Στην Υεμένη οι νεκροί, οι εκτοπισμένοι, οι επιδημίες και ο λιμός έχουν κάνει τους πολίτες να ξεχάσουν τις ελπίδες που είχαν γεννηθεί από την επανάσταση του 2011. Δέκα χρόνια μετά, ο πόλεμος κατέστρεψε τις προσδοκίες των νέων και προκάλεσε τη χειρότερη ανθρωπιστική κρίση παγκοσμίως.
Εν μέσω Αραβικής Άνοιξης, στις 27 Ιανουαρίου 2011, χιλιάδες άνθρωποι βγήκαν να διαδηλώσουν στη Σανάα ζητώντας την αποχώρηση του προέδρου Άλι Αμπντάλα Σάλεχ, που βρισκόταν στην εξουσία επί δεκαετίες. Αυτό ήταν το απόγειο της επανάστασης στην Υεμένη, η οποία είχε ξεκινήσει στα μέσα Ιανουαρίου.
Η αγανάκτηση που ξεκίνησε από την Τυνησία γρήγορα έφτασε στην πιο φτωχή χώρα της αραβικής χερσονήσου. “Ο λαός θέλει την πτώση του καθεστώτος”, φώναζαν με τη σειρά τους οι Υεμενίτες. Το βασικό σύνθημα της Αραβικής Άνοιξης βρισκόταν στα χείλη όλων, έπειτα από 32 χρόνια που παρέμενε στην εξουσία ο Σάλεχ.
Οι λόγοι της οργής; “Οι επιπτώσεις πενήντα ετών πολιτικής υποεκπροσώπησης, κοινωνικών ανισοτήτων, φτώχειας και διαφθοράς, επιπλέον των αντιπαλοτήτων μεταξύ των φυλών”, εξηγεί ο Μάγκεντ αλ Μαντχάτζι, αυτόπτης μάρτυρας της εξέγερσης και πλέον διευθυντής του Κέντρου Στρατηγικών Ερευνών της Σανάα.
Σε μια πολύ φτωχή χώρα, περιστοιχισμένη από πλούσιες μοναρχίες, η εξέγερση των Υεμενιτών αρχικά ήταν αυθόρμητη και ειρηνική, θυμάται ένας από τους επικεφαλής της, ο Γιάσερ αλ Ράινι.
“Η επανάσταση έφερε στις πλατείες ανθρώπους από κάθε μέρος της κοινωνίας, οι οποίοι ήθελαν να γλιτώσουν από την αδικία και να δημιουργήσουν μια νέα Υεμένη”, διηγείται ο ακτιβιστής αυτός.
Σε μια χώρα όπου σχεδόν όλοι έχουν από τουλάχιστον ένα όπλο, το κίνημα, επιμένει ο αλ Ράινι, ήταν ειρηνικό μέχρι την επέμβαση των δυνάμεων ασφαλείας και των υποστηρικτών του προέδρου.
Αντάρτες και ξένος συνασπισμός
Δέκα χρόνια αργότερα η Υεμένη έχει βυθιστεί στη χειρότερη ανθρωπιστική κρίση παγκοσμίως, όπως την έχει χαρακτηρίσει ο ΟΗΕ, με δεκάδες χιλιάδες νεκρούς, εκατομμύρια εκτοπισμένους και έναν πληθυσμό στα πρόθυρα του λιμού.
Από το 2014 ένας καταστροφικός πόλεμος έχει φέρει αντιμέτωπες τις κυβερνητικές δυνάμεις με τους σιίτες αντάρτες Χούτι. Ένας αραβικός συνασπισμός υπό τη Σαουδική Αραβία παρεμβαίνει στην Υεμένη στηρίζοντας την κυβέρνηση, η οποία έχει εκδιωχθεί από την πρωτεύουσα Σανάα.
Σήμερα ο Μανέι αλ Ματάρι, ένας άλλος επικεφαλής της επανάστασης, θυμάται ότι “η προσωπική εξουσία του προέδρου Σάλεχ και η επιθυμία του να δει τον γιο του (Άχμεντ, επικεφαλής της Ρεπουμπλικανικής Φρουράς) να τον διαδέχεται, είχαν ενώσει τους Υεμενίτες εναντίον του”.
Στις 2 Φεβρουαρίου 2011 ο Σάλεχ είχε υποσχεθεί μεταρρυθμίσεις και είχε δεσμευθεί ότι θα δεν διεκδικούσε νέα θητεία στις εκλογές του 2013, όμως αυτό δεν ήταν αρκετό για να πείσει τους διαδηλωτές.
“Οι νεαροί επαναστάτες δεν είχαν καμία πολιτική εμπειρία. Εκεί μπήκαν στο παιχνίδι τα κόμματα και αυτοί που διαχειρίζονται τα εργαλεία της πολιτικής δράσης”, επισημαίνει ο αλ Ράινι.
Η αντιπολίτευση στο κοινοβούλιο τάχθηκε στο πλευρό των εξεγερμένων, με την επανάσταση να εξαπλώνεται στη βόρεια Υεμένη, ενώ παράλληλα σημαντικές φυλές εξέφρασαν τη στήριξή τους στα αιτήματά τους, με πολλούς βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος να αναγκάζονται να παραιτηθούν.
Τον Φεβρουάριο του 2011 ξεκίνησε καθιστική διαμαρτυρία στο πανεπιστήμιο της Σανάα, η οποία θεωρήθηκε αργότερα επίκεντρο της επανάστασης, όπως η πλατεία Ταχρίρ στο Κάιρο.
Δέκα ετών και δέκα κιλά
Στις 18 Μαρτίου οι υποστηρικτές του προέδρου Σάλεχ ανοίγουν πυρ εναντίον των διαδηλωτών στη Σανάα προκαλώντας τον θάνατο 52 ανθρώπων. Λίγες ημέρες αργότερα ένας από τους διοικητές του στρατού, ο Άλι Μόχσεν αλ Άχμαρ, λιποτακτεί και δεκάδες αξιωματικοί τον ακολουθούν και εντάσσονται στις τάξεις των διαδηλωτών.
Σοβαρά τραυματισμένος έπειτα από μια επίθεση στις 3 Ιουνίου και αφού μετέβη για θεραπεία στη Σαουδική Αραβία, ο πρόεδρος Σάλεχ δέχθηκε στο τέλος του 2011 ν παραδώσει την εξουσία, βάσει ενός ειρηνευτικού σχεδίου που είχαν καταρτίσει οι ισχυρές γειτονικές μοναρχίες.
Δολοφονήθηκε στο τέλος του 2017 στη Σανάα από τους Χούτι, με τους οποίους τελικά συντάχθηκε ελπίζοντας ότι θα καταφέρει να επιστρέψει στην εξουσία.
“Οι άνθρωποι ήθελαν απλώς να δουν τη δημιουργία ενός άλλου συστήματος. Αλλά η εκμετάλλευση της εξέγερσης από τα πολιτικά κόμματα, άλλαξε εντελώς τη μορφή της”, σχολιάζει ο αναλυτής αλ Μάντζι.
“Όλα αυτά προετοίμασαν το έδαφος για τις επόμενες συγκρούσεις”, εκτιμά.
Τα τελευταία χρόνια οι φωτογραφίες ενθουσιασμένων διαδηλωτών έδωσαν τη θέση τους σε αυτές παιδιών που λιμοκτονούν, όπως η Αχμέντια Άμπντου η οποία ζει με την οικογένειά της σε έναν καταυλισμό εκτοπισμένων στην Χάτζα. Είναι δέκα ετών και ζυγίζει δέκα κιλά.
“Ο πατέρας της πέθανε πριν χρόνια. Ζει με τη μητέρα της και τον αδελφό της σε ένα σπίτι από άχυρα”, διηγείται ένας συγγενής της. Η Αχμέντια πάσχει από οξύ υποσιτισμό, εξηγεί ο ίδιος, όμως “το νοσοκομείο δεν δέχεται υποσιτισμένα παιδιά άνω των 5 ετών”. “Δεν έχει πουθενά να πάει”.
Πηγή: ΑΠΕ -ΜΠΕ / Φωτογραφίες Reuters