Του Burak Bekdil
Αν ο Ισλαμιστής ηγέτης της Τουρκίας, Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, πέρασε περισσότερες άυπνες νύχτες την πρώτη εβδομάδα του Δεκεμβρίου από ό, τι είχε ανησυχώντας για τις αμερικανικές κυρώσεις, αυτό οφείλεται στις πιο επικείμενες και δυνητικά τιμωρητικές κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης που επρόκειτο να διαμορφωθούν στη Σύνοδο Κορυφής στις 10-11 Δεκεμβρίου. Πρέπει να είχε σχετικά ήσυχο ύπνο όταν τελείωσε η σύνοδος. Ίσως πίστεψε ότι κατάφερε να ξεφύγει από μια τεράστια ευρωπαϊκή «βόμβα κυρώσεων», τουλάχιστον μέχρι τον Μάρτιο. Μπορεί, ωστόσο, να είναι λίγο πρόωρο για να αναστενάζει με ανακούφιση.
Αφού οι ηγέτες της ΕΕ έδωσαν στην Τουρκία μια σαφή προειδοποίηση τον Οκτώβριο, ο Ερντογάν επέλεξε να κλιμακώσει τις εντάσεις, μετατρέποντας κάτι που σε διαφορετική περίπτωση θα ήταν απλώς διπλωματικά ζητήματα, στο επίπεδο μιας μίνι σύγκρουσης πολιτισμών. Ο Ερντογάν υπολόγισε ότι θα μπορούσε να παίξει τον σκληρό οθωμανικό σουλτάνο μέχρι την τελευταία στιγμή και ότι η ΕΕ δεν θα τολμούσε ποτέ να κάψει τις γέφυρες τους με την Τουρκία. Είχε δίκιο και ταυτόχρονα λάθος. Αγόρασε χρόνο, η ΕΕ δεν έκαψε τις γέφυρες τους, οι κυρώσεις στη σύνοδο κορυφής του Δεκεμβρίου δεν ήταν αρκετά ισχυρές για να αλλάξουν την πορεία της Τουρκίας. Παρ ‘όλα αυτά, ο Ερντογάν έχει πλέον μια άλλη προθεσμία εντός της οποίας πρέπει να επιλέξει μεταξύ μιας σύγκρουσης πολιτισμών και μιας βιώσιμης αποκλιμάκωσης.
Λίγο πριν από τη σύνοδο κορυφής του Δεκεμβρίου, η Τουρκία απέσυρε ένα πλοίο εξερεύνησης υδρογονανθράκων από αμφισβητούμενα ύδατα της Μεσογείου. Έπειτα από μήνες προκλητικών προσπαθειών εξερεύνησης, το πλοίο Oruç Reis επέστρεψε στην πατρίδα.
Επιπρόσθετα, σε μια κάλπικη και προσβλητική επιχείρηση γοητείας, η Άγκυρα υιοθέτησε μια πλουραλιστική ρητορική προς τις μη μουσουλμανικές μειονότητες της χώρας. «Οι θρησκευτικές μειονότητες είναι ο πλούτος της χώρας μας, με βάση την αρχή της ίσης ιθαγένειας και της κοινής ιστορίας», δήλωσε ο προεδρικός εκπρόσωπος, Ιμπραήμ Καλίν σε ανάρτηση στο Twitter. «Οι διακρίσεις εναντίον τους θα αποδυνάμωναν την Τουρκία».
Ο Ερντογάν είπε επίσης ότι βλέπει το μέλλον της Τουρκίας στην Ευρώπη – την ίδια Ευρώπη που μόλις είχε κατηγορήσει ότι ήταν «απομεινάρια των Ναζί και φασίστες».
Στο τραπέζι της συνόδου κορυφής υπήρχε επίσης θέμα ευρωπαϊκού εμπάργκο όπλων προς την Τουρκία, όπως πίεζαν επίμονα η Ελλάδα και η Κύπρος. Αντί να επιλέξει ένα άμεσο εμπάργκο, η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ ανακοίνωσε πως οι ηγέτες της ΕΕ θα συζητούσαν το θέμα με αξιωματούχους του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ. «Μιλήσαμε επίσης για το ότι ζητήματα σχετικά με τις εξαγωγές όπλων πρέπει να συζητηθούν στο ΝΑΤΟ. Είπαμε ότι θέλουμε να συντονιστούμε με τη νέα αμερικανική κυβέρνηση για την Τουρκία», δήλωσε η Μέρκελ σε συνέντευξη Τύπου.
Το ζήτημα του εμπάργκο όπλων απλώς δεν ήταν η καρδιά του θέματος. Το 2018, οι συνολικές εξαγωγές όπλων της ΕΕ προς την Τουρκία ανήλθαν σε 54 εκατομμύρια δολάρια. Το 2019, αρκετές χώρες παραγωγής όπλων της ΕΕ (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Σουηδία, Φινλανδία και Κάτω Χώρες) σταμάτησαν ή περιόρισαν μεμονωμένα τις πωλήσεις όπλων στην Τουρκία.
