΔΚ και τα υπό επισκευή υπό την διοίκηση του διοικητού ΝΒΧ.
6 Την τακτική διοίκηση εν πλω να ασκεί ο αρχαιότερος Κυβερνήτης.
Mε τις ανωτέρω τοποθετήσεις στην ουσία απάλλαξε από Μάχιμα καθήκοντα τους Παπαδάκη, Κανδαλέπα και Τσαταλό. Την 29η από επιθεση αεροσκαφών στις εγκαταστάσεις του CYTA τραυματίσθηκε ο ναύτης Ν.Παρτάκης. Στις 4 Αυγούστου ήλθε στην Κύπρο με πλοίο (ο αποκλεισμός είχε λήξει) ο νέος Διοικητής της ΕΦ Αντιστράτηγος Καραγιάννης ο οποίος άρχισε να ενημερώνεται και να παραλαμβάνει από τον Ταξίαρχο Γεωργίτση. Την 6η Αυγούστου ήλθε διαταγή μεταθέσεως για το ΓΕΝ των Παπαγιάννη και Παπαργύρη οι οποίοι αναχώρησαν στις 10 του μηνός και την 11η ο δεύτερος. Ο Παπαργύρης αναχώρησε έχοντας μαζί του μέρος της ΕΔΕ που είχε διαταχθεί να κάνει και το οποίο παρέδωσε στον Μεταλλινό στα πλαίσια της ΕΔΕ που εκείνος έκανε αργότερα. Ο Παπαγιάννης αναχώρησε αφού παρέδωσε καθήκοντα στον Παπαδάκη.
Η ΝΒΧ βρισκόταν κατά το διάστημα αυτό σε πλήρη συναγερμό. Έγιναν προσπάθειες εξαγωγής των μηχανών της Τ/Α-2 προκειμένου να τοποθετηθούν στην Τ/Α-5, καθώς και προσπάθειες αντικαταστάσεως του ακροπρυμναίου εδράνου του αριστερού άξονα του Π/Π ΛΕΒΕΝΤΗΣ. Και οι δύο αυτές προσπάθειες δεν κατέστη δυνατόν να ικανοποιηθούν λόγω ελλείψεως πλωτού γερανού η πρώτη και λόγω απαιτήσεως δεξαμενισμού η δεύτερη. Αργότερα ιδιωτικό συνεργείο εξήγαγε τον άξονα και τον μετέφερε προς επισκευή. Αντίθετα τέθηκε σε ενέργεια η Τ/Α-6 με μειωμένες στροφές μηχανών και μαζί με την Τ/Α-4 ήταν πλέον τα μόνα εν ενεργεία πλοία της ΝΔΚ.[52]
Την 10η ΑΥΓ ο Παπαδάκης παρέλαβε καθήκοντα ΝΔΚ από τον Παπαγιάννη και παρέδωσε καθήκοντα Διοικητού ΝΒΧ στον Δούκα. Το επιτελείο της ΝΒΧ διαμορφώθηκε ως ακολούθως:
1 Yποπλοίαρχος Π.Δούκας Διοικητής ΝΒΧ.
2 Υποπλοίαρχος Α.Κανδαλέπας Κυβερνήτης των υπό επισκευή Τ/Α-5 και Τ/Α-6.
3 Υποπλοίαρχος Ε.Τσαταλός Κυβερνήτης Τ/Α-4.
4 Υποπλοίαρχος Σ.Γουλέας Διοικητής ΟΥΚ.
5 Υποπλοίαρχος Σ.Ταβλαρίδης Κυβερνήτης του Π/Π ΛΕΒΕΝΤΗΣ.
6 Υποπλοίαρχος Γ.Ντάνος ΔΤ/ΝΒΧ.
7 Ανθυποπλοίαρχος Γ.Αρμενιάκος ΔΚ/ΝΒΧ
Την 13η Αυγ η Τ/Α-5 βρισκόταν υπό διαδικασία ενεργοποιήσεως, η Τ/Α-4 ήταν ικανή να πλεύσει με δύο μηχανές, η Τ/Α-6 ικανή να πλεύσει με δύο μηχανές και περιορισμένες στροφές και το Π/Π ΛΕΒΕΝΤΗΣ υπό επισκευή ικανό να πλεύσει με ένα άξονα.
