Όποιος έχει μπερδευτεί με την αναταραχή στον αραβικό κόσμο και αναρωτιέται πώς θα μπορούσαν να απαντήσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, μπορεί να διαβάσει το τελευταίο άρθρο του Τόμας Φρίντμαν στους Νιου Γιορκ Τάιμς. Ο αμερικανός αρθρογράφος θέτει τρία ερωτήματα.
1) Γιατί η χώρα απ’ όπου ξεκίνησε η Αραβική Άνοιξη, και όπου οι ΗΠΑ είχαν τη μικρότερη ανάμιξη, η Τυνησία, είναι εκείνη που σημειώνει τη μεγαλύτερη πρόοδο προς μια συναινετική δημοκρατία;
2) Γιατί οι πιο σημαντικοί αριθμοί που πρέπει να θυμόμαστε όταν μιλάμε για τον αραβικό κόσμο είναι 1, 5.000 και 500.000;
3) Γιατί ο ισχυρός άνδρας και επίδοξος πρόεδρος της Αιγύπτου, ο στρατηγός Αμπντούλ-Φάταχ ελ-Σίσι, έχει τόσο πολλά μετάλλια ενώ είναι πολύ νέος για να έχει λάβει μέρος στους μεγάλους πολέμους της Αιγύπτου;
Η Τυνησία ψήφισε προχθές ένα από τα πιο φιλελεύθερα Συντάγματα του αραβικού κόσμου. Χρειάστηκαν τρία χρόνια για να φτάσουν οι Τυνήσιοι σε αυτό το σημείο και η συμφωνία μπορεί ανά πάσα στιγμή να τιναχτεί στον αέρα. Παρά ταύτα, πρόκειται για κάτι που πέτυχαν οι Τυνήσιοι μόνοι τους.
Γιατί; Επειδή οι κυριότερες θρησκευτικές και κοσμικές δυνάμεις της χώρας, αφού έφτασαν κοντά στον εμφύλιο πόλεμο, συμφώνησαν σε μια βασική αρχή: δεν θα υπάρξουν ούτε νικητές ούτε ηττημένοι. Για να επιτευχθεί μια σταθερή μετάβαση από τον αυταρχισμό σε μια πιο συναινετική κατάσταση, πρέπει να υπάρξει κατανομή και εναλλαγή της εξουσίας.
Η Τυνησία όμως είχε και άλλα πλεονεκτήματα. Είχε ισχυρούς θεσμούς, όπως η Συνομοσπονδία Εργατών, ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων, ο Δικηγορικός Σύλλογος και η Ένωση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Οι θεσμοί αυτοί έπαιξαν σημαντικό μεσολαβητικό ρόλο ανάμεσα στις διάφορες πολιτικές δυνάμεις. Αντίθετα με την Αίγυπτο, επίσης, η Τυνησία δεν είχε έναν ισχυρό στρατό με ρίζες στην οικονομία της χώρας και, κατά συνέπεια, κίνητρα να αναμιχθεί στην πολιτική.
Και αυτό μας οδηγεί σε εκείνους τους αριθμούς. Όταν οι πολίτες μιας χώρας θέλουν να ζήσουν μαζί, χρειάζεται ένας Νέλσον Μαντέλα για να κάνει το πολιτικό σύστημα να εργαστεί παραγωγικά. Όταν οι πολίτες μιας χώρας δεν θέλουν να ζήσουν μαζί αλλά είναι έτοιμοι να ζήσουν χωριστά – όπως συνέβη στη Βοσνία και τον Λίβανο ύστερα από χρόνια εμφυλίου πολέμου – χρειάζονται 5.000 κυανόκρανοι για να επιτηρούν τις διαχωριστικές γραμμές. Όταν όμως οι πολίτες δεν θέλουν να ζήσουν ούτε μαζί ούτε χωριστά, χρειάζονται 500.000 κυανόκρανοι για να επέμβουν, να απομακρύνουν τον δικτάτορα και τα πιο εξτρεμιστικά στοιχεία και να προστατεύσουν το κέντρο. Χωρίς να αποκλείεται και πάλι η αποτυχία.
Ο πλουραλισμός, γράφει ο Φρίντμαν, δεν μπορεί να επιβληθεί με τη βία. Ο Άσαντ είναι ένα τέρας. Μπορεί να απομακρυνθεί όμως από την εξουσία μόνο αν η συριακή αντιπολίτευση αποδείξει πως όχι μόνο πιστεύει στον πλουραλισμό, αλλά μπορεί και να τον προστατεύσει. Αλλιώς, οι μειονότητες δεν θα εγκαταλείψουν τον Άσαντ. Και αυτό πρέπει να το θυμούνται όλοι όσοι καλούν τον Ομπάμα να επέμβει στη Συρία.
Όσο για την Αίγυπτο, μπορεί οι ηγέτες της Μουσουλμανικής Αδελφότητας να μην ήταν συμπαθείς στη Δύση, αλλά η απόφαση του στρατού να συλλάβει ακόμη και μετριοπαθή στελέχη και να θέσει εκτός νόμου την Αδελφότητα οδηγεί τη χώρα στο παλιό μοντέλο της εξάρτησης από έναν ισχυρό στρατιωτικό.
Ο αλ-Σίσι καλά θα κάνει να αναζητήσει μετάλλια όχι μόνο για στρατιωτικές νίκες, αλλά για την καταπολέμηση των πραγματικών εχθρών της Αιγύπτου, που είναι ο αναλφαβητισμός των γυναικών και η ελλιπής εκπαίδευση.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