Μια μέρα πριν ολοκληρωθούν στο Μοντ Πελερίν της Ελβετίας οι διαπραγματεύσεις του Προέδρου της Κύπρου, Ν. Αναστασιάδη και του Τουρκοκύπριου ηγέτη, Μουσταφά Ακιντζί, ο Κύπριος κυβερνητικός εκπρόσωπος, Νίκος Χριστοδουλίδης, κάνει σαφές ότι για να περάσει η διαδικασία σε πολυμερή διάσκεψη «θα πρέπει να είμαστε στο «παρά ένα της λύσης».
Σε αποκλειστική συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο κ. Χριστοδουλίδης εξηγεί πως «αν πάμε σε μια διάσκεψη με πολλά και σοβαρά θέματα ανοιχτά, τότε οι πιθανότητες επιτυχούς κατάληξης είναι περιορισμένες, πράγμα που εγκυμονεί κινδύνους και για την ίδια την διαδικασία. Και είναι γι’ αυτό τον λόγο, που εμείς λέμε ότι για να συμφωνήσουμε να γίνει μια διεθνής διάσκεψη, θα πρέπει να υπάρξει συμφωνία στο πολύ σημαντικό κεφάλαιο που λέγεται εδαφικό».
Επίσης, ο κ. Χριστοδουλίδης δηλώνει σαφώς ότι:
– «Χωρίς τον χάρτη δεν είναι δυνατόν να γίνεται λόγος για τον προσδιορισμό ημερομηνίας για την πολυμερή διάσκεψη»
– Η εναρκτήρια δήλωση του γ.γ. του ΟΗΕ, Μπαν Κι Μουν, δεν αποτελεί «πολιτική» συμφωνία για λύση μέχρι το τέλος του έτους.
Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης είναι το ακόλουθο:
Χθες δηλώσατε ότι οι δύο ηγέτες αντάλλαξαν έγγραφα με κριτήρια για το εδαφικό, στο οποίο υπάρχουν μπλε και κόκκινα γράμματα, και ότι οι διαπραγματευτές και οι σύμβουλοι τους εργάζονται για να μετατραπούν όλα ή τα περισσότερα σε μαύρα γράμματα, πράγμα που θα σημαίνει την επίτευξη συγκλίσεων, και με βάση αυτό το έγγραφο να συζητήσουν σήμερα οι δύο ηγέτες. Αυτή είναι η κατάσταση;
Αυτός είναι ο στόχος. Στην ουσία η προσπάθεια προς την κατεύθυνση που μόλις έχετε περιγράψει, αρχίζει σήμερα ανάμεσα στους δύο ηγέτες και τις διαπραγματευτικές ομάδες, και περιμένουμε να δούμε μέσα από την συζήτηση, πώς μπορούν ακριβώς τα κόκκινα και τα μπλε γράμματα να μετατραπούν σε μαύρα. Αυτό είναι που θα καθορίσει και το αποτέλεσμα, αν θέλετε, μιας σημαντικής πτυχής της παρουσίας των δύο ηγετών στο Mont Pelerin.
Το εγχείρημα αυτό είναι εύκολο, διότι έχετε διαβάσει το έγγραφο του κ. Ακιντζί;
Σίγουρα δεν είναι εύκολο, αλλά, αν υπάρχει αναγκαία πολιτική βούληση, θεωρούμε ότι μπορεί να υπάρξει εκείνη η πρόοδος που θα μας επιτρέπει να αισιοδοξούμε. Το λέω αυτό, επειδή τα κριτήρια είναι πολύ συγκεκριμένες έννοιες, δεν πρόκειται για αφηρημένες έννοιες. Πρόκειται για πολύ συγκεκριμένα δεδομένα, πολύ συγκεκριμένους, αν θέλετε, αριθμούς σε κάποιες των περιπτώσεων, που αν υπάρχει βούληση και επιθυμία μπορούν εύκολα να καταλήξουν. Άρα θα πρέπει να κάνουμε υπομονή, να δούμε πώς θα εξελιχθεί ο διάλογος – σήμερα ενδεχομένως και αύριο το πρωί – και ακολούθως, αναλόγως των αποτελεσμάτων, θεωρώ ότι θα γίνουν και οι σχετικές ανακοινώσεις.
