του Αλέξανδρου Θεολόγου
Η δοκιμή μιας πυρηνικής συσκευής δεν είναι κάτι που γίνεται και τόσο κρυφά. Φυσικοί, γεωλόγοι, αναλυτές φωτογραφιών και ειδικοί των πιο εξελιγμένων Στρατών του κόσμου έχουν ως αποστολή τους αυτό ακριβώς: να μάθουν όσο το δυνατόν περισσότερα για το πυρηνικό πρόγραμμα που κρατά μυστικό η ηγεσία της Βορείου Κορέας. Για να το καταφέρει, το καθεστώς της Πιόνγκγιάνγκ έχει επενδύσει σε κόπο και χρήμα σε βαθμό που προκαλεί δέος: Ένα ολόκληρο βουνό από μασίφ γρανίτη έχει σκαφτεί σε βάθος 700 μ με σκοπό την δοκιμή πυρηνικών συσκευών χωρίς τα ραδιενεργά ισότοπα που εκλύονται μετά από κάθε τέτοια έκρηξη να δίνουν στοιχεία στους “εχθρούς” για την πρόοδο του προγράμματος.
Μια πυρηνική έκρηξη γίνεται αμέσως αντιληπτή. Σεισμογράφοι καταγράφουν την δόνηση που προκαλεί αλλά οι ειδικοί γνωρίζουν ότι αυτό που κατεγράφη είναι συνέπεια ανθρώπινης δραστηριότητας. Κατασκοπευτικά αεροσκάφη φωτογραφίζουν από απίστευτα ύψη τις εγκαταστάσεις και τις προετοιμασίες ενώ δείγματα ραδιενεργών στοιχείων που έχουν διαφύγει στην ατμόσφαιρα μπορούν να συγκεντρωθούν και να αναλυθούν. Για να το κάνει πιο δύσκολο για τους αντιπάλους της, η Βόρειος Κορέα έχει τις σήραγγες του όρους Μανταπ.
Τα μυστικά τούνελ του Μάνταπ
Το κέντρο πυρηνικών δοκιμών Punggye-ri βρίσκεται στα έγκατα του βουνού, μέρος της απομονωμένης οροσειράς Hamyong, κάπου 80 χλμ από την πλησιέστερη μεγάλη πόλη, το Chongjin, στην ανατολική ακτή. Στο μέσον του 2,205 μέτρων βουνού, ένας άγνωστος αριθμός εργατών έχει δημιουργήσει έναν υπόγειο, απόρρητο κόσμο.
Σύμφωνα με ό,τι έχει γίνει μέχρι στιγμής γνωστό, το κέντρο πυρηνικών δοκιμών στο Μανταπ διαθέτει τρεις κύριες εισόδους σε μια σειρά οριζοντίων σηράγγων οι οποίες εκτείνονται σε μήκος ενός χιλιομέτρου βαθειά μέσα στο βουνό. Η μελέτη των τούνελ που χρησιμοποιήθηκαν στην δεύτερη δοκιμή πυρηνικής συσκευής στην οποία προέβη η Β. Κορέα το 2009 αποκάλυψε ότι είχαν το σχήμα αγκίστρου, σχεδίαση παρόμοια με αυτήν του Πακιστάν.
Ο λόγος που επελέγη το συγκεκριμένο σχήμα είναι ότι η διάταξη αυτή αντανακλά και απορροφά όσο το δυνατόν περισσότερη ισχύ την στιγμή της έκρηξης. Για την βέλτιστη απορρόφηση του ωστικού κύματος, η σήραγγα πιστεύεται ότι έχει πλάτος και ύψος 3 μ ενώ εννέα ή δέκα απότομες γωνίες με διαφράγματα και “τυφλά σημεία” χρησιμεύουν ως “παγίδες” συντριμμιών. Το μεγαλύτερο μέρος της έκρηξης έχει σχεδιασθεί να απορροφηθεί από τα πρώτα τέσσερα διαφράγματα. Για να αποτραπεί η έκλυση στοιχείων στην ατμόσφαιρα, άμμος, χαλίκι και άλλα αδρανή υλικά αναμιγνύονται με τσιμέντο για να φράξουν τμήματα των σηράγγων. Η τελευταία πυρηνική δοκιμή πραγματοποιήθηκε σε βάθος 700 μ, εκτιμούν ξένοι εμπειρογνώμονες. Εντυπωσιακό, έτσι;
Γι’ αυτό και σε ένα μυστικοπαθές καθεστώς όπως της Πιόνγκγιάνγκ, το γεγονός ότι δεν κατεβλήθη ιδιαίτερη προσπάθεια να μείνει κρυφή η δοκιμή που έγινε το 2006 σημαίνει ένα πράγμα: οι Βορειοκορεάτες ήθελαν να μάθει ο κόσμος ότι κάνουν πυρηνικές δοκιμές. Τα ραδιενεργά ισότοπα (ξένον, κρυπτον) που εντοπίσθηκαν τότε στην ατμόσφαιρα επέτρεψαν στους επιστήμονες να προσδιορίσουν τί χρησιμοποίησε η Β. Κορέα στο συγκεκριμένο τεστ. Επρόκειτο για μια συσκευή πλουτωνίου της οποίας η έκρηξη προκάλεσε πιο πολύ ένα… ρίγος παρά σεισμική δόνηση. Οι Βορειοκορεάτες όμως δεν το έβαλαν κάτω.
Πόσο προηγμένο είναι το βορειοκορεατικό πυρηνικό πρόγραμμα;
Το 2009 χρησιμοποίησαν μια νέα σήραγγα που δεν επέτρεψε την έκλυση και εντοπισμό ραδιενεργών αερίων. Το 2013 εντοπίσθηκαν ισότοπα ξένου, πιθανότατα επειδή οι Βορειοκορεάτες έσκαψαν ξανά μέσα στο βουνό μετά την δοκιμή και όχι επειδή εκλύθηκαν από αυτήν. Το γεγονός ότι τα εν λόγω δείγματα ήταν εξασθενημένα, καθώς συλλέχθηκαν και αναλύθηκαν σχεδόν δύο μήνες μετά την δοκιμή εκείνη, προκάλεσε σύγχυση στους ειδικούς. Χρησιμοποιήθηκε πλουτώνιο ή εμπλουτισμένο ουράνιο;
Η δυνατότητα κατασκευής μιας βόμβας με χρήση εμπλουτισμένου ουρανίου έχει ιδιαίτερη σημασία για δύο λόγους: Από την στιγμή που η Β. Κορέα διαθέτει περιορισμένα αποθέματα πλουτωνίου, το εμπλουτισμένο ουράνιο θα της επέτρεπε να φτιάξει περισσότερες βόμβες ενώ οι εγκαταστάσεις εμπλουτισμού κρύβονται πιο εύκολα. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η Πιόνγκγιάνγκ έχει δοκιμάσει και τις δύο μεθόδους.
Η Βόρειος Κορέα ισχυρίζεται ότι πέρυσι τον Ιανουάριο προέβη στην δοκιμή υδρογονοβόμβας ενώ στις 9 Σεπτεμβρίου 2016 δοκίμασε την “ισχυρότερη μέχρι στιγμής πυρηνική συσκευή”. Η δοκιμή αυτή, υποστήριξε, απέδειξε ότι οι βαλλιστικοί της πύραυλοι μπορούν να οπλιστούν με πυρηνική κεφαλή. Δεν μένει παρά να αποδειχθεί αν είναι αλήθεια ή αν όλα αυτά είναι προπαγάνδα.
