Ένα καινούργιο κοινωνικό και πολιτικό φαινόμενο προκαλεί αίσθηση στην Τουρκία: η θεαματική αύξηση των επισκέψεων στο μαυσωλείο του Κεμάλ Ατατούρκ, η οποία συνδέεται με το κίνημα διαμαρτυρίας που ξεκίνησε το καλοκαίρι στο πάρκο Γκεζί του Ταξίμ.
Ένα εκατομμύριο πολίτες επισκέφθηκαν το μαυσωλείο την ημέρα της 75ης επετείου του θανάτου του Κεμάλ Ατατούρκ, όταν πέρυσι ο αριθμός των επισκεπτών ήταν 413.000 και πρόπερσι 181.000.
Την εντυπωσιακή αυτή αύξηση των επισκεπτών οι περισσότεροι αναλυτές την αποδίδουν στην αναβίωση του «συμβόλου» Κεμάλ Ατατούρκ, απαλλαγμένου όμως από τα αρνητικά φορτία που μετέφερε μέχρι σήμερα (εθνικισμός, αυταρχισμός, κρατισμός). Οι «νέοι» συμβολισμοί του Ατατούρκ είναι αυτοί του φιλελευθερισμού, της δημοκρατίας και της ενότητας, κατά τους αναλυτές αυτούς.
Η «μεταμόρφωση» του Ατατούρκ χαρακτηρίζεται αποτέλεσμα της πόλωσης που κυριάρχησε μετά το κίνημα διαμαρτυρίας και την αυταρχική αντίδραση του Τούρκου πρωθυπουργού, λένε κοινωνιολόγοι, δημοσιογράφοι και αναλυτές .
Ο καθηγητής Εζέρ Σεντζάρ, επικεφαλής της εταιρείας δημοσκοπήσεων MetroPOLL, θεωρεί ότι η αύξηση των επισκέψεων στο μαυσωλείο, είναι ένα είδος «σιωπηρής διαμαρτυρίας» εναντίον της απόπειρας της κυβέρνησης να ελέγξει την ιδιωτική ζωή των πολιτών.
Ο καθηγητής θεωρεί ότι η διαμαρτυρία αυτή δεν ενισχύει την αντιπολίτευση και δεν εκφράζεται με τον συνηθισμένο τρόπο.
Το κυβερνητικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) έχει πολλές φορές κατηγορηθεί τα τελευταία δέκα χρόνια ότι επιχειρεί να επέμβει στην ιδιωτική ζωή των πολιτών. Οι περιορισμοί στην πώληση αλκοόλ, οι επεμβάσεις στο οικογενειακό δίκαιο, η ενθάρρυνση στις οικογένειες να έχουν τρία παιδιά, οι εκκλήσεις για αποφυγή των αμβλώσεων και των καισαρικών τομών στις γεννήσεις, μεταξύ άλλων έχουν τα τελευταία δέκα χρόνια δημιουργήσει και υπογραμμίσει μια εικόνα παρεμβατικής συντηρητικής εξουσίας. Το AKP απορρίπτει ωστόσο την καταγγελία αυτή.
Και η καθηγήτρια κοινωνιολογίας Νιλιφέρ Ναρλί θεωρεί ότι η ανησυχία για την πολιτική του AKP είναι ένας παράγοντας που συνέβαλε να αυξηθούν οι επισκέψεις στο μαυσωλείο.
Ο καθηγητής Τανίλ Μπορά, που έχει κάνει έρευνα σε βάθος σχετικά με το φαινόμενο του εθνικισμού στην Τουρκία, είναι κατηγορηματικός: η αύξηση των επισκέψεων στο μαυσωλείο Ατατούρκ αποτελεί εκδήλωση αντίθεσης προς την κυβέρνηση.
Ο καθηγητής εξηγεί ότι ο Κεμαλισμός μεταλλάσσεται : ενώ στη δεκαετία του 1960 ήταν μια ιδεολογία εθνικιστική και αντιιμπεριαλιστική, στη δεκαετία του 1970 έχασε τη σημασία και την επιρροή της, στη δεκαετία του 1980 μετεξελίχθηκε σε μια αυταρχική, φασιστική, κρατικιστική ιδεολογία, και στη δεκαετία του 1990 κινητοποιήθηκε εναντίον «δύο απειλών» —, δηλαδή ενάντια «στο κουρδικό κίνημα και το κίνημα του πολιτικού ισλάμ».
«Σήμερα βλέπουμε μια πολιτική φιλελεύθερη εκδοχή του Κεμαλισμού να αναπτύσσεται», ανέφερε ο Μπορά.
Ο Ταρχάν Ερντέμ, επικεφαλής της εταιρίας δημοσκοπήσεων Konda, δεν είναι πάντως καθόλου πεισμένος ότι το CHP, η αξιωματική αντιπολίτευση, μπορεί να επωφεληθεί από την δυσαρέσκεια και το κίνημα διαμαρτυρίας.
Τα φιλελεύθερα τμήματα της Τουρκικής κοινωνίας έχουν διατηρήσει μέχρι στιγμής αποστάσεις από το CHP, σημείωσε ο Ερντέμ, που πάντως πρόσθεσε ότι θεωρεί ενθαρρυντικό σημείο για την αλλαγή της φυσιογνωμίας του ιστορικού κόμματος της αντιπολίτευσης την αποδοχή εκ μέρους του των πρωτοβουλιών της κυβέρνησης για την άρση των περιορισμών για τις μαντίλες των γυναικών.
Διαβάστε ακόμη:
«Aν δεν υπήρχε ο Κεμάλ θα μας έλεγαν όλους Γιώργο»