Οι πολίτες του Παναμά καλούνται σήμερα να επιλέξουν τον επόμενο πρόεδρο της χώρας ανάμεσα σε οκτώ υποψήφιους, με μεγάλο φαβορί τον αντικαταστάτη του πρώην προέδρου Ρικάρδο Μαρτινέλι (2009-2014) — που, μετά την καταδίκη του για διαφθορά και ξέπλυμα χρήματος, κατέφυγε στην πρεσβεία της Νικαράγουας, με την υπόθεσή του να ρίχνει βαριά σκιά στην προεκλογική εκστρατεία.
Ο δεξιός δικηγόρος Χοσέ Ραούλ Μουλίνο, 64 ετών, προηγείται καθαρά, με βάση την πιο πρόσφατη δημοσκόπηση, με πάνω από 37% των προθέσεων ψήφου ενόψει της σημερινής εκλογικής διαδικασίας, που διεξάγεται σε έναν γύρο και θα ανανεώσει επίσης τη σύνθεση του κοινοβουλίου (71 έδρες) και αναδείξει νέους επικεφαλής αυτοδιοικήσεων.
Ανάμεσα στους υπόλοιπους επτά υποψήφιους, τρεις ξεχωρίζουν, αν και βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση, κάτω από το 15%: ο σοσιαλδημοκράτης πρώην πρόεδρος Μαρτίν Τορίχος (2004-2009) και δυο κεντροδεξιοί πολιτικοί, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Ρομούλο Ρου και ο δικηγόρος Ρικάρδο Λομπάνα.
Ο μέχρι την αμετάκλητη καταδίκη του υποψήφιος για νέα θητεία κ. Μαρτινέλι είδε τις ελπίδες του πως θα επέστρεφε «να σβήνουν», όταν του επιβλήθηκε ποινή 11 χρόνων κάθειρξης και αποκλείστηκε από τη διαδικασία. Έχει καταφύγει από την 7η Φεβρουαρίου στην πρεσβεία του Παναμά μαζί με τον σκύλο του. Υπέδειξε τον κ. Μουλίνο, ως τότε υποψήφιος αντιπρόεδρό του, ως τον αντικαταστάτη του.
Οι δυο άνδρες θεωρείται πως έχουν στενή σχέση. Ο κ. Μουλίνο υπήρξε υπουργός Ασφάλειας, υπουργός Εξωτερικών και υπουργός Δικαιοσύνης της κυβέρνησης του κ. Μαρτινέλι. Μεταξύ του 2015 και του 2016, προφυλακίστηκε στο πλαίσιο έρευνας που διενεργείτο για διαφθορά, αλλά αφέθηκε ελεύθερος εξαιτίας διαδικαστικών σφαλμάτων.
Οι περισσότεροι πολίτες του Παναμά (το 65%) θεωρούν, σύμφωνα με δημοσκόπηση του ινστιτούτου Doxa, πως εάν όντως εκλεγεί ο κ. Μουλίνο, ο πρώην πρόεδρος Μαρτινέλι θα κυβερνά σκιωδώς. Αν επικρατήσει ο δελφίνος του άλλωστε, δεν αποκλείεται να του δοθεί χάρη. Το σενάριο αυτό έχει επισημάνει, με ανησυχία, το παράρτημα της μη κυβερνητικής οργάνωσης Διεθνής Διαφάνεια στον Παναμά.
Ο διάσημος τραγουδιστής της παναμαϊκής σάλσα Ρουβέν Μπλάντες, ο οποίος παρενέβη ενεργά στην εκστρατεία, έχει καλέσει τους συμπατριώτες του να μην αναδείξουν πρόεδρο τον κ. Μουλίνο: «το να επιλέγεις ως πρόεδρο τον άμεσο αντιπρόσωπο φυγά, καταδικασμένου για διαφθορά, σημαίνει πως τάσσεσαι υπέρ της απάτης ως τρόπου ζωής και εναγκαλίζεσαι δημόσια τη διαφθορά», έκρινε.
