Του Αντγου ε.α. Ιωάννη Κρασσά
«Ο βασικός μας στόχος είναι η καταστροφή του Ισραήλ. Οι Άραβες επιθυμούν να πολεμήσουν για την πραγμάτωσή του». Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ (1918-1970).
Το χρονικό διάστημα από 29 Οκτ. έως 7 Νοε. 1956, το Ισραήλ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία επιτέθηκαν κατά της Αιγύπτου με σκοπό τον έλεγχο της διώρυγος του Σουέζ. Ο Ισραηλινός στρατός κατέλαβε την χερσόνησο του Σινά και μία γαλλο-βρετανική ταξιαρχία αλεξιπτωτιστών την βόρεια είσοδο του Σουέζ. Πολεμικά πλοία του Ηνωμένου Βασιλείου και της Γαλλίας απέκλεισαν το Πόρτ Σάιντ, ενώ Αεροσκάφη των δύο χωρών βομβάρδισαν αιγυπτιακά αεροδρόμια. Ο Αιγύπτιος πρόεδρος Άμπντελ Νάσερ παρότι ηττήθηκε στρατιωτικά, κέρδισε πολιτικά. Οι απώλειες των Αιγυπτίων ανήλθαν σε 3.000 νεκρούς, 5.000 τραυματίες και 20.000 αιχμαλώτους, ενώ των επιτιθεμένων σε 258 νεκρούς και 1.100 τραυματίες. Οι τρεις χώρες απέσυραν τις δυνάμεις τους, μετά από απόφαση του ΟΗΕ και ισχυρή πίεση τόσο των ΗΠΑ (Ντουάιτ Αϊνζεχάουερ), όσο και της ΕΣΣΔ (Νικίτα Χρουστσοφ). Η διώρυγα του Σουέζ περιήλθε υπό την πλήρη κυριαρχία της Αιγύπτου.
Τα Αίτια
Η κρίση του Σουέζ υπήρξε το επακόλουθο τριών διαφορετικών, αλλά αλληλένδετων αντιπαραθέσεων:
α. Του Ισραήλ και του Αραβικού κόσμου.
β. Των αποικιοκρατικών δυνάμεων (Μεγάλης Βρετανίας και Γαλλίας) και του Αραβικού Εθνικισμού.
γ. Των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ. Τον Ιουλ. του 1952.
Ο βασιλεύς Φαρούκ Β΄ ανατράπηκε μετά από στρατιωτικό κίνημα. Το 1956, ο συνταγματάρχης του αιγυπτιακού στρατού Νάσερ ανέλαβε την προεδρία της Αιγύπτου. Την 26η Ιουλ. 1956, εξήγγειλε την εθνικοποίηση της διώρυγος του Σουέζ, 13 χρόνια πριν την λήξη της εκατόχρονης περιόδου εκμεταλλεύσεώς της από την Μεγάλη Βρετανία. Τα έσοδα της διώρυγος θα χρησιμοποιούνταν για την χρηματοδότηση κατασκευής του φράγματος του Ασουάν, μετά την απροθυμία των ΗΠΑ και της Αγγλίας να τον δανειοδοτήσουν. Ο Νάσερ στράφηκε προς την ΕΣΣΔ για την προμήθεια όπλων, κατόπιν της αρνήσεως των ΗΠΑ, οι οποίες έθεταν ως όρο την μη χρησιμοποίησή τους κατά του Ισραήλ.
Αγγλογαλλική Συνεργασία
Ο Βρετανός πρωθυπουργός Άντονυ Ήντεν αποφάσισε να αναλάβει στρατιωτική δράση προκειμένου να μην αφήσει «Τον Νάσερ να του βάλλει το μαχαίρι στο λαιμό». Ο Γάλλος πρωθυπουργός Γκι Μολλέ (Guy Mollet), σύμμαχος του Ισραήλ, συμπαρατάχθηκε με την Βρετανία, επιθυμώντας την ανατροπή του Νάσερ, υποστηρικτού της αυτονομίας της Αλγερίας. Οι τρεις χώρες μετά την απόφαση αναλήψεως στρατιωτικής δράσεως ζήτησαν από τον Αϊζενχάουερ να εμποδίσει επέμβαση του Χρουστσόφ. Ο Αμερικανός πρόεδρος δεν ήθελε αναταραχή στην Μέση Ανατολή λόγω των επικείμενων εκλογών. Η κρίση του Σουέζ υπήρξε η ευκαιρία να αναλάβουν οι ΗΠΑ τον ρόλο του Ηνωμένου Βασιλείου στην περιοχή. Ο Αϊνζεχάουερ απείλησε τον Ήντεν με μαζική πώληση των βρετανικών ομολόγων που κατείχαν οι αμερικανικές τράπεζες. Ο Χρουστσόφ, μολονότι υποστήριζε την Αίγυπτο, δεν ήθελε να αναμειχθεί λόγω της «Ουγγρικής Επαναστάσεως (23 Οκτ.-10 Νοεμ.1956)». Την 5η Νοεμ. όταν έθεσε υπό έλεγχο την ουγγρική εξέγερση και οι ΗΠΑ είχαν αντιταχθεί στην επέμβαση, ζήτησε την απόσυρση των δυνάμεων εισβολής, απειλώντας με ρίψη ατομικών βομβών στο Λονδίνο και το Παρίσι.
Τα Αποτελέσματα του Πολέμου.
α. Οι Αγγλο-γαλλικές δυνάμεις αποσύρθηκαν τον Δεκέμβριο, ενώ οι Ισραηλινές το Μάρτιο του 1957.
β. Στρατιωτική δύναμη του ΟΗΕ αναπτύχθηκε στην χερσόνησο του Σινά, για την επιτήρηση εφαρμογής των όρων της συνθήκης ανακωχής.
γ. Η διέλευση Ισραηλινών πλοίων επιτράπηκε από τα στενά του Τιράν, στην έξοδο του κόλπου της Άκαμπα.
δ. Ο Άντονυ Ήντεν παραιτήθηκε από την πρωθυπουργία.
ε. Η δημοτικότητα και το κύρος του Νάσερ εκτοξεύθηκαν, όχι μόνο στην Αίγυπτο, αλλά σ’ όλο τον Αραβικό κόσμο και στο κίνημα των αδεσμεύτων χωρών.
στ. Η Μεγάλη Βρετανία έπαυσε να αποτελεί εφεξής «υπερδύναμη».
Οι Αγγλο-γαλλικές δυνάμεις αποσύρθηκαν τον Δεκέμβριο, ενώ οι Ισραηλινές το Μάρτιο του 1957. Στρατιωτική δύναμη του ΟΗΕ αναπτύχθηκε στην χερσόνησο του Σινά, για την επιτήρηση εφαρμογής των όρων της συνθήκης ανακωχής. Η διέλευση Ισραηλινών πλοίων επιτράπηκε από τα στενά του Τιράν, στην έξοδο του κόλπου της Άκαμπα. Ο Άντονυ Ήντεν παραιτήθηκε από την πρωθυπουργία. Η δημοτικότητα και το κύρος του Νάσερ εκτοξεύθηκαν, όχι μόνο στην Αίγυπτο, αλλά σ’ όλο τον Αραβικό κόσμο και στο κίνημα των αδεσμεύτων χωρών. Η Μεγάλη Βρετανία έπαυσε να αποτελεί εφεξής «υπερδύναμη». Ο Νάσερ θεώρησε ότι θα μπορούσε να συντρίψει στρατιωτικά το Ισραήλ, εφόσον δεν υποστηριζόταν από άλλα κράτη. Η αυταπάτη αυτή υπήρξε η κύρια αιτία της δεινής ήττας που υπέστη κατά τον «Πόλεμο των 6 ημερών» το 1967, κατά τον οποίο αποδείχθηκε η στρατιωτική υπεροχή του Ισραήλ. Στις ημέρες μας η Μέση Ανατολή αποτελεί εστία πολεμικών συρράξεων, περισσότερο λόγω των διαφορών μεταξύ των Αραβικών κρατών και λιγότερο λόγω των διαφωνιών τους με το Ισραήλ.
Βιβλιογραφία
1. Εγκυκλοπαίδεια ΠΑΠΥΡΟΣ LAROUSSE BRITTANICA, Εκδοτικός οίκος ΠΑΠΥΡΟΣ, Αθήνα 2007.
2. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ 20ου ΑΙΩΝΟΣ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΧΡΥΣΟΣ ΤΥΠΟΣ, Αθήνα 1968.