Το ενδεχόμενο το πολυσυζητηθέν πρακτικό της 4ης Ιουλίου 2017 να μην έχει τελικά χαθεί είναι κάτι που συζητείται ευρέως στη Λευκωσία τα τελευταία 24ωρα. Την ίδια ώρα αυξάνονται και οι προβληματισμοί γιατί να απουσιάζει ένα τόσο σημαντικό στοιχείο από τα χαρτιά της Τζέιν Χολ Λουτ. Ένα στοιχείο το οποίο επηρεάζει καθοριστικά την πορεία των εξελίξεων και από αυτό θα εξαρτηθεί η δυνατότητα συνομολόγησης των όρων αναφοράς και έναρξης των διαπραγματεύσεων.
Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης σε συνέντευξή του υπογράμμισε πως οι όροι αναφοράς της Τζέιν Χολ Λουτ θα είναι ελλειμματικοί χωρίς το έγγραφο της 4ης Ιουλίου 2017. Σύμφωνα με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας η 4η Ιουλίου έχει σημασία γιατί εκεί βασίζονται και οι προτάσεις που ο ίδιος υπέβαλε στις 5 Ιουλίου.
Για τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, όπως ο ίδιος το έχει τονίσει και προς την κατεύθυνση των Ηνωμένων Εθνών, η συμπερίληψη των παραμέτρων για αντικατάσταση του συστήματος εγγυήσεων, αποχώρηση του κατοχικού στρατού και το θέμα της Μόρφου στο εδαφικό, είναι εκ των ων ουκ άνευ προκειμένου να ξεκινήσει η διαπραγμάτευση.
Η Λευκωσία θέλοντας να καταδείξει τη σημασία που έχει το όλο ζήτημα υπενθυμίζει το τι είχε δηλώσει ο τέως υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, Νίκος Κοτζιάς μετά τη Διάσκεψη του Κραν Μοντάνα. Ότι δηλαδή «φτάσαμε στον σκληρό πυρήνα του κυπριακού προβλήματος».
Όπως χαρακτηριστικά σημειώνουν κυβερνητικές πηγές στη Λευκωσία, η συζήτηση που γίνεται για το Πλαίσιο Γκουτέρες αφορά ακριβώς αυτό τον σκληρό πυρήνα που είναι τα θέματα εισβολής και στρατιωτικής κατοχής. Επίσης αφορά τις τουρκικές εγγυήσεις και την αποχώρηση του κατοχικού στρατού. «Γι’ αυτό και είναι νευραλγικό σημείο για την πιθανότητα λύσης του Κυπριακού», τόνισαν οι ίδιες πηγές.
Σύμφωνα με τη θέση της Λευκωσίας, εφόσον διευκρινισθούν οι ουσιώδεις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στην πρώτη καταγραφή της που έγινε από τον Έσπεν Μπαρθ Άιντε στις 30 Ιουνίου 2017 και τις διευκρινίσεις που δόθησαν στις 4 Ιουλίου 2107 γίνεται αντιληπτό:
1ο – Γιατί ο Μουσταφά Ακιντζί δήλωνε πρόσφατα ότι είναι έτοιμος και καλούσε τον Πρόεδρο Αναστασιάδη να υπογράψουν ως στρατηγική συμφωνία το Πλαίσιο Γκουτέρες. Ο Μ. Ακιντζί εννοούσε το άτυπο έγγραφο του Άιντε, πριν τις διευκρινίσεις που δόθηκαν με υπαγόρευση του Γενικού Γραμματέα. Είναι εμφανές ότι ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων ήταν έτοιμος να προχωρήσει σε μια «στρατηγική συμφωνία» που δεν θα προέβλεπε κατάργηση των εγγυήσεων, ούτε πλήρη αποχώρηση του κατοχικού στρατού, ούτε επιστροφή της Μόρφου. Και θα θεωρούσε δεδομένη την εκ περιτροπής προεδρία την ανάγκη θετικής ψήφου των Τουρκοκυπρίων. Την ίδια ώρα παραμένει αδιευκρίνιστο εάν ακόμα και εκείνο το έγγραφο της 30ής Ιουνίου που στηρίχθηκε στις σημειώσεις Άιντε και για το οποίο ο Ακιντζί δήλωνε έτοιμος να προχωρήσει σε «στρατηγική συμφωνία» θα ήταν αρκετό για να πειστεί η Άγκυρα να προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις.
2ο – Με τις διευκρινίσεις που δόθηκαν από το ΓΓ ΟΗΕ στις 4 Ιουλίου (μετά από τις έντονες επιφυλάξεις που είχαν εκφράσει και οι δύο πλευρές επί του αρχικού πλαισίου) μπορεί να υπάρξει διαπραγμάτευση, ενώ με τις «σημειώσεις Άιντε» της 30ής Ιουνίου δεν υπάρχει καμιά πιθανότητα –όπως υποστηρίζει η ελληνοκυπριακή πλευρά– να μπορεί να οδηγήσει σε λύση ένας νέος γύρος διαπραγματεύσεων.