Η καρδιά του θέματος ήταν πόσο σκληρή στάση θα υιοθετούσε η ΕΕ σε μια εποχή που η εθνική οικονομία της Τουρκίας ήταν σε ελεύθερη πτώση. Αυτό που αποφάσισαν οι Βρυξέλλες, αποδείχθηκε ότι ήταν: Όχι τόσο σκληρή. Οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν να επιβάλουν κυρώσεις σε έναν απροσδιόριστο αριθμό Τούρκων αξιωματούχων και οντοτήτων που εμπλέκονται στη γεώτρηση φυσικού αερίου στα ύδατα που διεκδικούνται από την Κύπρο – αλλά ανέβαλαν τις κυριότερες αποφάσεις, όπως οι εμπορικοί δασμοί, έως ότου συμβουλευτούν την επερχόμενη αμερικανική διοίκηση του εκλεγμένου Προέδρου Τζο Μπάιντεν.
Ο επικεφαλής εξωτερικών υποθέσεων της ΕΕ, Josep Borrell, θα ανακοινώσει τα ονόματα αυτών που αντιμετωπίζουν κυρώσεις τις επόμενες εβδομάδες. Αλλά αυτό δεν θα είναι το τέλος της ιστορίας. Στη σύνοδο κορυφής του Δεκεμβρίου, ο Μπορέλ ανέλαβε να προετοιμάσει προτάσεις για μια ευρύτερη προσέγγιση απέναντι στην Τουρκία έως τον Μάρτιο, δίνοντας στην ΕΕ χρόνο να διαβουλευτεί με την ομάδα εθνικής ασφάλειας του Μπάιντεν.
Αυτό το παράθυρο δίνει στον Ερντογάν μια σύντομη, προσωρινή ανακούφιση. Μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου, θα πρέπει να παίξει τα τελευταία χαρτιά του προτού η ΕΕ σκληρύνει τις κυρώσεις ή καθυστερήσει να τις σκληρύνει για άλλους τρεις μήνες. Αυτές οι αναβολές αυστηρότερων κυρώσεων δεν είναι κερδοφόρες για τον Ερντογάν, ειδικά όταν οι ταυτόχρονες κυρώσεις ΗΠΑ και Ευρώπης απειλούν περαιτέρω να αποδυναμώσουν την εύθραυστη οικονομία της Τουρκίας.
Το πρόβλημα είναι ότι ένας εγγενώς αντι-δυτικός, ισλαμιστής πολιτικός που έχει οικοδομήσει τη δημοτικότητά του σε μεγάλο βαθμό στις συνεχείς αντιπαραθέσεις με άλλα έθνη δεν μπορεί διανοητικά να μετατραπεί σε ειρηνικός συνεργάτης μέσα σε διάστημα τριών μηνών. Τουλάχιστον είναι απρόθυμος να σταματήσει να διευρύνει το φρικτό δημοκρατικό έλλειμμα της χώρας του. «Μην περιμένετε να ανταμείψω αυτόν τον τρομοκράτη [απελευθερώνοντάς τον]», δήλωσε ο Ερντογάν λίγες μέρες πριν από τη σύνοδο κορυφής της ΕΕ, μιλώντας για τον Σελαχάτιν Ντεμιρτάς, τον φυλακισμένο ηγέτη ενός φιλο-κουρδικού πολιτικού κόμματος που κέρδισε πάνω από το 10% των ψήφων στις τελευταίες εκλογές.
Ο Ντεμιρτάς, μαζί με 12 Κούρδους βουλευτές, αναμένει υπό κράτηση τη δίκη του για κατηγορίες τρομοκρατίας από το 2016. Από νομική άποψη, ο άνδρας που ο Ερντογάν αναφέρει ως «τρομοκράτης» είναι μόνο ύποπτος χωρίς δικαστική απόφαση. Αυτό, ωστόσο, είναι η άρρωστη κατανόηση των συνταγματικών δικαιωμάτων του Ερντογάν: Είναι ο εκλεγμένος ηγέτης, οπότε πιστεύει ότι μπορεί να έχει την ελευθερία να κηρύξει ύποπτους ένοχους ή αθώους, ενώ οι δικαστικές υποθέσεις τους βρίσκονται σε εξέλιξη.
Για να αγοράσει περισσότερο χρόνο τον Μάρτιο, ο Ερντογάν θα πρέπει επίσης να καταπιεί τα παχιά λόγια και τις προκλήσεις. Θα πρέπει να σταματήσει την τουρκική εξερεύνηση υδρογονανθράκων στην ανατολική Μεσόγειο, να σταματήσει τις εντάσεις με την Ελλάδα και την Κύπρο και να στραφεί σε μια διπλωματική γλώσσα με την Ευρώπη, μια γλώσσα που δεν θα περιέχει λέξεις όπως ναζί, φασίστες και αντι-μουσουλμάνους ρατσιστές.
Κάποια πολύ δύσκολη δουλειά περιμένει τον «νταή του σχολείου».
- Ο Burak Bekdil, ένας από τους κορυφαίους δημοσιογράφους της Τουρκίας, απολύθηκε πρόσφατα από την πιο γνωστή εφημερίδα της χώρας μετά από 29 χρόνια, επειδή έγραψε στο Gatestone τι συμβαίνει στην Τουρκία. Είναι Μέλος στο Φόρουμ της Μέσης Ανατολής.
Πηγή: gatestoneinstitute.org