Ο ΝΣ Κυρήνειας είχε καταληφθεί από τους Τούρκους.
Ο ΝΣ Πάφου ενεργοποιήθηκε και λειτουργούσε κανονικά.
Οι ΣΕΠ ΑΣΤΗΡ ΒΥΡΩΝ ΓΑΛΗ ευρίσκονται σε συναγερμό πλήρως ενεργοποιημένοι.
Την 25η το ΣΕΠ ΔΟΞΑ (Κορμακίτης) ενεργοποιήθηκε ξανά την 25η αφού επισκευάσθηκαν τα α/α πολυβόλα από τον στρατό το δε Ραντάρ και οι συσκευές συνεννοήσεως από προσωπικό της ΝΒΧ. Την ίδια μέρα η δύναμη του Παρατηρητηρίου ενισχύθηκε με 20 ναύτες διότι οι Τούρκοι επεκτεινόταν προς εκείνη την κατεύθυνση.
ΑΤΤΙΛΑΣ ΙΙ Περίοδος από 140500 ΑΥΓ έως 161800
Μετά την κατάπαυση του πυρός άρχισαν την 25η Αυγούστου συνομιλίες στην Γενεύη. Όμως τα Τουρκικά στρατεύματα στην Κύπρο δεν σταμάτησαν τις επιχειρήσεις και την προώθηση τους, ούτε σταμάτησε η συνεχής μεταφορά στρατευμάτων από την Τουρκία. Οι συνομιλίες οδηγήθηκαν μεθοδικά από τους Τούρκους σε αδιέξοδο και την 140500 ΑΥΓ τερματίστηκε η κατ επίφαση εκεχειρία και άρχισε γενική επίθεση των 40.000 στρατιωτών και των 300 τάνκ που είχαν μεταφερθεί από την Τουρκία για κατάληψη του βορείου τμήματος του νησιού.
Στις 13 Αυγούστου παραμονή της επιθέσεως των Τούρκων οι υπηρεσίες του Ναυτικού βρισκόταν στην ακόλουθη διάταξη:[53]
Επιτελείο ΝΔΚ: Σε γενικό συναγερμό στην Μαλούντα.
ΝΒΧ : Σε γενικό συναγερμό
ΣΕΠ ΑΣΤΗΡ : Σε γενικό συναγερμό εις το Ριζοκάρπασο
ΣΕΠ ΒΥΡΩΝ : Σε γενικό συναγερμό στην Αγ. Νάπα
ΣΕΠ ΓΑΛΗ : Σε γενικό συναγερμό στην Πάφο
ΣΕΠ ΔΟΞΑ :Σε γενικό συναγερμό στον Κορμακίτη
Π/Π ΛΕΒΕΝΤΗΣ :Σε γενικό συναγερμό στην ΝΒΧ
Τ/Α-4 και Τ/Α-6 :Σε γενικό συναγερμό στην ΝΒΧ
Τ/Α-5 : Σε επισκευή στην ΝΒΧ
Τ/Α-2 :Προσαραγμένη βόρεια της Αμμοχώστου
Την 0445 της 14ης Τουρκικά αεροσκάφη επιτέθηκαν στη ΝΒΧ. Δεν υπήρξαν απώλειες. Περί την 1100 ειδοποιήθηκε η Βάση από την ΝΔΚ να είναι έτοιμοι για αναχώρηση αν παρίστατο ανάγκη. Έγινε σύσκεψη Αξιωματικών και συζητήθηκε το θέμα της εγκατάλειψης της Βάσης. Αποφασίστηκε να αρχίσει η προετοιμασία εκρηκτικών υλών για υπονόμευση και καταστροφή των πλοίων και εγκαταστάσεων χωρίς να προσδιορισθεί ποιες θα είναι αυτές. Το έργο αυτό το ανέλαβαν οι ΟΥΚ και ο Γουλέας διέταξε τους Αρχικελευστές Α.Χειρόπουλο και Σ.Πασχαλίδη να προετοιμάσουν εκρηκτικές ύλες ικανές να βυθίσουν τα πλοία και να καταστρέψουν άλλες εγκαταστάσεις ως Ραντάρ, βάσεις πυροβόλων, αποθήκες αμοιβού υλικού και του θαλάμου επιχειρήσεων. Την 1430 η ΝΔΚ υπέβαλε προς ΓΕΕΕΦ τις ακόλουθες προτάσεις τις οποίες το ΓΕΕΦ ενέκρινε:[54]
1. 1. Αναφέρεται από λήψεως άπαν προσωπικόν Ν.Β.Χ. και των εν αυτή τορπιλακάτων μετακινηθεί εν αραιώσει προς Λάρνακα.
