Απόσπασμα από το βιβλίο «Χημικά και Βιολογικά Όπλα – Υπαρκτή Ασύμμετρη Απειλή» του γεωστρατηγικού αναλυτή Βασίλη Γιαννακόπουλου και του καρδιολόγου του 251 ΓΝΑ Γιώργου Καρυστινού, που αναμένεται να εκδοθεί εντός του Οκτωβρίου.
geostrategical@yahoo.gr
www.geostrategy.gr
Στις 27 Σεπτεμβρίου 2013, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ενέκρινε ομόφωνα ψήφισμα, με το οποίο απαιτεί την καταστροφή του χημικού οπλοστασίου του συριακού καθεστώτος. Η θετική ψηφοφορία χαρακτηρίσθηκε ως μια σημαντική διεθνής διπλωματική επιτυχία, καθώς συνιστά το πρώτο ψήφισμα που εγκρίθηκε από την αρχή της εμφύλιας σύγκρουσης στη Συρία (Μάρτιος 2011). Ακολούθως, ο Γ.Γ. του ΟΗΕ Ban Ki-moon ανακοίνωσε ότι «η ειρηνευτική διάσκεψη για τη Συρία, αποκαλούμενη και ως “Γενεύη 2”, θα πρέπει να πραγματοποιηθεί στα μέσα Νοεμβρίου 2013». Η απόφαση του ΟΗΕ προβλέπει ότι το Συμβούλιο Ασφαλείας έχει τη δυνατότητα να επιβάλει κυρώσεις, αν το σχέδιο της καταστροφής του συριακού χημικού οπλοστασίου δεν γίνει σεβαστό. Ωστόσο, αυτό δεν αφορά μια αυτόματη επιβολή κυρώσεων. Στην περίπτωση που η Συρία δεν σεβαστεί τις δεσμεύσεις της, θα απαιτηθεί μια δεύτερη απόφαση, γεγονός που αφήνει στη Μόσχα -σύμμαχο της Δαμασκού- το περιθώριο να την μπλοκάρει.
Στην περίπτωση που η Συρία δεν σεβαστεί τις δεσμεύσεις της, θα απαιτηθεί μια δεύτερη απόφαση, γεγονός που αφήνει στη Μόσχα -σύμμαχο της Δαμασκού- το περιθώριο να την μπλοκάρει
Για την υλοποίηση της καταστροφής του συριακού χημικού οπλοστασίου, μια ομάδα των εμπειρογνωμόνων του Οργανισμού για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων (Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons – OPCW) και του ΟΗΕ (19 επιθεωρητές του OPCW και 14 άτομα του προσωπικού του ΟΗΕ) μετέβη στη Δαμασκό στις 1 Οκτωβρίου 2013, όπου πραγματοποίησε μια σειρά επαφών με τις συριακές αρχές. Μάλιστα, χαρακτήρισε τις εν λόγω επαφές ως «εποικοδομητικές» και ανέφερε ότι οι συριακές αρχές ήσαν «συνεργάσιμες».
Η πρώτη φάση του έργου των εμπειρογνωμόνων (1 Οκτωβρίου έως 1 Νοεμβρίου 2013) περιλαμβάνει αφενός την επαλήθευση των πληροφοριών που τους παρείχαν οι συριακές αρχές, αφετέρου το σχεδιασμό της καταστροφής των συριακών εγκαταστάσεων παραγωγής χημικών όπλων. Ως γνωστόν, το σύνολο των εν λόγω αποθεμάτων θα πρέπει να καταστραφεί μέχρι το τέλος του πρώτου εξαμήνου του επόμενου έτους (30 Ιουνίου 2014).
Τα έγγραφα, που παραδόθηκαν στην ομάδα των εμπειρογνωμόνων από τη συριακή κυβέρνηση, χαρακτηρίσθηκαν ως «πολύτιμα», αλλά η λεπτομερής ανάλυσή τους, ιδιαίτερα των τεχνικών διαγραμμάτων, θα απαιτήσει περαιτέρω απαντήσεις σε ερωτήματα τα οποία προς το παρόν παραμένουν αναπάντητα. Ήδη, στις 2 Οκτωβρίου, συστάθηκαν μικτές ομάδες που περιλαμβάνουν και Σύριους εμπειρογνώμονες-τεχνικούς, οι οποίες επικεντρώθηκαν σε τρεις τομείς που θεωρούνται το κλειδί για την επιτυχία της αποστολής: α) στην επαλήθευση των πληροφοριών που παραδόθηκαν από τη συριακή κυβέρνηση, β) στην ασφάλεια και προστασία της ομάδας του OPCW και του ΟΗΕ, γ) στις πρακτικές ρυθμίσεις για την εφαρμογή του σχεδίου καταστροφής.
Θα πρέπει να τονισθεί ότι σε μια συνεδρίαση του Εκτελεστικού Συμβουλίου του OPCW (3 Οκτωβρίου), ο Γενικός Διευθυντής του Οργανισμού, Τούρκος διπλωμάτης Ahmet Üzümcü, ενημερώθηκε ότι η Τεχνική Γραμματεία του οργανισμού έχει λάβει επιπρόσθετες πληροφορίες από τη Συρία, οι οποίες δεν περιλαμβάνονταν στον αρχικό φάκελο που παρέδωσε η Συρία στις 21 Σεπτεμβρίου 2013. Αν και το γεγονός αυτό αρχικά προβλημάτισε τον OPCW, εντούτοις θεωρήθηκε ότι θα συμβάλει θετικά στο έργο του. Βέβαια, αν στην πορεία των εργασιών των εμπειρογνωμόνων, οι συριακές αρχές συνεχίσουν να προσκομίζουν νέα δεδομένα, τότε είναι λογικό η αξιοπιστία του αρχικού φακέλου να τεθεί υπό αμφισβήτηση.
Στις 6 Οκτωβρίου, ξεκίνησε η διαδικασία καταστροφής του συριακού χημικού οπλοστασίου και περιελάμβανε την καταστροφή ή την απενεργοποίηση κεφαλών βαλλιστικών βλημάτων εδάφους-εδάφους, βομβών αεροσκαφών και συσκευών που χρησιμοποιούνται για την ανάμειξη χημικών ουσιών και την τοποθέτησή τους σε κεφαλές όπλων. Πέρα από τη διαδικασία καταστροφής, η ομάδα των εμπειρογνωμόνων θα παρέχει συνεχή ενημέρωση για το έργο της και τη συμμόρφωση της Συρίας. Επιπρόσθετα, ο OPCW θα συνεχίσει να αξιολογεί τις πληροφορίες που δόθηκαν από τη Δαμασκό και μέχρι τις 27 Οκτωβρίου 2013 αναμένεται να υποβληθεί η αρχική του έκθεση.
Αν ολοκληρωθεί αισίως η καταστροφή του συριακού χημικού οπλοστασίου, τότε θα εξουδετερωθεί μια σημαντική ασύμμετρη απειλή στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της ευρύτερης Μέσης Ανατολής
Πιθανά προβλήματα και μελλοντικές εξελίξεις
Η πρόσφατη απόφαση της Επιτροπής Νόμπελ να απονείμει στις 10 Δεκεμβρίου το «Νόμπελ Ειρήνης 2013» (χρυσό μετάλλιο και 920.000 ευρώ) στον OPCW, ένεκα της εκτεταμένης εργασίας του για την εκμηδένιση κάθε χημικού όπλου, αποδεικνύει τη σπουδαιότητα του έργου του εν λόγω οργανισμού. Αν ολοκληρωθεί αισίως η καταστροφή του συριακού χημικού οπλοστασίου, τότε θα εξουδετερωθεί μια σημαντική ασύμμετρη απειλή στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της ευρύτερης Μέσης Ανατολής. Αν όχι, τότε είναι πολύ πιθανόν τα όπλα αυτά να χρησιμοποιηθούν εκ νέου (;) στον εμφύλιο της Συρίας ή ακόμη ένα μέρος αυτών να περάσει στην κατοχή τρομοκρατικών οργανώσεων.
Η καταστροφή ενός χημικού οπλοστασίου είναι μια δύσκολη διαδικασία, λόγω του μεγάλου αριθμού και της ποικιλίας των όπλων προς καταστροφή. Στην περίπτωση της Συρίας, θα πρέπει να συνυπολογισθεί και μια σειρά επιπρόσθετων προβλημάτων, όπως το εχθρικό περιβάλλον εντός του οποίου καλούνται οι εμπειρογνώμονες του OPCW και ΟΗΕ να επιτελέσουν το έργο τους, η δυσκολία εντοπισμού των σημείων φύλαξης αυτών των όπλων, οι όποιες τεχνικές δυσκολίες προκύψουν προσεχώς, κτλ.
Όλα πλέον καταδεικνύουν ότι έχει δρομολογηθεί μια διεθνής προσπάθεια για την καταστροφή του συριακού χημικού οπλοστασίου. Παρόλα αυτά, δεν είναι καθόλου απίθανο να προκύψουν προβλήματα, κυρίως από την πλευρά του συριακού καθεστώτος, που θα διακόψουν ή θα καθυστερήσουν το έργο της ομάδας των εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ. Για παράδειγμα, είναι πιθανόν:
Ο Assad, σε δεδομένη χρονική στιγμή, να επιδείξει απροθυμία συνεργασίας με τους εμπειρογνώμονες.
Η ομάδα των εμπειρογνωμόνων να αντιμετωπίσει προβλήματα ασφάλειας, στη διάρκεια των εργασιών της εντός του συριακού εδάφους, γεγονός που θα την αναγκάσει να διακόψει προσωρινά ή οριστικά το έργο της και να εγκαταλείψει τη Συρία.
Η συριακή κυβέρνηση να επιχειρήσει να αποκρύψει μέρος των χημικών όπλων που κατέχει.
Να αποδειχθεί ότι ένα μέρος των χημικών όπλων πέρασε στην κατοχή της στρατιωτικής πτέρυγας της Hezbollah. Κάτι τέτοιο θα περιέπλεκε περισσότερο την κατάσταση, διότι αφενός θα προκαλούσε την εμπλοκή του Ισραήλ, ίσως και τη στοχοποίηση θέσεων της Hezbollah στο Λίβανο, αφετέρου θα κινδύνευε η ολοκλήρωση του έργου της καταστροφής των συριακών χημικών όπλων.
Στο επόμενο χρονικό διάστημα, να διαπιστωθεί ότι και οι αντικαθεστωτικές δυνάμεις κατέχουν χημικά όπλα. Σε μια τέτοια περίπτωση, είναι προφανές ότι ο Assad θα υπαναχωρήσει από την αρχική του απόφαση καταστροφής των χημικών του όπλων, ενώ οι υποστηρικτές των Σύριων ανταρτών θα βρεθούν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση.
Στη διάρκεια του συριακού εμφύλιου και πριν από την ολοκλήρωση της καταστροφής των χημικών όπλων, να σημειωθεί και νέα χημική επίθεση στο συριακό έδαφος.
Είναι προφανές ότι αν προκύψει μία ή και περισσότερες από τις παραπάνω πιθανές περιπτώσεις, τότε, όχι μόνο κινδυνεύει να μην πραγματοποιηθεί η πλήρης καταστροφή των συριακών χημικών όπλων και υποδομών, αλλά είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο Assad θα αντιμετωπίσει εκ νέου την απειλή της διεξαγωγής αμερικανικής -και όχι μόνο- στρατιωτικής ενέργειας κατά του καθεστώτος του. Ίσως μάλιστα, αυτή η στρατιωτική ενέργεια να αποφασισθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Διαβάστε ακόμη:
Συρία : ΄Εναρξη καταστροφής χημικού οπλοστασίου
Άχρηστο το συριακό χημικό οπλοστάσιο