Αυστρία: Ογδόντα χρόνια από τη δολοφονία του θεωρούμενου ως αρχιτέκτονα του “Αυστροφασισμού”, του καγκελάριου Ντόλφους
Μπορεί τα δύο μεγαλύτερα πολιτικά κόμματα στην Αυστρία, Σοσιαλδημοκράτες και συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα, να σχημάτισαν αρκετές φορές μετά τον Β ΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κυβέρνηση συνασπισμού, ωστόσο αγεφύρωτο παραμένει έως τώρα το μεταξύ τους χάσμα στην αξιολόγηση της δολοφονίας —σαν σήμερα πριν από ακριβώς 80 χρόνια, στις 25 Ιουλίου 1934 στη Βιέννη— του χριστιανοκοινωνιστή τότε καγκελάριου Ενγκελμπερτ Ντόλφους από Αυστριακούς ναζιστές.
Η χρονική περίοδος ανάμεσα στο 1933 και το 1938, τη χρονιά της προσάρτησης της στο γερμανοναζιστικό Τρίτο Ράιχ, παραμένει για την Αυστρία ένα πολύ δύσκολο κεφάλαιο της πολιτικής της αλλά και της διαχείρισης της σύγχρονης ιστορίας της. Ανάλογα με τη σκοπιά του παρατηρητή της, η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται είτε ως «αυστροφασισμός» είτε ως «αντίσταση στο ναζισμό με χροιά εσωτερικού αυταρχισμού», με τους μεν Σοσιαλδημοκράτες να θεωρούν τον Ντόλφους ένα «δολοφόνο των Σοσιαλιστών», τους δε συντηρητικούς να κάνουν λόγο για «έναν μάρτυρα στον αγώνα κατά του Ναζισμού».
Ο Ντόλφους ανέλαβε το 1932 καγκελάριος, επικεφαλής κυβέρνησης συνασπισμού με κυρίαρχο το δεξιό Χριστιανοκοινωνικό Κόμμα του (προκάτοχο του σημερινού Λαϊκού), επιβάλλοντας από το 1933, ως αρχηγός συγχρόνως του διαβόητου Πατριωτικού Μετώπου, ένα ολοκληρωτικό καθεστώς, με το οποίο, για να διατηρηθεί στην εξουσία, κατέφευγε ολοένα και περισσότερο στη βία, καταργώντας το Σύνταγμα της χώρας και διαλύοντας τη Βουλή.
Κορύφωση υπήρξε ο ολιγοήμερος, αλλά αιματηρός, αυστριακός εμφύλιος πόλεμος, που είχε ξεσπάσει στις 12 Φεβρουαρίου 1934, με την επιδρομή εκείνη την ημέρα στα γραφεία του Σοσιαλιστικού Κόμματος στην πόλη Λιντς, ομάδων αστυνομικών του καθεστώτος. Ο απολογισμός, ως αποτέλεσμα των μέτρων κατάλυσης της Δημοκρατίας από το χριστιανοφασιστικών αποχρώσεων καθεστώς Ντόλφους που θεωρείτο υποχείριο της φασιστικής δικτατορίας του Μπενίτο Μουσολίνι στην Ιταλία, ήταν, μετά από συνοπτικές «στημένες» δίκες, οι πολλές εκτελέσεις, οι φυλακίσεις και οι εξορίες.
Αυτή η εκτροπή ήταν που οδήγησε στην πραγματικότητα στην αποδυνάμωση της χώρας, στον αφανισμό του αντιστασιακού δυναμικού της και στην προετοιμασία του δρόμου για την εισβολή των ορδών του Χίτλερ και την προσάρτηση στο ναζιστικό Τρίτο Ράιχ το Μάρτιο του 1938.
Από την πλευρά του το Λαϊκό Κόμμα εξακολουθεί ως σήμερα να τονίζει την «αντιστασιακή» στάση που φέρεται να κράτησε η κυβέρνηση Ντόλφους τους μήνες που ακολούθησαν τον Εμφύλιο, απέναντι στον επελαύνοντα τότε Εθνικοσοσιαλισμό της γειτονικής Γερμανίας του Αδόλφου Χίτλερ. Η επιχειρηματολογία αυτή ενισχύεται, σύμφωνα με τους ίδιους, και από το γεγονός πως στις 25 Ιουλίου 1934 —πριν από 80 χρόνια, σαν σήμερα— ο Ντόλφους υπήρξε θύμα, πέφτοντας νεκρός στο κτίριο της καγκελαρίας στη Βιέννη, από τους δολοφονικούς πυροβολισμούς μιας ομάδας Αυστριακών ναζιστών που, με οπερετικό τρόπο, επιτέθηκαν στο κτίριο της καγκελαρίας με στόχο να καταλάβουν πραξικοπηματικά την εξουσία, με το αποκαλούμενο στην ιστορία «Πραξικόπημα του Ιουλίου».
Από πρόσφατες έρευνες στο προσωπικό ημερολόγιο του Γιόζεφ Γκέμπελς, διαπιστώνεται τώρα, πως το πραξικόπημα-φιάσκο είχε διατάξει ο ίδιος ο Χίτλερ και πως αυτό δεν υπήρξε μεμονωμένη ενέργεια Αυστριακών ναζιστών όπως πιστεύονταν επί δεκαετίες, ενώ δεν ήταν καν σχεδιασμένη η δολοφονία του Ντόλφους, με τον οποίο η καγκελαρία στο Βερολίνο φέρεται να επιδίωκε ένα είδος προσέγγισης.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Ένγκελμπερτ Ντόλφους εμφανίζεται από το Λαϊκό Κόμμα ως «το πρώτο θύμα του Χίτλερ», κάτι που συνδέεται και με τη θέση πως «η Αυστρία ήταν η πρώτη ελεύθερη χώρα που είχε πέσει θύμα της τυπικής επιθετικής πολιτικής του Χίτλερ». Η θέση αυτή διατυπωνόταν στην αποκαλούμενη «Διακήρυξη της Μόσχας» της 1ης Νοεμβρίου του 1943, με την οποία οι κυβερνήσεις των τριών συμμαχικών δυνάμεων —των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, της Σοβιετικής Ένωσης και της Βρετανίας— αποφάσιζαν την απελευθέρωση της Αυστρίας από τη γερμανοναζιστική κατοχή και την επανασύστασή της ως ελεύθερου, ανεξάρτητου κράτους, στα σύνορα του 1937, με τη σημαντική όμως υπόμνηση πως η χώρα αυτή δεν μπορούσε να απαλλαγεί από την ευθύνη που έφερε με τη συμμετοχή της στον πόλεμο στο πλευρό της Γερμανίας του Χίτλερ.
Περισσότερα ιστορικά στοιχεία μπορείτε να διαβάσετε στο παρακάτω βιβλίο που διατίθεται ελεύθερα στο κοινο (στα Αγγλικά)