2. 2. Τορπιλάκατοι λόγω καιρού και μη εμπνέουσαι εμπιστοσύνην δεν δύνανται πλεύσουν Λάρνακα και προτείνεται ανατιναχθούν πάραυτα.
3. 3. Προσωπικόν Π/Π ΛΕΒΕΝΤΗΣ λόγω μειωμένης αποδόσεως πλοίου μεταβεί άμα λήψει εις Λάρνακα.
4. 4. ΣΕΠ ΒΥΡΩΝ μετά Ραντάρ και προσωπικού του μετακινηθεί άμα λήψη εις Λάρνακα.
5. 5. ΣΕΠ ΑΣΤΗΡ μόνον προσωπικό άνευ Ραντάρ μετακινηθεί εις Λάρνακα από λήψεως.
6. 6. Παρακαλώ όπως εγκρίνοντας διατάξητε.
Εις το ΠΟΛΕΜΙΚΟΝ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ[55] αναγράφεται ότι «Π/Π ΛΕΒΕΝΤΗΣ λόγω μειωμένης αποδόσεως διετάχθη όπως καταστραφεί και το προσωπικόν του μετακινηθεί εις Λάρνακα μετά του προσωπικού της ΝΒΧ». Η εντολή καταστροφής των δύο Τ/Α και του Π/Π ΛΕΒΕΝΤΗΣ στην ουσία των μόνων πλοίων που είχα απομείνει στο Κυπριακό Ναυτικό ανοίγει περιθώρια συζητήσεων. Γιατί άραγε δεν ενέπνεαν εμπιστοσύνη οι δύο Τ/Α και ποιος ήταν ο καιρός που επικρατούσε Αύγουστο μήνα στην Κύπρο και δεν ήταν δυνατό σε καιρό πολέμου και οι Τ/Α, και το Π/Π ΛΕΒΕΝΤΗΣ με ένα άξονα, να πλεύσουν παραπλέοντας εγγύς τις ακτές λίγα μίλια νοτιότερα μέχρι την Λάρνακα;.
Το Αντιτορπιλικό ΑΔΡΙΑΣ χτυπημένο από νάρκη στα Δωδεκάνησα το 1943 και κομμένο στα δύο καταπλέει θριαμβευτικά στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας. Άραγε το πλοίο ενέπνε εμπιστοσύνη;.
Οι ΟΥΚ θα παράμεναν στη Βάση μέχρι περατώσεως του έργου υπονομεύσεως των πλοίων και εγκαταστάσεων κατά την κρίση του διοικητού των ΟΥΚ. Την 14:50 η ΝΒΧ είχε εκκενωθεί.[56] Μετά την αποχώρηση του προσωπικού οι ΟΥΚ άρχισαν την υπονόμευση.[57] Περί την 15:15 δόθηκε στον Γουλέα από τον Τζεφεράκο τηλεφωνικά η εντολή όπως αποχωρήσει όλο το προσωπικό από τη Βάση διακόπτοντας τις εργασίες υπονομεύσεως και να κατευθυνθεί προς Λάναρκα γιατί επίκειτο η αποκοπή της οδού Αμμοχώστου-Ριζοκαρπασίας υπό των Τουρκικών αρμάτων μάχης. Μετά από αυτά ο Γουλέας διέταξε την διακοπή των υπονομεύσεων την πυροδότηση των ήδη υπονομευθέντων πλοίων και Ραντάρ και την αποχώρηση των ΟΥΚ με προορισμό την Λάρνακα που έφθασαν περί την 18:00.[58] Στις 1815 Αντιτορπιλικά βομβάρδισαν την ΝΒΧ.[59] Στις 19 Αυγούστου το ΓΕΕΦ με ΣΗΜΑ ΓΕΕΦ 191645 ΑΥΓ ανέφερε στο Αρχηγείο Ναυτικού τα ακόλουθα σχετικά με τις υπονομεύσεις στη ΝΒΧ:
Επί σχετικού γνωρίζονται τα κάτωθι:
α. Εγκαταστάσεις ξηράς και υλικά συνεργείων και αποθηκών δεν κατέστη δυνατόν να καταστραφούν.
