Οι δηλώσεις του νέου προεδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ για το ΝΑΤΟ οτι είναι ένας παρωχημένος οργανισμός γιατί δεν έχει βοήθησε εναντίον της τρομοκρατίας έχουν κάνει τον γύρο του κόσμου.
Οι απόψεις μεταξύ των εμπειρογνωμόνων σχετικά με τις δηλώσεις του νέου προέδρου διίστανται, το συμπέρασμα οτι η Συμμαχια ειναι ξεπερασμένη, ένας παρωχυμένος οργανισμός ειναι ίσως το πιο εύκολο και γρήγορο συμπέρασμα.
Πάντως αντιδρώντας στην κριτική Τραμπ σε δηλώσεις του στο πρακτορείο ειδήσεων AP o Ανώτατος Διοικητής Μετασχηματισμού του ΝΑΤΟ Ντένις Μέρσιερ (Denis Mercier), δήλωσε την Τρίτη οτι «βλέπουμε ότι υπάρχει ανάγκη για προσαρμογή» και πρόσθεσε ότι το ΝΑΤΟ έχει «μερικές δομές που είναι παρωχημένες»
Ο Στρατηγός James Mattis (Τζέιμς Μάτις) στην ομιλία του στην Γερουσία, την προηγούμενη βδομάδα, εξήγησε γιατι το ΝΑΤΟ δεν ειναι ένας ξεπερασμένος οργανισμός. Ο μέλλων επικεφαλής του Πενταγώνου, κατά την ακρόαση στη Γερουσία για την έγκριση του διορισμού του υποστήριξε επίσης οτι ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν «προσπαθεί να διχάσει» την ατλαντική συμμαχία.
Όπως αναφέρει το αναλυτικό άρθρο στην ιστοσελίδα Task and Purpose χίλια περίπου χρόνια πριν από το σχηματισμό του ΝΑΤΟ, η Ευρώπη ήταν μια περιοχή αιματηρών συγκρούσεων. Από την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, με τις συνεχείς συγκρούσεις μεταξύ μικρών πόλεων-κρατών και τα εύπλαστα έθνη-κράτη, μέχρι τον εκατονταετή πόλεμο, τους Ναπολεόντειους Πολέμους, τον Α ‘Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, εκατό εκατομμύρια ή περισσότεροι Ευρωπαίοι σκοτώθηκαν, με πάνω απο ένα δισεκατομμύριο τραυματίες.
Στη συνέχεια με τον σχηματισμό του ΝΑΤΟ το 1949, όλα σταμάτησαν, αναφέρει το δημοσίευμα. Σχεδόν 75 χρόνια έχουν περάσει χωρίς αιματοχυσία – και η βία που υπήρξε ήταν σε πολύ μικρότερη κλιμακα απο αυτή που ειχε δεί η Ευρώπη στο παρελθόν.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα απο το 1949 υπήρξαν δυο σημαντικές εξαιρέσεις, που αποδεικνύουν την ικανότητα του ΝΑΤΟ παρά τα όριά του.
Η πρώτη ήταν το 1974, η εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο και η συνεχής παρουσία των τουρκικών στρατευμάτων - ακριβώς μια τέτοια σύγκρουση, σημειώνει ο συγγραφέας, στο παρελθόν θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν πολύ μεγαλύτερο πόλεμο (Δείτε για παράδειγμα τον Κριμαϊκό Πόλεμο).
Στη δεύτερη περίπτωση, η διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας στα τέλη της δεκαετίας του 1990 είδε το ΝΑΤΟ να επεμβαίνει στο Κοσσυφοπέδιο, για να μην εξελιχθεί ο τοπικός εμφύλιος πόλεμος σε μια μεγαλύτερη περιφερειακή σύγκρουση, και, καθόλου συμπτωματικά, μειώθηκε σημαντικά (αν και δεν εμπόδισε εντελώς) την σφαγή που ήταν το σήμα κατατεθέν της ευρωπαϊκής σύγκρουσης για τόσο πολύ καιρό.
Πριν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η Ευρώπη αντιμετώπιζε μια υπαρξιακή κρίση όσο αφορά τη συλλογική ασφάλεια, ο Βρετανός πρωθυπουργός Νέβιλ Τσάμπερλεν (Neville Chamberlain) έδειξε την απροθυμία του στο να δεσμευτεί για να υπερασπίσει φιλικά έθνη την Ευρωπαϊκή ήπειρο «Πόσο τρομερό, καταπληκτικό, απίστευτο είναι ότι θα πρέπει να δημιουργούμε χαρακώματα και να δοκιμάζουμε μάσκες αερίων εδώ λόγω μιας φιλονικίας σε μια μακρινή χώρα μεταξύ ανθρώπων για τους οποίους δεν γνωρίζουμε τίποτα”,είπε ο Chamberlain. Αργότερα ο Ουίνστον Τσόρτσιλ αναφέρθηκε στη στάση του Chamberlain απέναντι στη ναζιστική Γερμανία, λέγοντας ότι ο κατευναστής ”ελπίζει ότι εάν αυτός ταϊσει τον κροκόδειλο αρκετά, τότε ο κροκόδειλος θα τον φάει τελευταίο.”