Την ίδια ώρα κυβερνητικοί κύκλοι θέτουν ερωτήματα ως προς τις θέσεις και την κριτική που ασκείται προς τον Πρόεδρο Αναστασιάδη και από πλευράς ΑΚΕΛ. Κυρίως διερωτούνται πως είναι δυνατό το ΑΚΕΛ από τη μια να υποδεικνύει πως το Πλαίσιο Γκουτέρες είναι ένα και είναι αυτό της 30ής Ιουνίου και να καλεί τον ΠτΔ να προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις και από την άλλη να επαναλαμβάνει ότι δεν μπορεί να υπάρξει λύση χωρίς την κατάργηση των εγγυήσεων και αποχώρηση του κατοχικού στρατού. Σύμφωνα με τους ίδιους κυβερνητικούς κύκλους, μεταξύ των δύο υπάρχει μια τεράστια αντίφαση που πρέπει να διευκρινιστεί.
ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕΤΑΞΥ 30ής ΙΟΥΝΙΟΥ ΚΑΙ 4ης ΙΟΥΛΙΟΥ
30.6.17: Το δικαίωμα επέμβασης δεν είναι βιώσιμο. Αντικατάσταση των προνοιών Συνθήκης Εγγυήσεων με «μηχανισμούς παρακολούθησης» της εφαρμογής της λύσης, που θα συμφωνηθούν από κοινού – πιθανή εμπλοκή εγγυητριών.
4.7.17: Νέο καθεστώς ασφάλειας, δεν μπορεί να συνεχίσει το υφιστάμενο. Κατάργηση Συνθήκης Εγγυήσεων και μονομερούς δικαιώματος επέμβασης. Νέο πολυμερές σύστημα – διεθνής διάσταση. Οι εγγυήτριες δεν μπορεί να εφαρμόσουν αλλαγές που τις αφορούν.
Διαφορά: Η 30ή Ιουνίου δεν κάνει αναφορά για Εγγυήσεις. Ενώ διατηρεί «κάποιο ρόλο» Εγγυητριών και στο νέο σύστημα.
ΚΑΤΟΧΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ
30.6.17: Ζητήματα σχετικά με τον Στρατό (αριθμοί, απόσυρση, εάν και πότε θα χρειαστεί να φύγουν, χρονοδιαγράμματα) πρέπει να συμφωνηθούν σε υψηλότερο επίπεδο (πρωθυπουργοί), στον κατάλληλο χρόνο.
4.7.17: Ταχεία μείωση από την πρώτη μέρα. Χρονοδιάγραμμα για περαιτέρω μείωση στο επίπεδο της Συνθήκης Συμμαχίας (950 Έλληνες, 650 Τούρκοι). Συζήτηση για ρήτρα λήξης/αναθεώρησης σε ανώτατο επίπεδο (Πρωθυπουργοί Ελλάδας-Τουρκίας).
Διαφορά: Η 30ή Ιουνίου δεν κάνει αναφορά σε δραστική μείωση. Γίνεται λόγος για το «εάν» θα φύγει ο τουρκικός στρατός.
ΕΔΑΦΙΚΟ
30.6.17: Ανάγκη αναπροσαρμογής του τ/κ χάρτη για να ανταποκριθεί στις ανησυχίες των Ε/κ για «ορισμένες τοποθεσίες».
4.7.17: Ανάγκη αναπροσαρμογής του τ/κ χάρτη για να ανταποκριθεί στις ανησυχίες των Ε/κ για ορισμένες περιοχές. Πρέπει να κατονομάσετε τη Μόρφου.
Διαφορά: Οι διευκρινίσεις 4ης Ιουλίου αναφέρονται σαφώς στη Μόρφου.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ
30.6.17: Εκ περιτροπής προεδρία 2:1. Αποφάσεις με απλή πλειοψηφία με μια θετική ψήφο σε θέματα ζωτικού ενδιαφέροντος για τις κοινότητες -μηχανισμός επίλυσης αδιεξόδων.
4.7.17: Περαιτέρω συζήτηση για θετική ψήφο: πότε και υπό ποιές συνθήκες, ποιά όργανα και σχετικοί μηχανισμοί επίλυσης αδιεξόδων. Περαιτέρω συζήτηση της απαίτησης για διαμοιρασμό εξουσίας και εκ περιτροπής προεδρία.
Διαφορά: Οι διευκρινίσεις 4ης Ιουλίου ζητούν συζήτηση για το πότε, κάτω από ποιές συνθήκες και σε ποιά όργανα θα υπάρχει ανάγκη θετικής ψήφου. Η 30ή Ιουνίου θεωρεί «δεδομένη» την εκ περιτροπής.