β. Οπλισμός και πυρομαχικά παρελήφθησαν υπό προσωπικού άπαντα πλην τορπιλών και πυρομαχικών 20mm άτινα εγκαταλείφθηκαν. Πυροβόλα 20mm κατεστράφησαν. Έκ τορπιλών είχον αφαιρεθεί κώνοι μάχης.
γ. Οι πλείονες συσκευαί κατεστράφησαν και τινές παρελήφθησαν υπό του προσωπικού.
δ. Τα πλείονα οχήματα παρελήφθησαν υπό προσωπικού.[60] Μεταγενέστερα ο Γουλέας αναφέρει ότι και οι τρείς Τ/Α που βρισκόταν στην Βάση καταστράφηκαν.[61]
Το ΣΕΠ ΑΣΤΗΡ στο Ριζοκάρπασο δέχθηκε αεροπορική επίθεση με βόμβες Ναπάλμ και μετά από διαταγή της ΝΒΧ στην οποία υπαγόταν καταστράφηκαν οι εγκαταστάσεις το ρυμουλκούμενο Ραντάρ συνδέθηκε σε τράκτορα και υπό την διοίκηση του Σημαιοφόρου ΣΕΑ/Μ Δ.Πυρόβολου το προσωπικό κινήθηκε προς Αμμόχωστο αφού πέρασε από την ΝΒΧ η οποία εν τω μεταξύ είχε εγκαταλειφτεί. Στην συνέντευξη του ο Γουλέας λέει ότι περί την 17:30 που το προσωπικό του Σταθμού περνούσε κατά την υποχώρηση του από την ΝΒΧ είδε τα αποτελέσματα των υπονομεύσεων.[62] Την 2230 αφίχθη στην Λάρνακα.
Το ΣΕΠ ΒΥΡΩΝ (ΑΓ. Νάπα) Προσωπικό και Ραντάρ διατάχθηκε την 141430 να μετακινηθεί στην Λάρνακα.Την 2330 αφίχθη στην Λάρνακα.
Το ΣΕΠ ΓΑΛΗ (Πάφος) Σε πλήρη λειτουργία.
Το ΣΕΠ ΔΕΛΤΑ (Κορμακίτης) διατάχθηκε την 141530 να μεταβεί με τα υλικά συνεννοήσεως, πυροβολικού, και ότι άλλο μπορεί να μεταφέρει στη Μόρφου. Εις περίπτωση συναντήσεως δυσκολιών ενεργήσει κατά την κρίση του και κατευθυνθεί νοτιότερον. Την 2230 στρατοπέδευσε προσωρινώς εις χωρίον Πλατάνια αναμένον διαταγάς.
Την 16η Αυγούστου και περί ώρα 1755 διατάχθηκε κατάπαυση του πυρός σε όλες τις δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς. Τα σχέδια των Τούρκων είχαν ολοκληρωθεί. Η μισή Κύπρος βρισκόταν πλέον υπό την κατοχή τους. Θα πρέπει πάντοτε να έχουμε κατά νου ότι οι Τούρκοι δεν επιθυμούν την διπλή ένωση. Στόχος τους πάντα παραμένει η επανάκτηση.
Μετά την κατάληψη του νησιού οι Τούρκοι μετέφεραν και εγκατέστησαν ως έκθεμα στον Ναύσταθμο του Goltsuk δύο από τις Τορπιλακάτους.