Η έλλειψη εντοπισμού ραδιενεργών αερίων ανησυχεί τους εμπειρογνώμονες καθώς αποδεικνύεται ότι οι Βορειοκορεάτες κάνουν εξαιρετικά καλή δουλειά στην απόκρυψη στοιχείουν που θα μπορούσαν να μαρτυρήσουν στους ξένους πόσο ακριβώς έχουν προοδεύσει. Και αυτό είναι επίτευγμα, αν αναλογισθεί κανείς ότι μετά από τόσες δοκιμές είναι πολύ δύσκολο να εμποδισθεί η διαρροή ραδιενεργών στοιχείων όχι μόνο στον αέρα, αλλά και σε ένα έδαφος που χαρακτηρίζεται από φυσικές ρωγμές και υπόγεια ύδατα.
Το «πυρηνικό χαρτί» του Κιμ Γιονγκ Ουν
Κάθε πυρηνική δοκιμή της Πιόνγκγιάνγκ πυροδοτεί διεθνή κατακραυγή και οικονομικές κυρώσεις ακόμη και από παλιούς συμμάχους όπως η Κίνα, η οποία αρχίζει να δείχνει την δυσφορία της καθώς πιέζεται με την σειρά της να “μαζέψει” την “άτακτη” Β. Κορέα. Για τον Κιμ Γιονγκ Ουν όμως, το πυρηνικό “χαρτί” είναι το μόνο αποτελεσματικό διαπραγματευτικό χαρτί που -πιστεύει- ότι μπορεί να έχει. Η πυρηνική αποτροπή μπορεί να εμποδίσει την επιθετική πολιτική των ΗΠΑ, εκτιμά. Έτσι, δείχνοντας τί μπορεί να κάνει ή αφήνοντας να εννοηθεί ότι μπορεί να κάνει πολύ περισσότερα, η Βόρειος Κορέα είναι ασφαλής. Το ίδιο κι αυτός.
Σύμφωνα με τις μέχρι στιγμή εκτιμήσεις ξένων αναλυτών, η αποτελεσματικότητα των πυρηνικών δοκιμών της Β. Κορέας παρουσιάζει αυξητική τάση, με την ισχύ της πιο πρόσφατης δοκιμής να υπολογίζεται μεταξύ 10 και 30 κιλοτόνων. Συγκριτικά, η ισχύς της βόμβας ουρανίου “Little Boy” που ερρίφθη στην Χιρόσιμα αντιστοιχούσε σε 20 κιλοτόνους.
Οι επίμονες προσπάθειες των Βορειοκορεατών να τελειοποιήσουν τους βαλλιστικούς τους πυραύλους και να καταφέρουν να χρησιμοποιήσουν κρίσιμα υλικά για την κατασκευή θερμοπυρηνικού όπλου που θα ενισχύσουν το οπλοστάσιό τους κατά των “ξένων εχθρών” προβληματίζει πολλούς επιστήμονες. Ο Ντέιβιντ Ράιτ της Ένωσης Ανησυχούντων Επιστημόνων (Union of Concerned Scientists) υποψιάζεται ότι πέραν της εξεύρεσης τρόπου για την χρησιμοποίηση lithium-6 κατάλληλου για πυρηνικά όπλα η Πιόνγκγιάνγκ εξετάζει και το ενδεχόμενο παραγωγής όπλων με σύνθετο πυρήνα πλουτωνίου/εμπλουτισμένου ουρανίου.
Κάτι τέτοιο θα επέτρεπε την κατασκευή μικρότερων αλλά πολύ πιο αποτελεσματικών πυρηνικών όπλων που θα μπορούσαν να τοποθετηθούν σε κάποιον βαλλιστικό πύραυλο μεγάλου βεληνεκούς, κάνοντας την Βόρειο Κορέα πραγματικά στρατηγική δύναμη -και σοβαρή απειλή. Προς το παρόν, το καθεστώς απειλεί με ολοκαύτωμα σε περίπτωση που οι ΗΠΑ επιχειρήσουν “εισβολή” και αφήνει τους πάντες να προσπαθούν να μαντέψουν πόσο έχει προχωρήσει το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας.