Δικαστήριο της Μόσχας διέταξε σήμερα τη διάλυση του Κέντρου ανθρωπίνων δικαιωμάτων της ΜΚΟ Memorial, την επομένη της απόφασης για τη διάλυση της μητρικής δομής αυτής της εμβληματικής οργάνωσης, της παλαιότερης για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα, που έχει προκαλέσει διεθνή κατακραυγή.
Το δικαστήριο «αποφάσισε να δεχθεί το αίτημα του εισαγγελέα να διαλυθεί η οργάνωση προάσπισης δικαιωμάτων Memorial και όλες οι συνδεόμενες με αυτήν οντότητες», δήλωσε ο δικαστής Μιχαήλ Καζάκοφ. Το Κέντρο καταγράφει τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη σύγχρονη Ρωσία, κυρίως τις πολιτικές διώξεις που θέτουν στο στόχαστρο τους αντιπάλους του προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν. Χθες, Τρίτη, το Ανώτατο Δικαστήριο είχε διατάξει την απαγόρευση της μητρικής Memorial International και των δομών της που ερευνούν τις διώξεις κατά την περίοδο της Σοβιετικής Ένωσης.
Οι κατηγορίες κατά της Memorial
Το Κέντρο υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Memorial διαλύθηκε επειδή παραβίασε έναν αμφιλεγόμενο νόμο για τους «ξένους πράκτορες» και υπερασπίστηκε «την τρομοκρατία» και τον «εξτρεμισμό». Παρά το δριμύ ψύχος, δεκάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν μπροστά από το δικαστήριο προκειμένου να εκφράσουν την υποστήριξή τους σε αυτήν την εμβληματική οργάνωση της σύγχρονης Ιστορίας της Ρωσίας.
Μετά την ίδρυσή της το 1989 από Σοβιετικούς αντιφρονούντες που ήθελαν να διαφυλάξουν τη μνήμη των θυμάτων των εγκλημάτων του σταλινισμού, η ΜΚΟ Memorial έγινε στη συνέχεια πυλώνας της κοινωνίας των πολιτών προκαλώντας την οργή του Κρεμλίνου για τη δέσμευσή της υπέρ της προάσπισης των δημόσιων ελευθεριών.
«Αν διαλυόμαστε, θα επιβεβαιωθεί πως οι διώξεις με πολιτικά κίνητρα έχουν γίνει μια συστηματική πραγματικότητα στις ζωές μας», δήλωσε σήμερα ενώπιον του δικαστηρίου ο Αλεξάντρ Τσερκάσοφ, που διευθύνει το Κέντρο υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η διάλυση των δύο οργανώσεων χθες και σήμερα δείχνουν πως ξεπεράστηκε άλλο ένα επίπεδο στην καταστολή των επικριτικών στο Κρεμλίνο φωνών.
Η χρονική συγκυρία της δικαστικής απόφασης
Το έτος 2021 σημαδεύτηκε από τη φυλάκιση του κύριου αντίπαλου του Κρεμλίνου, του Αλεξέι Ναβάλνι, στη συνέχεια την απαγόρευση του κινήματός του λόγω «εξτρεμισμού», αλλά και τον χαρακτηρισμό πολλών ΜΚΟ, ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης ή απλών ανθρώπων ως «ξένων πρακτόρων». Ο χαρακτηρισμός αυτός, που φέρνει στον νου εκείνον για τον «εχθρό του λαού» της σοβιετικής εποχής, αναγκάζει τα πρόσωπα ή τις οντότητες που τίθενται στο στόχαστρο να υποβάλλονται σε διοικητικές διατυπώσεις και να αναφέρουν το καθεστώς αυτό σε κάθε δημοσίευσή τους.
Είναι ακριβώς γιατί κατηγορούν τη Memorial και το Κέντρο υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ότι παρέλειψαν αυτήν την τελευταία υποχρέωσή τους σε ορισμένες δημοσιεύσεις που οι ρωσικές αρχές εξασφάλισαν τη διάλυσή της.
Το Κέντρο κατηγορήθηκε επίσης ότι υπερασπίστηκε «την τρομοκρατία» και τον «εξτρεμισμό», δημοσιεύοντας έναν κατάλογο κρατουμένων που περιελάμβανε τα ονόματα μελών θρησκευτικών ή πολιτικών οργανώσεων που έχουν τεθεί εκτός νόμου στη Ρωσία. Η χθεσινή απαγόρευση της Memorial International προκάλεσε κατακραυγή σε όλο τον κόσμο, με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν να κάνει λόγο για «δίωξη».
Για τον εκτελεστικό διευθυντή της ΜΚΟ Human Rignhts Watch, Κένεθ Ροθ, «η ρωσική κυβέρνηση δεν θέλει πλέον να ανέχεται την αντικειμενική και έντιμη καταγραφή της συμπεριφοράς της». «Αν αυτό που βλέπει κάποιος στον καθρέφτη είναι πολύ φρικτό, η απάντηση είναι να αλλάξει συμπεριφορά, όχι να σπάσει τον καθρέφτη», ανέφερε χθες σε ένα βίντεο.
Η ιστορία της ΜΚΟ
Ιδρυθείσα από Σοβιετικούς αντιφρονούντες, μεταξύ των οποίων ο τιμηθείς με Νόμπελ Ειρήνης Αντρέι Ζαχάροφ, η Memorial ανέλαβε ως αποστολή να ρίξει φως στα εγκλήματα της Σοβιετικής Ένωσης κατά του λαού της. Μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, ανέλαβε επίσης δέσμευση για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Κατά τους δύο πολέμους της Τσετσενίας διακρίθηκε για την τεκμηρίωση των εκτελέσεων από τις ρωσικές δυνάμεις και τους Τσετσένους συμμάχους τους. Το 2009, η Ναταλία Εστεμίροβα, εκπρόσωπος της οργάνωσης σε αυτήν την περιοχή του Καυκάσου, δολοφονήθηκε. Το έγκλημα αυτό δεν διαλευκάνθηκε ποτέ.
Οι υποστηρικτές της ΜΚΟ θεωρούν πως η εξουσία υπό τον Πούτιν θέλει να αποσιωπήσει τις δικές της παρεκκλίσεις αλλά και την ιστορία της σοβιετικής καταστολής επειδή το Κρεμλίνο θέλει να εξάρει την κληρονομιά και τον ηρωισμό της ΕΣΣΔ απέναντι στους ναζί παρά να τιμήσει τη μνήμη των εκατμομυρίων θυμάτων του Στάλιν. Αξιωματούχοι της Memorial είχαν δηλώσει τις τελευταίες εβδομάδες πως η οργάνωση θα συνεχίσει να εργάζεται με τον έναν ή τον άλλο τρόπο ακόμη και στην περίπτωση που αποφασιζόταν η διάλυσή της.
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ / Φωτογραφίες Reuters