Η εκδίωξη των τζιχνατιστών του Ισλαμικού Κράτους από τη Ράκκα από μια συμμαχία στην οποία κυριαρχούν οι Κούρδοι, θα εγείρει το ακανθώδες θέμα του ποιός θα ελέγχει τη συριακή αυτή πόλη, το 99% των κατοίκων της οποίας είναι Άραβες σουνίτες. Αιχμή του δόρατος στη μάχη κατά του ΙΚ στη Συρία, οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), μια αραβοκουρδική συμμαχία που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ, έχουν ξεκινήσει επιχείρηση για την ανακατάληψη της ντε φάκτο πρωτεύουσας των τζιχαντιστών στη Συρία. Όμως η πόλη αυτή αποτελεί το μήλο της Έριδας και για άλλους, όπως η Τουρκία, αλλά και η κυβέρνηση του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ.
Ποιοι είναι οι κάτοικοι της Ράκα;
Η πόλη βρίσκεται στη βόρεια Συρία και είναι πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας. Πριν από τον πόλεμο μετρούσε περίπου 300.000 κατοίκους, στην πλειονότητά τους Άραβες σουνίτες. Το 20% του πληθυσμού ήταν Κούρδοι, σύμφωνα με τον Γάλλο γεωγράφο και ειδικό στη Συρία Φαμπρίς Μπαλάνς. Όμως το 2013, δύο χρόνια μετά την έναρξη του εμφυλίου τον Μάρτιο του 2011, το συριακό παρακλάδι της αλ Κάιντα κατέλαβε την πόλη. Ένα χρόνο αργότερα την έθεσε υπό τον έλεγχό του το ΙΚ, αναγκάζοντας τους περισσότερους Κούρδους να εγκαταλείψουν τη Ράκα.
Στην αρχή του εμφυλίου οι Κούρδοι κατηγορήθηκαν για αυτονομιστικές τάσεις, ή ακόμη ότι συμμάχησαν με τον Άσαντ ο οποίος έπειτα από μυστική συμφωνία μαζί τους απομάκρυνε τα στρατεύματά του από τις περιοχές τους. «Η κουρδική μειονότητα της Ράκα θεωρούνταν Πέμπτη φάλαγγα», επισημαίνει ο Μπαλάνς. Με την αποχώρηση των Κούρδων, αλλά και χιλιάδων χριστιανών Αρμένιων και Σύρων (το 1% του πληθυσμού) «ο πληθυσμός της πόλης είναι σήμερα Άραβες σουνίτες κατά 99%», εξηγεί ο ίδιος.
Ποιος θα κυβερνήσει τη Ράκα;
Τον Απρίλιο, λίγες εβδομάδες προτού εισέλθουν στις 6 Ιουνίου στη Ράκα, οι SDF ανακοίνωσαν τη δημιουργία ενός «πολιτικού συμβουλίου» στο οποίο θα ανέθεταν τη διαχείριση της πόλης, μετά την εκδίωξη του ΙΚ. Αποτελούμενο από πρόσωπα που προέρχονται από την επαρχία της Ράκα, μεταξύ αυτών φύλαρχοι και ιερωμένοι, «το συμβούλιο θα ασχολείται με θέματα υγείας, παιδείας και δικαιοσύνης, ζητήματα των νέων και των γυναικών, τις υπηρεσίες καθώς και την ασφάλεια», εξήγησε ο Όμαρ Αλούς υπεύθυνος επικοινωνίας του συμβουλίου. «Δεν έχουμε συζητήσει αν η Ράκα θα επιστρέψει στο ομοσπονδιακό σύστημα. Εναπόκειται στους κατοίκους να το αποφασίσουν», πρόσθεσε.
Όμως η δημιουργία του συμβούλιου αυτού δεν καθησύχασε τους αντιπάλους των Κούρδων. Ενοχλημένη από την αμερικανική στήριξη στις SDF, η Τουρκία έχει χαρακτηρίσει «εξαιρετικά επικίνδυνη» την παράδοση αμερικανικών όπλων στην κουρδική πολιτοφυλακή Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG), που κυριαρχεί στον συνασπισμό. Η Άγκυρα θεωρεί τη YPG παρακλάδι των Κούρδων αυτονομιστών ανταρτών του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK). Από την πλευρά της η συριακή κυβέρνηση έχει υιοθετήσει μια διφορούμενη στάση: Από τη μία ανησυχεί για την εδαφική επέκταση των Κούρδων, όμως χαρακτηρίζει «νόμιμη» τη μάχη τους κατά του ΙΚ.
Οδεύουμε προς σύγκρουση;
Σύμφωνα με τον Μπαλάνς, «οι Κούρδοι ελπίζουν σε ένα σενάριο παρόμοιο με αυτό της Μίνμπεζ (στη βόρεια Συρία)», πρώην προπύργιο του ΙΚ, το οποίο κατέλαβαν τον Αύγουστο του 2016 οι SDF. Την πόλη πλέον κυβερνά ένα «πολιτικό συμβούλιο», όμως οι αντίπαλοι των Κούρδων καταγγέλλουν ότι ουσιαστικά είναι υπό τη διοίκηση των SDF. «Στη Μίνμπεζ υπάρχει μια κουρδική μειονότητα στην οποία βασίζεται το Κόμμα Δημοκρατικής Ένωσης (PYD, το βασικό κουρδικό κόμμα της Συρίας). Αυτό δεν ισχύει στη Ράκα», υπογραμμίζει ο Μπαλάνς.
Οι YPG είναι το ένοπλο παρακλάδι του PYD. Σύμφωνα με τον ίδιο, «οι φυλές της Ράκα δεν είναι έτοιμες να δεχθούν μια κουρδική κυριαρχία».
Ο Φαϊσάλ αλ Σίμπατ, Σύρος βουλευτής και μέλος μιας σημαντικής αραβικής φυλής της Ράκα, συμφωνεί: Οι κουρδικές δυνάμεις «δεν έχουν τη λαϊκή στήριξη. Οι φυλές της Ράκα δεν αναγνωρίζουν αυτό το πολιτικό συμβούλιο και τα μέλη των φυλών που συμμετέχουν σε αυτό δεν εκπροσωπούν παρά τους εαυτούς τους».
Τι θα κάνει η κυβέρνηση Άσαντ;
Από τις αρχές του Νοεμβρίου του 2016 που ξεκίνησε η επιχείρηση των SDF για την ανακατάληψη της Ράκα, ο Άσαντ τονίζει ότι σκοπεύει να θέσει υπό τον έλεγχό του την πόλη. Όμως επί του πεδίου «ο στρατός δεν έχει σκοπό να χάσει άνδρες για να ανακαταλάβει τη Ράκα, την ώρα που οι SDF μπορούν να τα καταφέρουν», σχολιάζει ο Μπαλάνς. Ο συριακός στρατός βρίσκεται κοντά στη Μασκανέ, περίπου 100 χιλιόμετρα δυτικά της Ράκα.
«Έχει πάρει θέση κοντά, αναμένοντας να προκύψουν τα αναπόφευκτα προβλήματα μεταξύ των Κούρδων και των Αράβων για να εμφανιστεί ως σταθεροποιητική δύναμη», εξηγεί ο Γάλλος αναλυτής. Για την κυβέρνηση «είναι προτιμότερο να περιμένει να εισέλθει στην πόλη έπειτα από συμφωνία». Ο εκπρόσωπος των SDG Τάλαλ Σέλο δεν έχει αποκλείσει τη συμμετοχή του συριακού στρατού στη μάχη. «Αυτό εξαρτάται από τις συμφωνίες» μεταξύ της Ρωσίας και των ΗΠΑ.
(Πηγή ΑΠΕ-ΜΠΕ, AFP)