Όπως αναφέρει το δημοσίευμα ο εκλεγμένος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχει απόλυτο δίκιο που επισημαίνει ότι το ΝΑΤΟ δεν έχει ακόμη αναπτύξει μια συνεκτική ευρεία στρατηγική, σε επίπεδο ηπείρου ή ακόμη και Βορείου Ατλαντικού για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας ως απειλή για όλα τα μέλη της. Και είναι επίσης ακριβής, όταν ο ίδιος σημειώνει ότι πολλά μέλη δεν εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους όσον αφορά τις αμυντικές δαπάνες. Η Πολωνία, η Τουρκία, η Γαλλία, η Γερμανία και η Ιταλία, όλες συμβάλλουν λιγότερο από το 2% του ΑΕΠ που αναμένεται.
Αλλά αυτές οι «ατέλειες» δεν κάνουν το ΝΑΤΟ ξεπερασμένο. Αντιθέτως, δείχνουν ότι το ΝΑΤΟ χρειάζεται ενίσχυση και ανανέωση, όχι υποτίμηση.
Το γεγονός ότι η γενοκτονία αποπειράθηκε και πάλι στην Ευρώπη πριν από 20 χρόνια, στη διάρκεια του διαμελισμού της Γιουγκοσλαβίας, και ότι η γενοκτονία περιορίστηκε και τελικά σταμάτησε μετα απο παρέμβαση του ΝΑΤΟ, δείχνει ότι η Συμμαχία δεν ειναι παρωχημένη.
Η συλλογική ασφάλεια σημαίνει ότι οι πιθανοί αντίπαλοι πιστεύουν ότι αυτοί που έχουν υποσχεθεί στήριξη ο ένας στον άλλον το εννοούν.
Όταν κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση το 1991, πολλές πρώην σοβιετικές δημοκρατίες βρέθηκαν με διάφορες σοβιετικές στρατιωτικές δυνάμεις στο έδαφός τους. Ενώ ορισμένες επέστρεψαν στη Ρωσία αμέσως, άλλες, όπως τα πυρηνικά όπλα στην Ουκρανία, βρέθηκαν σε μια πιο διφορούμενη κατάσταση. Η Ουκρανία εκμεταλλεύτηκε την παρουσία των όπλων αυτών για να ζητήσει και να λάβει «διαβεβαίωση» ασφάλειας από τη Δύση. Δυστυχώς, από νομική άποψη, η διαβεβαίωση ασφάλειας δεν ειναι όσο δυνατή ειναι μια «εγγύηση» ασφάλειας.
Όταν η Ρωσία προσάρτησε τμήματα της Ουκρανίας το 2014, το έκανε με τη σωστή εκτίμηση ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη δε θα μπορούν να παλέψουν για την Κριμαία, και ότι οι «διαβεβαιώσεις» που προσφέρει η Δύση δε θα ήταν αρκετές. Ήταν καταστροφικό για την Ουκρανία και πληγή για τη Δύση.
Η Συνθήκη του Βορείου Ατλαντικού ειναι σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένη από την αντίληψη που έχουν οι υποψήφιοι εχθροί σχετικά με το γεγονός ότι όλα τα κράτη μέλη θα τηρήσουν τις υποχρεώσεις τους που απορρέουν από το άρθρο 5, το οποίο αναφέρει ότι «μια ένοπλη επίθεση εναντίον ενός ή περισσοτέρων από αυτούς στην Ευρώπη ή τη Βόρεια Αμερική θα θεωρηθεί ως επίθεση εναντίον όλων.»
Η αντίληψη οτι η συνθήκη του Βορείου Ατλαντικού έχει την ίδια βαρύτητα με τις διαβεβαιώσεις της ασφάλειας στην Ουκρανία, όπως δηλαδή ειπε ο Chamberlain για «τους ανθρώπους για τους οποίους δεν ξέρουμε τίποτα,» θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια εντελώς λανθασμένη εκτίμηση των πραγμάτων και εαν οι δηλώσεις Τραμπ ειναι σοβαρές σε ένα πολύ επικίνδυνο σενάριο.
Δεν ειναι η πρώτη φορά που γίνεται η χρήση της λέξης «ξεπερασμένο» όσο αφορά το ΝΑΤΟ απο τον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ.
Σε μια συνέντευξη του στην εφημερίδα New York Times, που εξέπληξε τους ηγέτες του κόσμου, τον Ιούλιο, όταν εξέφρασε την επιθυμία του για τα άλλα μέλη της Συμμαχίας να πληρώνουν περισσότερα για την άμυνα. Όταν ο δημοσιογράφος των Times “David Sanger ρώτησε αν «τα μέλη του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένων των νέων μελών στις χώρες της Βαλτικής”, θα μπορούσε να βασιστούν στην υποστήριξη των ΗΠΑ εάν δεχθούν επίθεση από τη Ρωσία – με άλλα λόγια εαν οι ΗΠΑ θα εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους – ο τότε υποψήφιος Trump δήλωσε “Αυτοι έχουν εκπληρώσει τις υποχρεώσεις τους προς εμάς;” ρώτησε. «Αν τις έχουν εκπληρώσει τότε η απάντηση είναι ναι.»
Όταν ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών επιπόλαια θέτει όρους όσο αφορά το επίπεδο υποστήριξης προς τους συμμάχους, ο ίδιος θέτει σε σοβαρή αμφισβήτηση την πιθανότητα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα τιμήσουν τις υποχρεώσεις τους. Ακόμη και αν ο Τραμπ πάρει πίσω την συγκεκριμένη λέξη [“ξεπερασμένος”], και περιοριστεί στη χρήση της έκφρασης “ συλλογική ασφάλεια κατά της τρομοκρατίας”, υπονομεύει το πιο σημαντικό πράγμα για το ΝΑΤΟ, την μέχρι σήμερα σαφή δέσμευσή του σε καθένα από τα μέλη του. Η υπεκφυγή, έστω και η τυχαία υπεκφυγή, μπορεί να έχει επικίνδυνες συνέπειες.
Η Βουλή και η Γερουσία μπορεί γρήγορα και απλά να διορθώσουν την ζημιά των δηλώσεων του νέου προέδρου και να στείλουν το μήνυμα δέσμευσης τους προς το ΝΑΤΟ εγκρίνοντας μια αλλαγή του νόμου περί Εθνικής Ασφάλειας του 1947 με αυτο τον τρόπο επιτρέποντας στον Στρατηγό Τζέιμς Μάτις να αναλάβει την θέση του υπουργού Άμυνας. Ο Mάτις γνωρίζει καλά το ΝΑΤΟ.
«Το ΝΑΤΟ, από την δική μου οπτική, και εγώ κάποτε υπηρέτησα στη συμμαχία του ΝΑΤΟ ως Ανώτατος Συμμαχικός Διοικητής, είναι η πιο επιτυχημένη στρατιωτική συμμαχία στην σύγχρονη παγκόσμια ιστορία, ίσως ποτέ,» δήλωσε ο Μάτις, κατά τη διάρκεια ακρόασης ενώπιον της επιτροπής της Γερουσίας Ενόπλων Υπηρεσιών την περασμένη εβδομάδα.
Η παρουσία του Μάτις στο υπουργικό συμβούλιο του Τραμπ θα πρέπει να καθησυχάσει τους συμμάχους αλλά και να προετοιμάσει τους εχθρούς ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες οχι μόνο θα τιμήσουν τις συμβατικές υποχρεώσεις τους, αλλά και θα διατηρήσουν την ειρήνη σε μια περιοχή που μέχρι πρόσφατα ήταν ένα πεδίο μάχης.
Ο γγ του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ σε συνέντευξη του στην γερμανική Die Welt απορρίπτει την κριτική του Ντόναλντ Τραμπ για τη μάχη της Συμμαχίας κατά της τρομοκρατίας, ενώ αντιπαρέρχεται τον χαρακτηρισμό «παρωχημένο» που χρησιμοποίησε ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ για τη Συμμαχία. «Το ΝΑΤΟ εμπλέκεται ήδη στενά στη μάχη κατά της διεθνούς τρομοκρατίας και συζητάμε για το πώς μπορεί να επεκταθεί αυτή η εμπλοκή», είπε ο Στόλντενμπεργκ.
Απο την πλευρά του ο Τραμπ δεν εχει άδικο που παρατηρεί οτι το ΝΑΤΟ εχει δρόμο ακόμη. Ίσως ο ίδιος πιστεύει ότι οι παρατηρήσεις του είναι απλά μια τακτική για να έχει την προσοχή της Ευρώπης. Αλλά θέτωντας τη δέσμευση των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ υπό αμφισβήτηση είναι ο λάθος τρόπος για να κάνει το ΝΑΤΟ μια ισχυρότερη δύναμη ενάντια στους τρομοκράτες ή στη Ρωσία.
Η προετοιμασία όσο αφορά την άμυνα παίρνει χρόνο, ενώ η εκμετάλλευση της αδυναμίας, ειναι γρήγορη υπόθεση.
Τέλος καταλήγει το δημοσίευμα, ο Τραμπ, δήλωσε ότι το ΝΑΤΟ εξακολουθεί να είναι «πολύ σημαντικό”. Καλό θα ήταν αν το έλεγε συνέχεια, και με το ίδιο ύφος που χρησιμοποιεί όταν καταδικάζει τη Συμμαχία.
Επιμέλεια: OnAlert
Πηγή: AP, Reuters, Task and Purpose