Ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν ανακοίνωσε τον Μάρτιο σχέδιο για την ανάπτυξη τακτικών πυρηνικών όπλων στη Λευκορωσία. Είναι η πρώτη φορά που η Μόσχα μετακινεί τέτοια όπλα εκτός της ρωσικής επικράτειας από το 1991 και την πτώση της Σοβιετικής Ενωσης.
Τι έχει γίνει γνωστό για το εγχείρημα;
Τι είπε ο Πούτιν
Η ανάπτυξη των πυρηνικών όπλων αποτελεί μήνυμα του Πούτιν προς την Δύση ότι δεν θα υποχωρήσει στον πόλεμο στην Ουκρανία.
Ο Πούτιν έκανε την ανακοίνωση παρεμπιπτόντως, κατά την διάρκεια συνέντευξης στον δημοσιογράφο Πάβελ Ζαρούμπιν, ανταποκριτή της κρατικής τηλεόρασης στο Κρεμλίνο, που αναρτήθηκε στο Telegram στις 25 Μαρτίου.
Διευκρίνισε ότι αυτό που προκάλεσε την απόφαση για την ανάπτυξη των τακτικών πυρηνικών όπλων στην Λευκορωσία ήταν η ανακοίνωση της Βρετανίας ότι θα προμηθεύσει την Ουκρανία με πυρομαχικά απεμπλουτισμένου ουρανίου. Η Wall Street Journal δημοσίευσε στις 13 Ιουνίου την πληροφορία ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν επίσης την πρόθεση να εγκρίνουν την προμήθεια πυρομαχικών απεμπλουτισμένου ουρανίου στην Ουκρανία.
Το Μινσκ ανακοίνωσε ότι η απόφαση αποτελεί απάντηση στην «επιθετική πολιτική» της Δύσης και ότι έχει ως στόχο να αναγκάσει τους ηγέτες των δυτικών χωρών να το σκεφτούν πριν προχωρήσουν σε κλιμάκωση.
Τι όπλα θα αναπτυχθούν και πού
Ο Πούτιν δήλωσε ότι τακτικά πυρηνικά όπλα (ή πυρηνικά όπλα θεάτρου μάχης) θα σταλούν στην Λευκορωσία, αλλά δεν διευκρίνισε ποιες ακριβώς κεφαλές θα αναπτυχθούν εκεί και πού.
Ο Λουκασένκο δήλωσε ότι οι πυρηνικές κεφαλές είναι τρεις φορές ισχυρότερες από τις ατομικές βόμβες της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι.
Η βόμβα της Χιροσίμα, κατασκευασμένη από ουράνιο-235 υψηλού εμπλουτισμού, ήταν ισχύος 16 κιλοτόνων (που αντιστοιχούν σε 16.000 τόνους TNT), ενώ η βόμβα του Ναγκασάκι, κατασκευασμένη από πλουτώνιο-239, ήταν ισχύος 21 κιλοτόνων, σύμφωνα με την World Nuclear Association.
Αν η δήλωση του Λουκασένκο είναι ακριβής, οι ρωσικές κεφαλές θα είναι η καθεμία ισχύος 48 έως 63 κιλοτόνων. Η Ρωσία διαθέτει περί στις 1.816 μη στρατηγικές πυρηνικές κεφαλές, σύμφωνα με την ανάλυση του Bulletin of Atomic Scientists για το ρωσικό πυρηνικό οπλοστάσιο.
Ο Πούτιν έχει δηλώσει ότι κινητοί, μικρού βεληνεκούς βαλλιστικοί πύραυλοι Iskander, που έχουν την δυνατότητα να φέρουν πυρηνικές κεφαλές, έχουν ήδη παραδοθεί στην Λευκορωσία. Σύμφωνα με ρωσικές πηγές, οι Iskander έχουν ακτίνα δράσης 500 χιλιομέτρων.
Ο Πούτιν έχει επίσης πει ότι 10 αεροσκάφη της Λευκορωσίας έχουν προσαρμοσθεί ώστε να έχουν την δυνατότητα να φέρουν πυρηνικές κεφαλές. Η Λευκορωσία έχει διευκρινίσει ότι αεροσκάφη Su-25 έχουν υποστεί τις αναγκαίες μετατροπές για να φέρουν κεφαλές. Το Sukhoi-25 έχει ακτίνα δράσης μέχρι 1.000 χιλιομέτρων, σύμφωνα με ρωσικές πηγές.
Σύμφωνα με την Federation of American Scientists, τα τακτικά πυρηνικά όπλα είναι πιθανόν να αποθηκευθούν στην αεροπορική βάση Λίντα, 40 χιλιόμετρα από τα σύνορα με την Λιθουανία.
Εάν αυτό ισχύει, οι φορείς των πυρηνικών κεφαλών θα μπορούν εν δυνάμει να έχουν ακτίνα δράσης που θα καλύπτει σχεδόν το σύνολο της Ουκρανίας και σχεδόν ολόκληρη την ανατολική Ευρώπη, δηλαδή τις χώρες της Βαλτικής, την Πολωνία, την Σλοβακία, την Ουγγαρία, την Τσεχική Δημοκρατία, την Ρουμανία, μέρος της Γερμανίας, καθώς και την Δανία, τη Σουηδία και την Φινλανδία. Πόλεις όπως το Βερολίνο και η Στοκχόλμη βρίσκονται επίσης εντός της ακτίνας δράσης.
Πότε;
Ο Πούτιν έχει δηλώσει ότι η Ρωσία θα ολοκληρώσει την κατασκευή ειδικής αποθηκευτικής μονάδας στην Λευκορωσία στις 7 – 8 Ιουλίου και τα τακτικά πυρηνικά όπλα θα τοποθετηθούν εκεί αμέσως μετά.
Αλλά, ο Λουκασένκο έχει δηλώσει άλλα. Τον περασμένο μήνα άφησε να εννοηθεί ότι τα τακτικά πυρηνικά όπλα ήδη μεταφέρονταν, ενώ στις 13 Ιουνίου δήλωσε ότι τα όπλα θα μεταφερθούν σε «μερικές μέρες».
Είπε επίσης ότι θα υπάρχουν «πυρηνικά όπλα για όλους» όσοι θα ενταχθούν στην ένωση Ρωσίας-Λευκορωσίας. Σε βίντεο που δόθηκε στην δημοσιότητα σήμερα, ο Λουκασένκο δήλωσε ότι η χώρα του έχει αρχίσει να λαμβάνει τα ρωσικά τακτικά πυρηνικά όπλα.
Ποιός έχει τον έλεγχο;
Ο Πούτιν έχει δηλώσει ότι τον έλεγχο επί των όπλων πρέπει να διατηρήσει η Ρωσία, όπως κάνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες με τα αμερικανικά τακτικά πυρηνικά όπλα που βρίσκονται στην Ευρώπη.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αναπτύξει πυρηνικά όπλα στις νατοϊκές βάσεις στην Ευρώπη από την δεκαετία του 1950.
Ο Πούτιν έχει επανειλημμένα εκφράσει ανησυχία για τις 200 περίπου αμερικανικές τακτικές πυρηνικές κεφαλές B61 σε βάσεις στο Βέλγιο, την Ολλανδία, την Γερμανία, την Ιταλία και την Τουρκία.
Οι κεφαλές αυτές των ΗΠΑ φυλάσσονται σε κρύπτες σε αεροπορικές βάσεις και οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν τους κώδικες του Permissive Action Link (PAL) για τον οπλισμό τους.
Το πυρηνικό οπλοστάσιο της Ρωσίας τελεί υπό τον έλεγχο και μεταφέρεται από το 12ο Κύριο Διευθυντήριο του ρωσικού υπουργείου Αμυνας (12th GUMO).
Πυρηνικοί κίνδυνοι
Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης το 1991, οι Ηνωμένες Πολιτείες κατέβαλαν τεράστιες προσπάθειες για να διασφαλίσουν ότι τα σοβιετικά πυρηνικά όπλα που ήταν αποθηκευμένα στην Λευκορωσία, την Ουκρανία και το Καζακστάν θα επιστρέψουν στην Ρωσία, η οποία κληρονόμησε το σοβιετικό πυρηνικό οπλοστάσιο.
Τοποθετώντας πίσω στην Λευκορωσία πυρηνικά όπλα, ο Πούτιν δείχνει ότι το μετά τον Ψυχρό Πόλεμο status quo του ελέγχου των πυρηνικών όπλων παραπαίει.
Ποιά θα είναι η απάντηση ΗΠΑ και NATO;
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επικρίνει τα σχέδια του Πούτιν για την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων στην Λευκορωσία, αλλά έχουν δηλώσει ότι δεν έχουν την πρόθεση να μεταβάλουν την στάση τους για τα στρατηγικά πυρηνικά όπλα, καθώς και ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η Ρωσία ετοιμάζεται να κάνει χρήση πυρηνικού όπλου.
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανακοίνωσε στις 27 Μαρτίου ότι καταδικάζει την ανακοίνωση για το σχέδιο ανάπτυξης τακτικών πυρηνικών όπλων στην Λευκορωσία. Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ δήλωσε στις 18 Απριλίου ότι η απόφαση του Πούτιν είναι ανεύθυνη.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ, Reuters / Φωτογραφία αρχείου Reuters