Δηλαδή, η διαπραγμάτευση ολοκληρώνεται αύριο το μεσημέρι ή αύριο το βράδυ;
Ως έχουν τα πράγματα αυτή την στιγμή, η διαπραγμάτευση ολοκληρώνεται αύριο το μεσημέρι. Θα δούμε, αν χρειαστεί να γίνει και συνάντηση αύριο το απόγευμα.
Εν μέσω των διαπραγματεύσεων, ο Τούρκος Πρόεδρος έκανε μια πολύ αρνητική δήλωση για το θέμα των εγγυήσεων. Γιατί δεν υπήρξε αντίδραση από την κυπριακή κυβέρνηση;
Έχω υπόψη μου δήλωση από τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών για το θέμα των εγγυήσεων, ο οποίος επικαλείται το θέμα της Συρίας. Σε αυτό έχουμε τοποθετηθεί, λέγοντας ότι αρχικά η τουρκική κυβέρνηση ζητούσε εγγυήσεις για να προστατευτούν οι Τουρκοκύπριοι, ακολούθως μας είπαν ότι ζητούν εγγυήσεις για εφαρμογή της λύσης, τώρα μας λένε ότι θέλουν εγγυήσεις λόγω των εξελίξεων στη Συρία. Είναι ξεκάθαρο από όλα αυτά, ότι δεν υπάρχει πραγματικός λόγος για να υπάρχουν εγγυήσεις το 2016 σε ένα κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι ξεκάθαρη η θέση της δικής μας πλευράς, και είναι κάτι το οποίο έχει την δική του σημασία, είναι κάτι το οποίο όλοι οι διεθνείς συνομιλητές μας αντιλαμβάνονται απόλυτα.
Ξέρατε από πριν, ότι την Δευτέρα ο γ.γ. του ΟΗΕ θα έκανε εναρκτήρια δήλωση; Συμφωνήσατε να την κάνει; Η εναρκτήρια δήλωση είχε δοθεί στις πλευρές προτού αναγνωσθεί; Οι δυο πλευρές μπορούσαν να κάνουν παρατηρήσεις επί του περιεχομένου της; Έκαναν παρατηρήσεις;
Όχι φυσικά. Και δεν γίνεται κάτι τέτοιο και δεν ξέρω τη δική σας εμπειρία – όμως σύμφωνα με την δική μου σύντομη εμπειρία, δεν ήμουν μάρτυρας σε κάποια τέτοιου είδους ανταλλαγή εγγράφων σε εναρκτήριες δηλώσεις του γ.γ. του ΟΗΕ. Όπως κανείς δεν μπορεί να δεσμεύσει τον Πρόεδρο Αναστασιάδη για το τι θα αναφέρει σε τέτοιου είδους συναντήσεις, θεωρώ ότι ουδείς μπορεί να δεσμεύσει τον γ.γ. του ΟΗΕ.
Μπορεί να αποτελέσει η δήλωση του κ. Μπαν, «πολιτική» συμφωνία που επιδιώκεται να υπάρξει μέχρι το τέλος του έτους; Αληθεύει ότι το αρχικό κείμενο της εναρκτήριας δήλωσης, αναφερόταν στην ανάγκη να μην υπάρξει, ως αποτέλεσμα εδαφικών αναπροσαρμογών, μετακίνηση πληθυσμού;
Ο γ.γ. του ΟΗΕ δεν ανέφερε οτιδήποτε που να ξεφεύγει του πλαισίου των διαπραγματεύσεων. Δηλαδή, δεν πήρε κάποια θέση. Ο Μπαν Κι Μουν έκανε αποτίμηση της κατάστασης πραγμάτων όσον αφορά τις συνομιλίες, και πιο συγκεκριμένα για τα θέματα στα οποία υπάρχει διαφωνία ανάμεσα στις δύο πλευρές. Σε καμία περίπτωση η δήλωση του γενικού γραμματέα σημαίνει «πολιτική» συμφωνία.
Δεν ξέρω, αν υπάρχουν τέτοιου είδους ερμηνείες, πάντως αν υπάρχουν, είναι εντελώς λανθασμένες και δεν στηρίζονται σε καμία λογική. Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί μια δήλωση του γενικού γραμματέα ότι είναι ένα συμφωνημένο έγγραφο των δύο πλευρών. Είναι ξεκάθαρο, και από την εδώ παρουσία του γενικού γραμματέα, αλλά πολύ περισσότερο από τις συζητήσεις μέχρι σήμερα. Τα Ηνωμένα Έθνη δεν έχουν απολύτως κανένα ρόλο στην διαπραγμάτευση και πολύ περισσότερο δεν έχουν τον όποιο ρόλο είχαν το 2004, που δόθηκε τότε με την συγκατάθεση των δύο πλευρών. Αυτό πρέπει είναι ξεκάθαρο.
Τα κριτήρια για το εδαφικό, θα επιδιώξουμε να είναι αρκετά σαφή ώστε να αποτυπώνονται εύκολα σε χάρτη; Αν συμφωνηθούν κριτήρια και δεν κατατεθεί χάρτης, θα δεχθεί η ελληνοκυπριακή πλευρά να οριστεί ημερομηνία για πενταμερή (κατά την τουρκοκυπριακή πλευρά), ή πολυμερή (σύμφωνα με την ελληνοκυπριακή θέση, διάσκεψη); Επίσης, αν συμφωνηθούν κριτήρια και κατατεθεί χάρτης, αλλά δεν αποτυπώνουν με καλή πίστη τα συμφωνηθέντα, θα γίνει αποδεκτός ο καθορισμός ημερομηνίας για την διάσκεψη;
Πολύ εύστοχη η ερώτηση σας – και είναι και ένα από τα θέματα που συζητήσαμε εδώ και είναι κι η θέση της δικής μας πλευράς, ότι πρέπει να είναι πολύ σαφή και πολύ συγκεκριμένα τα κριτήρια για να μπορούν να αποτυπωθούν εύκολα σε ένα χάρτη. Η θέση της δικής μας πλευρά είναι ότι πρέπει (τα κριτήρια) να είναι πολύ συγκεκριμένα.
Στην πολυμερή διάσκεψη, όπως είναι η θέση σας, θα συνεχιστεί η διαπραγμάτευση του εδαφικού; Η Κυπριακή Δημοκρατία θα συμμετάσχει στην πολυμερή, ή θα πάει απλώς ως μια των δυο πλευρών στην Κύπρο;
Σας παραπέμπω στην δημόσια δήλωση του Προέδρου Αναστασιάδη, η οποία δεν μπορούσε να είναι πιο ξεκάθαρη. Δηλαδή πρέπει να υπάρξει συμφωνία επί των κριτηρίων, και ακολούθως αποτύπωση τους σε συγκεκριμένο χάρτη, ώστε να μπορεί να συζητηθεί ο καθορισμός ημερομηνίας για μια πολυμερή διάσκεψη. Άρα χωρίς το χάρτη δεν μπορούμε να μιλάμε για ημερομηνία για την πολυμερή διάσκεψη.
Αποκλείετε εντελώς την αποδοχή εγγυήσεων και την παραμονή τουρκικών στρατευμάτων στην Κύπρο; Έχετε δηλώσει, ότι το έγγραφο του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών για την ασφάλεια και τις εγγυήσεις, έγινε σε συνεργασία με την Λευκωσία. Δηλαδή, η Λευκωσία συμφωνεί με τις θέσεις Κοτζιά και ιδιαίτερα με τη θέση του Έλληνα υπουργού ότι η Συνθήκη Εγγυήσεως έχει καταργηθεί de facto;
Στόχος είναι να γίνει μια διεθνής διάσκεψη, στην οποία θα συμφωνηθεί η κατάργηση του υφιστάμενου συστήματος εγγυήσεων. Για να πάμε σε μια τέτοια διάσκεψη, θα πρέπει να είμαστε στο «παρά ένα της λύσης». Γιατί αν πάμε σε μια διάσκεψη με πολλά και σοβαρά θέματα ανοιχτά, τότε οι πιθανότητες επιτυχούς κατάληξης είναι περιορισμένες, πράγμα που εγκυμονεί κινδύνους και για την ίδια την διαδικασία. Και είναι γι’ αυτό τον λόγο, που εμείς λέμε ότι για να συμφωνήσουμε να γίνει μια διεθνής διάσκεψη, θα πρέπει να υπάρξει συμφωνία στο πολύ σημαντικό κεφάλαιο που λέγεται εδαφικό, έτσι ώστε να μπορεί όντως να υπάρχουν προοπτικές θετικής κατάληξης σε αυτή τη διάσκεψη. Διαφορετικά θα πάμε εκεί με πολλά θέματα ανοιχτά και δεν θα είναι εφικτό να υπάρξει θετική κατάληξη.
