Του Ανδρέα Θεοφάνους*
Η Κύπρος βρίσκεται σήμερα σε μια δύσκολη καμπή ενώ ταυτόχρονα ένα σημαντικό μέρος της κοινωνίας δεν φαίνεται να συνειδητοποιεί επαρκώς ότι εν πολλοίς η Κύπρος ζούσε και εξακολουθεί να ζει πέραν των δυνατοτήτων της. Η πραγματικότητα είναι ότι το κράτος και πολλά νοικοκυριά είναι υπερχρεωμένα και η διαιώνιση των πολλαπλών στρεβλώσεων εμβαθύνουν την κρίση. Αναμφίβολα υπάρχουν βαριές ευθύνες για το σημερινό κατάντημα. Η κρίση στην Ευρωζώνη αλλά και ευρύτερα δεν αποτελεί άλλοθι.
Το ζητούμενο είναι μια ολοκληρωμένη πολιτική για έξοδο από την κρίση. Πρέπει να προωθηθούν οι απαραίτητες διαρθρωτικές αλλαγές ενώ παράλληλα θα απαιτηθούν θυσίες. Είναι αναμενόμενο να υπάρχουν διαφωνίες για τη σκληρότητα των μέτρων που εισηγείται η Τρόικα. Η ουσία όμως είναι ότι δεν μπορούν να συνεχίσουν τα πράγματα ως έχουν. Οι ευθύνες θα πρέπει να κατανεμηθούν, έχει σημασία όμως πρώτα απ’ όλα να αντιμετωπισθεί η κρίση. Οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν μία απαξίωση του πολιτικού συστήματος, θεσμών και οικονομικών οργανισμών. Είναι ξεκάθαρο ότι και από πλευράς ηθικού ο λαός προβληματίζεται καθώς η καθημερινότητα είναι δύσκολη και η προοπτική αρνητική.
Προφανώς δεν μας ικανοποιεί η φιλοσοφία της Τρόικας. Μπορεί επίσης να λεχθεί σωστά ότι η πολιτική της Τρόικας αναπαράγει την ύφεση και εμβαθύνει την κρίση. Στόχος σε μια διαπραγμάτευση είναι το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Μία αξιόπιστη και σοβαρή Λευκωσία μπορεί να προσδοκεί σε ένα και μόνο Μνημόνιο – και όχι σε επαναλαμβανόμενα. Είναι σημαντικό να έχουν αντίκρισμα οι σκληρές θυσίες που απαιτούνται και ταυτόχρονα η Κύπρος να καταφέρει να διαφοροποιήσει τις δομές της οικονομίας της. Το σημερινό κατάντημα πρέπει να αποτελέσει επίσης αφορμή για μία επαναξιολόγηση εφ’ όλης της ύλης όλων των δεδομένων.
Τελικά πρέπει να κατανοήσουμε ότι όπως έχουν τα δεδομένα της οικονομίας, η μη υπογραφή Μνημονίου θα οδηγούσε σε άλλες επιλογές, πολύ πιο σκληρές. Είναι πολύ δύσκολο να εξασφαλισθεί χρηματοδότηση σε διακρατικό επίπεδο από άλλη χώρα στο ύψος που απαιτείται. Αλλά, και αν αυτό ήταν εφικτό, θα εξακολουθούσε να υφίσταται έντονα η ανάγκη για διαρθρωτικές αλλαγές και εξυγίανση. Από την άλλη εάν επροκρίνετο η αποχώρηση από την Ευρωζώνη και η επάνοδος στην κυπριακή λίρα θα υπήρχαν σοβαρότερες συνέπειες.
Επανερχόμενος στην Τρόικα και στις εισηγήσεις της θα έπρεπε προ πολλού η Λευκωσία να είχε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την αντιμετώπιση της κρίσης. Ενώ η Τρόικα έχει τις δικές της εισηγήσεις εμείς δεν θα έπρεπε να ακολουθούμε μια παρελκυστική τακτική. Θα έπρεπε να έχουμε ολοκληρωμένη στρατηγική η οποία να εμπεριέχει συγκεκριμένες προτάσεις. Άλλωστε σε στρατηγικό επίπεδο οι εισηγήσεις για μείωση του κρατικού μισθολογίου και των κρατικών δαπανών γενικότερα, για επαναξιολόγηση των συνταξιοδοτικών σχεδίων και για λήψη μέτρων το συντομότερο, είναι σωστές. Eμείς πρέπει να επιμένουμε στην επιμήκυνση του χρόνου εξυγίανσης ούτως ώστε να περιορίζονται οι κοινωνικές επιπτώσεις από τα μέτρα. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να έχουμε πολιτική για προώθηση νέων μοχλών ανάπτυξης ενώ είναι ιδιαίτερα σημαντικό η πολιτεία να καλέσει τα χρηματοδοτικά ιδρύματα να διευκολύνουν τους πελάτες τους για την αποπληρωμή των δανείων τους. Η κρίση δεν αντιμετωπίζεται με τον λαϊκισμό και τη δαιμονοποίηση της Τρόικα. Η απάντηση είναι η σκληρή δουλειά, η σοβαρότητα, ο σεβασμός των θεσμών και των διαδικασιών και πάνω απ’ όλα η στρατηγική και το όραμα.
Το Μνημόνιο στο οποίο φαίνεται να έχει καταλήξει η Κύπρος θα κριθεί εκ των αποτελεσμάτων. Είναι σημαντικό να μην επανέλθει καμιά κυβέρνηση με νέες φορολογίες και περικοπές. Ταυτόχρονα η πολιτική της εξυγίανσης και του εξορθολογισμού των δημοσίων δαπανών θα πρέπει να συνεχισθεί ούτως ή άλλως.
Ο Ανδρέας Θεοφάνους είναι Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας και Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.