Δυσοίωνες προοπτικές
Η καταδίκη του κ. Μαρτινέλι δεν εμποδίζει μολαταύτα πολλούς στον Παναμά να εκφράζονται με υμνητικούς τόνους για την οικονομική ευημερία επί των ημερών του. «Μπορεί να ενέχεται σε απάτες, αλλά έκανε έργο», συνοψίζουν υποστηρικτές του, αναφερόμενοι κυρίως στις επενδύσεις στις υποδομές, όπως η διεύρυνση της Διώρυγας που συνδέει δυο ωκεανούς, ή η οικοδόμηση του μεγαλύτερου μετρό στην κεντρική Αμερική.
Ο απολογισμός της θητείας του απερχόμενου σοσιαλδημοκράτη Λαουρεντίνο Κορτίσο – ο πρόεδρος, ως εκ του Συντάγματος του Παναμά, δεν μπορεί να διεκδικήσει δεύτερη συνεχόμενη θητεία – σημαδεύτηκε από υποθέσεις διαφθοράς που ταρακούνησαν την κυβέρνησή του, τις ταραχές στα τέλη του 2023 εξαιτίας της αμφισβητούμενης παραχώρησης άδειας εκμετάλλευσης ορυχείου χαλκού, το υψηλό δημόσιο χρέος…
Μεγάλο μέρος – το 45% – των θέσεων εργασίας στον Παναμά βρίσκεται στον ανεπίσημο τομέα· το ποσοστό της ανεργίας αγγίζει το 10%· ενώ το ένα τρίτο του πληθυσμού στην επαρχία ζει στη φτώχεια.
Ο επόμενος πρόεδρος κι η κυβέρνησή του θα κληθούν να αντιμετωπίσουν την εντεινόμενη οικονομική δυσπραγία, με τις προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) να κάνουν λόγο για κατακρήμνιση του ρυθμού ανάπτυξης από το 7,3% το 2023 στο 2,5% το 2024, την ώρα που το δημόσιο χρέος έχει πλέον φθάσει τα 50 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ταυτόχρονα, η Διώρυγα του Παναμά, ο κινητήρας της οικονομίας, από όπου διέρχεται περί το 6% των εμπορευμάτων που μεταφέρονται διά θαλάσσης παγκοσμίως, αναγκάστηκε να προχωρήσει στην επιβολή περιορισμών στην κίνηση, εξαιτίας της μακράς ξηρασίας η οποία στέρεψε λίμνες γλυκού νερού που τροφοδοτούν τις θυρίδες της, θέτοντας υπό αμφισβήτηση την ίδια τη βιωσιμότητά της.
Το μεταναστευτικό ζήτημα απασχόλησε επίσης την προεκλογική εκστρατεία. Το 2023, πάνω από μισό εκατομμύριο μετανάστες κινούμενοι προς τον Βορρά, με την ελπίδα να βρουν καλύτερη ζωή στις ΗΠΑ, πέρασαν από την εξαιρετικά επικίνδυνη ζούγκλα του Νταριέν, στα σύνορα Κολομβίας-Παναμά. Πολλοί από αυτούς μετατράπηκαν σε θύματα συμμοριών κακοποιών, λένε οργανώσεις υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που τους παρέχουν βοήθεια.
Οι ψηφοφόροι του Παναμά, οι κυριότερες ανησυχίες των οποίων κατά δημοσκοπήσεις είναι η διαφθορά, το κόστος διαβίωσης, η πρόσβαση στο πόσιμο νερό και το σύστημα κοινωνικής πρόνοιας, καλούνται να προσέλθουν στα εκλογικά τμήματα από τις 07:00 ως τις 16:00 (τοπικές ώρες· 15:00 ως 24:00 ώρες Ελλάδας).
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ, AFP / Φωτογραφίες Reuters