Το σχέδιο Άτσεσον (1964) που υποστηρίχτηκε από τις ΗΠΑ εισήγαγε στο πρόβλημα την αντίληψη της διχοτόμησης. Αυτή η αντίληψη παρέμεινε η κύρια επιλογή των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ αποτελώντας τον κύριο άξονα των συζητήσεων που ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και αφορούσαν στην επίλυση του Κυπριακού. Στο Πόρισμα της Κυπριακής Βουλής για τον Φάκελο της Κύπρου μνημονεύεται επιστολή του Κ.Μητσοτάκη που βεβαιώνει ότι ομόφωνα το Ελληνικό υπουργικό συμβούλιο είχε δεχθεί το σχέδιο Άτσεσον. Ακόμα στην κατάθεση του στα πλαίσια του ίδιου πορίσματος ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος δηλώνει ότι τόσον ο ίδιος όσον και ο Γ.Παπανδρέου σε πολύωρες συναντήσεις προσπάθησαν να πείσουν τον Μακάριο να δεχθεί το σχέδιο Άτσεσον. Από την στιγμή που εξασφαλίστηκε συναίνεση στην ιδέα της διχοτόμησης εκείνο που απέμενε για τις ΗΠΑ ήταν να ευρεθεί ο φορέας της υλοποίησης. Ανέλαβε η δικτατορική κυβέρνηση των συνταγματαρχών. Αποσύρθηκε η Μεραρχία. Επιχειρήθηκε η αποσταθεροποίηση του Μακαρίου με την ίδρυση του Εθνικού Μετώπου. Στην συνέχεια εστάλη στην Κύπρο ο Γρίβας ο οποίος ίδρυσε την ΕΟΚΑ Β με στόχο και πάλι την αποσταθεροποίηση. Μετά τον θάνατο του Γρίβα επιχειρήθηκε περαιτέρω όξυνση της αντιπαράθεσης μεταξύ των οπαδών του Μακαρίου και των ενωτικών προκειμένου να δοθεί η ευκαιρία στην Εθνική Φρουρά να επέμβει.
Όσο και να φαίνεται τραγικό οι Τούρκοι ήσαν ενήμεροι για τα σχέδια και τις προθέσεις των Ελλήνων. Οι Έλληνες είχαν αποφασίσει να μην στείλουν ενισχύσεις στην Κύπρο. Το Ελληνικό ΑΕΔ καθησύχαζε το ΓΕΕΦ. Το ΓΕΕΦ διέθετε ακριβέστατες πληροφορίες για τις κινήσεις και τις προθέσεις των Τούρκων. Το ίδιο και η Ελληνική πρεσβεία στην Λευκωσία καθώς και το ίδιο το ΑΕΔ στην Αθήνα. Η ΚΥΠ στην Κύπρο είχε κάνει αξιομνημόνευτη εργασία. Δεν μπορεί να εξηγηθεί με καμιά λογική η στάση του Α/ΓΕΕΦ του οποίου η αποστολή ήταν η εξασφάλιση της εδαφικής ακεραιότητας του νησιού να μείνει άπραγος ένα ολόκληρο βράδυ. Να μην έχει την ικανότητα να αντιληφθεί ότι η κύρια απειλή ήταν το προγεφύρωμα στην Κυρήνεια και να επιτρέψει την ρίψη Τούρκων αλεξιπτωτιστών και την μεταφορά στρατιωτών με ελικόπτερα χωρίς να διατάξει την κατάρριψη τους. Εκτός εάν…….
Η Κύπρος δεν υπήρξε θύμα στιγμιαίων πολιτικών αποφάσεων του δικτατορικού καθεστώτος το οποίο βέβαια φέρει τις δικές του ευθύνες. Η προδοσία έχει¨προϊστορία¨. Στο τακτικό επίπεδο το Κυπριακό Ναυτικό προσέφερε την θυσία των Τ/Α της Κυρήνειας τους αγώνες των μονάδων του, τους νεκρούς και τους τραυματίες του, στο μέτρο που μπορούσε και όπως περιγράφηκε.
Σήφης Μανουσογιαννάκης
Αντιναύαρχος ΠΝ (ε.α)
[1] Γ.ΤΕΝΕΚΙΔΗ-Γ.ΚΡΑΝΙΔΙΩΤΗ ,Κύπρος ιστορία και προβλήματα του λαού της ,ΕΣΤΙΑ ,Αθήνα 1981
[2] Μ.ΠΑΠΑΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, Η Ιστορία μιας Εποχής, Ι.Φλώρος, Αθήνα 1987
[3] ΠΟΡΙΣΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ.
[4] Μ.ΠΑΠΑΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, Ως άνω
[5] Μ.ΠΑΠΑΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ , Ως άνω
[6] Γ.ΤΕΝΕΚΙΔΗΣ-Γ.ΚΡΑΝΙΔΙΩΤΗΣε , Ως άνω
[7] Μ.ΠΑΠΑΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, Ως άνω
[8] Μ.ΠΑΠΑΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, Ως άνω
[9] Μ.ΠΑΠΑΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, Ως άνω
[10] Μ.ΠΑΠΑΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, Ως άνω
[11] Μ.ΠΑΠΑΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, Ως άνω
[12] Μ.ΠΑΠΑΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, Ως άνω
[13] ΑΝΤΙΝΑΥΑΡΧΟΙ Δ.ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ-Γ.ΔΕΜΕΣΤΙΧΑΣ ,Ίδρυση Κυπριακού Ναυτικού
[14] ΑΝΤΙΝΑΥΑΡΧΟΙ Δ.ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ-Γ.ΔΕΜΕΣΤΙΧΑΣ, Ως άνω
[15] Συνέντευξη Δ.Μητσάτσου στον δημοσιογράφο Σ.Χελιδόνη (Από ανάρτηση στο διαδίκτυο)
[16]ΑNTINΑΥΑΡΧΟΙ Κ.ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ-Γ.ΔΕΜΕΣΤΙΧΑΣ, Ως άνω
[17]Αντιπλοιάρχου Γ.ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ Εξιστόρηση γεγονότων Κύπρου (Από ανάρτηση στο διαδίκτυο kakaras.wordpress.com)
[18] Πλοίαρχου Κ.ΜΕΤΑΛΛΙΝΟΥ Πόρισμα ενεργηθείσης Ενόρκου Διοικητικής Εξετάσεως προς ΓΕΝ 9 Μαρτίου 1974
[19] Πλοίαρχου Κ.ΜΕΤΑΛΛΙΝΟΥ, Ως άνω
[20] Αντιπλοιάρχου Γ.ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ, Ως άνω
[21] Πλοίαρχου Κ.ΜΕΤΑΛΛΙΝΟΥ, Ως άνω
[22] Υποπλοιάρχου Σ.ΓΟΥΛΕΑ, Έκθεση επί των λαβόντων χώραν γεγονότων εν Κύπρω
[23] Υποπλοιάρχου Σ.Γουλέα Ως άνω
[24] Συνέντευξη Γ.ΠΑΠΑΡΓΥΡΗ (Από ανάρτηση στο διαδίκτυο (kakaras.wordpress.com)
[25] Αντιπλοιάρχου Γ.ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ, Ως άνω
[26]Συνέντευξη Δ.ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ (Από ανάρτηση στο διαδίκτυο kakaras.wordpress.com)
[27] Πλοίαρχου Κ.ΜΕΤΑΛΛΙΝΟΥ Ως άνω
[28] Υποπλοιάρχου Σ.ΓΟΥΛΕΑ, Ως άνω
[29] Υποπλοιάρχου Σ.ΓΟΥΛΕΑ, Ως άνω
[30] Ημερολόγιο ΝΔΚ 15-7-1974
[31] Συνέντευξη Σ.ΤΑΒΛΑΡΙΔΗ (Από ανάρτηση στο διαδίκτυο kakaras.wordpress.com)
[32] Αντιπλοιάρχου Γ.ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ, Ως άνω
[33] Πλοιάρχου Κ.ΜΕΤΑΛΛΙΝΟΥ, Ως άνω
[34] Συνέντευξη Δ.ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, Ως άνω
[35] Πλοιάρχου Κ.ΜΕΤΑΛΛΙΝΟΥ Ως άνω και Συνέντευξη Δ.ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Ως άνω
[36] Αντιπλοιάρχου Γ.ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ Ως άνω
[37] Συνέντευξη Σ.ΓΟΥΛΕΑ (Από ανάρτηση στο διαδίκτυο Kakaras.wordpress.com)
[38] ΠΟΛΕΜΙΚΟΝ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ ΚΥΠΡΟΥ ΑΡΧΟΜΕΝΟΝ ΤΗΝ 00:01 ΤΗΣ 20-7-74
[39] ΠΟΛΕΜΙΚΟΝ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ ΚΥΠΡΟΥ ΑΡΧΟΜΕΝΟΝ ΤΗΝ 00:01 ΤΗΣ 20-7-74
[40]Αντιπλοιάρχου Γ.ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ, Ως άνω
[41] Συνέντευξη Δ.ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ-Κ.ΑΘΑΝΑΣΟΥΛΗ (Από ανάρτηση στο διαδίκτυο kakaras.wordpress.com)
[42] Υποπλοιάρχου Σ.ΓΟΥΛΕΑ, Ως άνω Ε
[43] Συνέντευξη Αντιναυάρχου Σ.ΓΟΥΛΕΑ (Από ανάρτηση στο διαδίκτυο kakaras.wordpress.com)
[44]Αντιπλοιάρχου Γ.ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ, Ως άνω
[45] ΠΟΛΕΜΙΚΟΝ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ ΚΥΠΡΟΥ ΑΡΧΟΜΕΝΟΝ ΤΗΝ 0001 ΤΗΣ 20-7-74
[46] Υποναυάρχου Μ.ΜΑΣΤΡΑΚΑ, Άγνωστες ηρωικές αποστολές του εμπορικού μας ναυτικού Περιοδικό Ναυτική Ελλάς
[47] Αντιπλοιάρχου Γ.ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ, Ως άνω
[48] Υποπλοιάρχου Σ.ΓΟΥΛΕΑ, Ως άνω
[49] Αντιπλοιάρχου Γ.ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ, Ως άνω
[50]Αντιπλοιάρχου Γ.ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ, Ως άνω
[51] Συνέντευξη Δ.ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, Ως άνω
[52] ΣΗΜΑΤΑ ΝΔΚ 061450ΑΥΓ, ΝΒΧ 061730ΑΥΓ, ΝΒΧ081230ΑΥΓ.
[53] ΠΟΛΕΜΙΚΟΝ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ ΚΥΠΡΟΥ ΑΡΧΟΜΕΝΟΝ ΤΗΝ 0001 ΤΗΣ 20-7-74
[54] ΣΗΜΑ ΝΔΚ 141430 ΑΥΓ
[55] ΠΟΛΕΜΙΚΟΝ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ ΚΥΠΡΟΥ ΑΡΧΟΜΕΝΟΝ ΤΗΝ 0001 ΤΗΣ 20-7-74
[56] ΠΟΛΕΜΙΚΟΝ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ ΚΥΠΡΟΥ ΑΡΧΟΜΕΝΟΝ ΤΗΝ 0001 ΤΗΣ 20-7-74
[57] Συνέντευξη Δ.ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ-Δ.ΑΘΑΝΑΣΟΥΛΗ, Ως άνω
[58] Υποπλοιάρχου Σ.ΓΟΥΛΕΑ, Ως άνω
[59] ΠΟΛΕΜΙΚΟΝ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ ΚΥΠΡΟΥ ΑΡΧΟΜΕΝΟΝ ΤΗΝ 0001 ΤΗΣ 20-7-74
[60] ΣΗΜΑ ΓΕΕΦ/3ον ΗΩΠ 191645/8/74
[61] Συνέντευξη Αντιναυάρχου Σ.ΓΟΥΛΕΑ, Ως άνω
[62] Συνέντευξη Αντιναυάρχου Σ.ΓΟΥΛΕΑ, Ως άνω