Αναφορικά με την Συνθήκη Εγγυήσεως, φυσικά και έχει καταργηθεί από τα γεγονότα του 1974, και ούτε, αν θέλετε, λειτούργησε ποτέ στην ουσία η εν λόγω συνθήκη. Ότι δεν μπορούν να υπάρξουν εγγυήσεις από τρίτες χώρες και παραμονή τουρκικού στρατού στην Κύπρου μετά τη λύση του Κυπριακού, είναι θέσεις τις οποίες ο Πρόεδρος Αναστασιάδης κατ’ επανάληψη έχει δημόσια αναφέρει.
Στο θέμα της διάσκεψης υπάρχει σοβαρή διάσταση απόψεων. Οι Τούρκοι λένε πενταμερή, δηλαδή οι δύο κοινότητες της Κύπρου και οι τρεις εγγυήτριες δυνάμεις (Τουρκία, Ελλάδα, Βρετανία). Οπωσδήποτε θα είναι υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.
Εκείνο που μπορώ να σας διαβεβαιώσω, είναι ότι δεν θα είναι σε καμία απολύτως περίπτωση πενταμερής. Θα δούμε όταν φτάσουμε στο σημείο αυτό, θα συμφωνηθεί και ποιοι θα συμμετέχουν σε αυτή τη διεθνή διάσκεψη.
Η θέση για πολυμερή, αν το έχω αντιληφθεί σωστά, είναι ότι θα είναι η Κυπριακή Δημοκρατία, οι εκπρόσωποι των δυο κοινοτήτων της Κύπρου, οι εγγυήτριες δυνάμεις, τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Είναι μια από τις επιδιώξεις μας, καθώς επίσης – και αν θέλετε πιο σημαντική – θεωρούμε ότι η ΕΕ έχει ρόλο και θέση σε μια τέτοια διεθνή διάσκεψη.
Είναι δυνατόν, ιδιαίτερα στις δοσμένες συνθήκες, η Τουρκία να δεχθεί συμμετοχή της Ε.Ε.;
Είναι σημαντικό, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είναι κράτος μέλος της Ε.Ε., αυτή να είναι παρούσα δια εκπροσώπου της σε μια τέτοια συνάντηση. Εξάλλου, η ΕΕ έχει ρόλο να διαδραματίσει και σε αυτή τη περίοδο που διανύουμε, αλλά πολύ περισσότερο και μετά τη λύση.
Αν δεν το δέχεται η τουρκική πλευρά;
Θα δούμε όταν φτάσουμε σε αυτό το σημείο. Δεν είναι κάτι το οποίο μέχρι στιγμής μας απασχολεί. Υπάρχουν σκέψεις, αλλά όχι σε βαθμό που να μου επιτρέπουν αυτή τη στιγμή να προβώ σε δημόσιες τοποθετήσεις.
Θα μπορούσε να γίνει αποδεκτό από την κυπριακή κυβέρνηση και την ελληνοκυπριακή πλευρά στην διάσκεψη, να εκπροσωπηθούν για παράδειγμα η Κυπριακή Δημοκρατία από τον υπουργό Εξωτερικών, οι δύο κοινότητες από τους ηγέτες τους, Αναστασιάδη και Ακιντζί, και οι τρεις εγγυήτριες δυνάμεις;
Η θέση μας είναι γνωστή. Δεν θα ήθελα να συζητώ διάφορα σενάρια.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
