Όταν το σοβιετικό άρμα μάχης T-72 αναπτύχθηκε για πρώτη φορά, ο Ρίτσαρντ Νίξον ήταν Πρόεδρος των ΗΠΑ, το F-4 Phantom ήταν το κύριο μαχητικό αεροσκάφος της Αμερικής και τα θηρία από ατσάλι δεν είχαν ακόμη ανακαλύψει τον θανάσιμο εχθρό τους, του κατευθυνόμενους αντιαρματικούς πυραύλους.
Τουλάχιστον 25.000 T-72 έχουν κατασκευαστεί, καθιστώντας το, το δεύτερο πιο πολυάριθμο άρμα μάχης μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που έρχεται πίσω μόνο από το επίσης Σοβιετικό T-54 / T-55. Ότι το T-72 εξακολουθεί να λειτουργεί σήμερα – και εξακολουθεί να χρησιμοποιείται από περίπου 45 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας – καταδεικνύει την αξιοπιστία και την ικανότητα αυτού του οχήματος.
Το Τ-72 ξεκίνησε ως μια φθηνότερη εναλλακτική λύση για το καταστροφικό Τ-64, ένα εξελιγμένο άρμα μάχης της δεκαετίας του 1960 που αποδείχθηκε ότι ήταν υπερβολικά περίπλοκο και αναξιόπιστο. Αρχικά αναπτύχθηκε με τον Σοβιετικό Στρατό το 1973, το 41-τόνων T-72 ήταν εξοπλισμένο με ένα κανόνι 125 χιλιοστών. Το κανόνι τροφοδοτήθηκε από έναν μηχανισμό αυτόματης φόρτωσης πυρομαχικών, ακριβώς όπως το Τ-64, επιτρέποντας το πλήρωμα του οχήματος να μειωθεί σε τρεις αντί των συνήθους τεσσάρων σε όλα τα σύγχρονα άρματα μάχης.
Με μια ομοιογενής θωράκιση – ένα μέτρο σκληρότητας θωράκισης – περίπου 410 έως 500 χιλιοστών για τον σκελετό και τον πυργίσκο του, το πρώτο T-72 είχε αξιοπρεπή θωράκιση για ένα άρμα μάχης των αρχών της δεκαετίας του 1970. Ωστόσο, μετέφερε τα πυρομαχικά στο θάλαμο του πληρώματος αντί σε ένα ξεχωριστό, προστατευόμενο χώρο, που αύξανε τον κίνδυνο μιας καταστροφικής έκρηξης, σε περίπτωση που το όχημα δεχόταν επίθεση.
Αυτό που είναι αξιοσημείωτο με το T-72 είναι πως έχει αναβαθμιστεί με τα χρόνια, καθώς και τις πολυάριθμες παραλλαγές του. Το T-72A εμφανίστηκε το 1979, με παχύτερη πανοπλία.
Στη συνέχεια ήρθε το T-72B το 1985, το οποίο ενσωμάτωσε χαρακτηριστικά από το νεότερο T-80. Συγκεκριμένα, το T-72B είχε έναν μετρητή εύρους με λέιζερ και ακόμα παχύτερη θωράκιση, έως και 560 RHA, με τον πυργίσκο να είναι ενισχυμένος με επιπλέον θωράκιση.
Ήταν η έκδοση T-72BI που είχε πραγματικά ένα καλά προστατευμένο πυργίσκο. Οι Σοβιετικοί ασχολούνταν ιδιαίτερα με την προστασία ενάντια σε όλμους και πυραύλους. Ο σκελετός και ο πυργίσκος του T-72BI είχαν μια αξιοσημείωτη προστασία που άγγιζε τα 900 έως 950 RHA ενάντια στις κεφαλές HEAT.
Το T-72B και το BI είχαν επίσης τη δυνατότητα να εκτοξεύουν πυραύλους από το κανόνι των 125 χιλιοστών. Οι πύραυλοι 9M119 Svir και 9M119M Refleks, μήκους δύο ποδιών, ήταν κατευθυνόμενοι με λέιζερ και είχαν βεληνεκές μεγαλύτερη των 3 μιλίων. Τα μοντέλα T-72B και τα μεταγενέστερα ήταν εξοπλισμένα με εκρηκτική αντιδραστική θωράκιση, για να καταστρέφουν τα εισερχόμενα βλήματα πριν χτυπήσουν το όχημα.
Το T-72B2 , το οποίο παρουσιάστηκε το 2006, έχει αναβαθμισμένη τέτοιου είδους θωράκιση κατηγορίας Relickt, σύστημα παρεμβολής εισερχόμενων πυραύλων Shtora-1 και έναν ισχυρότερο κινητήρα 1.000 ίππων.
Οι τελευταίες αναβαθμισμένες εκδόσεις, που παρουσιάστηκαν το 2010, είναι τα T-72B3 και B3M . Προοριζόμενο ως φθηνότερη αναβάθμιση από το T-72B2, το πρόγραμμα B3 ανανεώνει τα παλιά T-72B με νέο κινητήρα, με καλύτερο σύστημα ελέγχου πυρός και πιο ισχυρό κανόνι.
Δυστυχώς για τους οπαδούς του T-72, υπάρχουν πολλές παραλλαγές που δεν αναπτύσσονται από τη Ρωσία. Μεταξύ άλλων, το Ιράκ του Σαντάμ Χουσεΐν είχε το αποκαλούμενο «Λιοντάρι της Βαβυλώνας» Τ-72, η Γιουγκοσλαβία είχε το πακέτο αναβάθμισης M-84, η Ινδία το Ajeya, η Νότια Αφρική το T-72 Tiger και η Συρία το T-72 Adra.
Υπάρχουν πολλές χιλιάδες T-72 επιχειρησιακά ενεργά σε όλο τον κόσμο. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο μεγαλύτερος χρήστης αυτών εξακολουθεί να είναι η Ρωσία, με περίπου 2.500 σε ενεργό υπηρεσία και άλλα 8.000 σε εφεδρείες. Από τον Σεπτέμβριο του 2016, περίπου χίλια Τ-72 έχουν αναβαθμιστεί σε μοντέλα Β3, σύμφωνα με ρωσικές πηγές.
Η Ρωσία έχει επίσης περίπου 3.500 T-80 άρματα μάχης, αλλά τα συγκεκριμένα δεν φαίνεται να έχουν μέλλον. Ενώ το T-14 Armata είναι μια ενδιαφέρον και εκλεπτυσμένο άρμα μάχης επόμενης γενιάς, φαίνεται απίθανο ότι θα παραχθεί μαζικά ώστε να γίνει το κύριο ρωσικό βασικό άρμα μάχης σύντομα. Αυτό σημαίνει ότι για το άμεσο μέλλον, το T-72 θα συνεχίσει να αποτελεί τη ραχοκοκαλιά του στρατού της Ρωσίας.
Το Τ-72 εν δράσει στην Συρία: