Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υπέστη μια μάλλον σπάνια δημόσια επίθεση από ένα σημαίνον στέλεχος της κυβέρνησής του και σύμμαχό του επί σειρά ετών χθες, λόγω των τοποθετήσεών του για την διαμονή φοιτητών και φοιτητριών σε κοινές κατοικίες, γεγονός που έριξε περισσότερο φως στο ρήγμα που καταγράφεται στο κυβερνών ισλαμοσυντηρητικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), πολύ περισσότερο ενόψει των εκλογών της επόμενης χρονιάς.
Ο Ερντογάν δήλωσε αυτήν την εβδομάδα ότι θέλει να ληφθούν «μέτρα» ώστε να απαγορευτεί η διαμονή φοιτητών και φοιτητριών σε κατοικίες που ενοικιάζουν από κοινού. Οι δηλώσεις του προκάλεσαν σάλο στην Τουρκία, όπου οι επικριτές της κυβέρνησης εκφράζουν συχνά φόβους περί εξάπλωσης και επιβολής των κανόνων του ισλάμ σε διάφορες διαστάσεις της κοινωνικής ζωής και σε θέματα που κανονικά ρυθμίζονται από τους νόμους του κοσμικού κράτους.
Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και κυβερνητικός εκπρόσωπος Μπουλέντ Αρίντς, εκ των ιδρυτικών στελεχών του AKP, είχε διαψεύσει τα δημοσιεύματα του Τύπου σχετικά με το περιεχόμενο τη σχετικής ομιλίας του πρωθυπουργού σε μια κεκλεισμένων των θυρών κομματική συνεδρίαση, το περασμένο σαββατοκύριακο. Αλλά ο Ερντογάν τον εξέθεσε, επαναλαμβάνοντας τις επίμαχες θέσεις πριν από την αναχώρησή του για ένα ταξίδι στο εξωτερικό.
Προχωρώντας σε μια ασυνήθιστη δημόσια ανταπάντηση, ο Αρίντς, παραχωρώντας χθες μια συνέντευξη στο τουρκικό κρατικό τηλεοπτικό δίκτυο TRT, υποστήριξε πως ο Ερντογάν εξέθεσε την κυβέρνηση άνευ λόγου.
«Θα ήθελα να στείλω ένα μήνυμα στον πρωθυπουργό μας, ως φίλος και ως αδελφός. . . υπάρχει μια σαφής αντίφαση ανάμεσα στην δική του ομιλία ως πρωθυπουργού και στην δική μου δήλωση ως κυβερνητικού εκπροσώπου. Δεν ευθύνομαι εγώ για αυτή την αντίφαση», είπε ο Αρίντς.
Προχωρώντας σε μια ασυνήθιστη δημόσια ανταπάντηση, ο Αρίντς, παραχωρώντας χθες μια συνέντευξη στο τουρκικό κρατικό τηλεοπτικό δίκτυο TRT, υποστήριξε πως ο Ερντογάν εξέθεσε την κυβέρνηση άνευ λόγου.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Αρίντς εμφανίζεται να διαφωνεί ανοιχτά με τον Ερντογάν, ο οποίος αντιμετωπίζει με επιθετικότητα τις επικρίσεις για τον τρόπο που κυβερνά και με ιδιαίτερη εχθρότητα οποιαδήποτε πρόκληση στην εξουσία του. Όταν ο πρωθυπουργός είχε επιτεθεί σε όσους συμμετείχαν στις μαζικές κινητοποιήσεις του καλοκαιριού, αποκαλώντας τους πλιατσικολόγους, κι είχε επιβλέψει την εκστρατεία σκληρής αστυνομικής καταστολής, ο Αρίντς είχε εμφανιστεί να τείνει κλάδο ελαίας και να ζητεί συγγνώμη για την δυσανάλογη βία που άσκησαν οι δυνάμεις επιβολής της τάξης.
Οι δύο άνδρες είναι ιδρυτικά στελέχη —όπως και ο πρόεδρος της Τουρκίας, Αμπντουλάχ Γκιουλ— του AKP, το οποίο κυβερνά επί μία δεκαετία τη χώρα. Όμως οι όλο και πιο ανοιχτές διαφωνίες τους δίνουν τροφή στη σεναριολογία περί ρήξης στις τάξεις του κόμματος, την ώρα μάλιστα που η παράταξη ετοιμάζεται για τον επόμενο κύκλο τοπικών, προεδρικών και βουλευτικών εκλογών μέσα στα επόμενα δύο χρόνια.
«Είμαστε αδελφοί εν όπλοις, είμαστε στην ίδια βάρκα», είπε ο Αρίντς. «Η ευθύνη μου στην κυβέρνηση δεν είναι απλώς αυτή του υπουργού. Δεν είμαι απλώς ένας υπουργός που καταλαμβάνει έναν θώκο. Είμαι κάποιος που εκπροσωπεί τις γνώμες και τις σκέψεις, το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον αυτού του κόμματος. Έτσι με βλέπουν όλοι», υποστήριξε.
Σύμφωνα με στελέχη του AKP, η αδιαλλαξία του Ερντογάν και η απροθυμία του να ανεχθεί οποιαδήποτε διαφωνία, ακόμα και από τους πιο στενούς του συνεργάτες, προκαλεί εντάσεις και μεγεθυνόμενες ανησυχίες στις τάξεις της συμπολίτευσης. «Το να υπερασπίζεται κανείς τον Ερντογάν γίνεται όλο και πιο δύσκολο, τα πιο λογικά μυαλά στο κόμμα το συνειδητοποιούν αυτό», σχολίασε μία τουρκική κυβερνητική πηγή.
Ο Ερντογάν δεν μπορεί να θέσει εκ νέου υποψηφιότητα για τη θέση του πρωθυπουργού το 2015, βάσει των κομματικών κανόνων, κι εδώ και καιρό αναμενόταν ότι θα έθετε υποψηφιότητα για την προεδρία, αφού προωθούσε μια μεταρρύθμιση για να μετατρέψει το τουρκικό πολιτικό σύστημα σε προεδρικό· τα σχέδια που φέρεται να είχε για αυτό όμως μοιάζουν να έχουν περιέλθει σε τέλμα.
Πολλοί αναλυτές αναμένουν έτσι ότι θα είναι υποψήφιος για την προεδρία έστω με την τρέχουσα μορφή της και τις σημερινές αρμοδιότητες του αξιώματος, όπως καθορίζονται στο τουρκικό Σύνταγμα, βάσει μιας διευθέτησης με τον Γκιουλ. Με βάση αυτό το σενάριο, ο Γκιουλ θα μεταπηδήσει στην πρωθυπουργία. Άλλοι πάντως επισημαίνουν ότι το να δεχθεί ο Ερντογάν να υποχωρήσει και να μείνει εκτός του προσκηνίου είναι εξαιρετικά δύσκολο.
«Πολλοί στο AKP δεν είναι ευτυχείς για την κατεύθυνση στην οποία οδηγεί το κόμμα ο πρωθυπουργός, αλλά ελάχιστοι έχουν το σθένος να μιλήσουν δημόσια γι’ αυτό», επισήμανε ο Ιχσάν Γιλμάζ, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο πανεπιστήμιο Φατίχ και σχολιογράφος στην συντηρητική εφημερίδα Ζαμάν. «Όμως ορισμένοι, όπως ο Αρίντς και ο Γκιουλ, είναι σε θέση να μιλήσουν πιο ανοιχτά και ο Ερντογάν δεν μπορεί απλά να τους εξοντώσει» πολιτικά, πρόσθεσε ο ίδιος.
Στο μεταξύ ο επίτροπος αρμόδιος για την Διεύρυνση της ΕΕ Στέφαν Φίλε, στο πλαίσιο μιας επίσκεψής του στην Τουρκία, παρενέβη στο θέμα και κάλεσε την κυβέρνηση Ερντογάν να επιδεικνύει περισσότερο «σεβασμό» στον «τρόπο ζωής» καθώς και στην «ποικιλομορφία» της τουρκικής κοινωνίας.
«Περισσότερη δημοκρατία στην Τουρκία σημαίνει περισσότερο σεβασμό κι αναγνώριση της ποικιλομορφίας της τουρκικής κοινωνίας. Σημαίνει επίσης περισσότερο σεβασμό στις ατομικές επιλογές και στους τρόπους ζωής των πολιτών», είπε ο Φίλε. Ο ευρωπαίος επίτροπος, αναφερόμενος στις δηλώσεις του Ερντογάν για το θέμα των φοιτητικών κατοικιών, εκτίμησε χθες ότι «το ζήτημα αυτού του διαλόγου είναι πολύ σημαντικό» κι εξέφρασε την ελπίδα ότι η συζήτηση για αυτό πρόκειται να γίνει «κατά τρόπο που θα σέβεται το δίκαιο, τις ατομικές επιλογές (. . .) και επίσης τις απόψεις όσων μπορεί να εκφράζουν θεμιτές ανησυχίες».
Διαβάστε ακόμη:
Toυρκία: «Ναι» στο παντελόνι για τις βουλευτίνες
Eρντογάν: «Τέρμα οι μεικτές φοιτητικές εστίες»