Δεν είναι ικανοποιημένος από τις διεθνείς αντιδράσεις για την τουρκική προκλητικότητα στην Κύπρο ο ΥΠΕΞ Ευάγγελος Βενιζέλος. Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Καθημερινή της Κύπρου» και στον δημοσιογράφο Λευτέρη Αδειλίνη ο κ.Βενιζέλος εξηγεί τους λόγους για τους οποίους η Αθήνα θα περίμενε πιο σαφή τοποθέτηση και καταδίκη των τουρκικών απαράδεκτων κινήσεων.
Όλη η συνέντευξη του Ε.Βενιζέλου:
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Πώς αναλύετε τις ενέργειες της Τουρκίας αυτή την περίοδο στην κυπριακή ΑΟΖ;
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Η Τουρκία πιέζεται πάρα πολύ, πανταχόθεν. Ενώ επικαλείται τη θεωρία των μηδενικών προβλημάτων στην εξωτερική πολιτική, βρέθηκε να περικυκλώνεται από προβλήματα σε όλη τη συνοριακή της γραμμή και σε όλες τις επιμέρους περιφερειακές ταυτότητές της. Αυτό, σε συνδυασμό με το βαθύ διχασμό που υπάρχει στο εσωτερικό της τουρκικής κοινωνίας, που καταγράφτηκε στις εκλογές -διότι ναι μεν υπήρξε μια καθαρή και μεγάλη νίκη του κ. Ερντογάν, αλλά υπάρχει και μια αντιπολίτευση, η οποία είναι ριζικά αντίθετη προς τις επιλογές του, παρά τις εσωτερικές της διαφωνίες- οδηγούν σε επιλογές στην εξωτερική πολιτική που στην πραγματικότητα είναι το δόγμα της εξαγωγής μιας κρίσης, η οποία, τελικά, αφορά την ίδια την τουρκική πολιτική, την εξωτερική πολιτική, την πολιτική άμυνας και ασφάλειας, αλλά και την πολιτική κοινωνικής συνοχής που εφαρμόζει η Τουρκία.
Υπό την έννοια αυτή, χρειάζεται αναμφίβολα πολύ μεγάλη προσοχή. Εμείς αναλύουμε σε βάθος την τουρκική στρατηγική και θέλουμε οι δικές μας κινήσεις, οι κινήσεις του ελληνισμού, οι κινήσεις της Ελλάδος, αλλά πρωτίστως οι κινήσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας, με την οποία συμπαρατάσσεται και προς την οποία συμπαρίσταται η Ελλάδα, να είναι σχεδιασμένες χωρίς λάθη του παρελθόντος.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Με αυτές τις συγκεκριμένες κινήσεις που κάνει η Τουρκία, τι επιδιώκει, κατά την εκτίμησή σας; Πέρα από το να εξάγει τα προβλήματα που έχει η ίδια…
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Θέτει επί τάπητος το βασικό της ζήτημα, που ήταν πάντα η αμφισβήτηση της ύπαρξης και της διεθνούς νομικής προσωπικότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Έχω πει κατ’ επανάληψη, όσες φορές έχω μιλήσει και έχω γράψει για το Κυπριακό ζήτημα τα τελευταία 35 χρόνια -όχι ως πολιτικός, αλλά ως επιστήμονας- ότι το μεγαλύτερο πλεονέκτημα που έχει ο κυπριακός ελληνισμός είναι η ύπαρξη και διεθνής νομική προσωπικότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αυτό το λέω από την δεκαετία του ’80. Και αυτό έχει ενισχυθεί τώρα από κάτι άλλο. Από ένα κεκτημένο που έχει αφήσει το σχέδιο Ανάν, το εξαιρετικής σημασίας κεκτημένο του δημοψηφίσματος. Γιατί, για πρώτη φορά, η διεθνής κοινότητα και ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, αποδέχθηκαν αυτή την αρχή της δημοκρατικής αυτοδιάθεσης του Κυπριακού λαού. Εναπόθεσαν, δηλαδή, τη λύση του κυπριακού προβλήματος στη δημοκρατική βούληση του κυπριακού λαού. Αυτό έχει τεράστια σημασία, αφού δεν είχε αναγνωριστεί ποτέ ως το 2004. Και αναγνωρίστηκε και έχει δημιουργήσει ένα κεκτημένο, το οποίο πρέπει να το αξιοποιήσουμε στο έπακρο.
Και γι’ αυτό έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία, όταν διαβάζουμε και ερμηνεύουμε σωστά το κοινό ανακοινωθέν του Φεβρουαρίου του 2014, να επιμείνουμε στα σημεία αυτά.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Τι κατά τη γνώμη σας μπορεί να γίνει στην περίπτωση που η Τουρκία, φέρει, όπως λέγεται, μια πλατφόρμα γεωτρήσεων στην περιοχή; Και μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο;
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Αυτό θα ήταν κραυγαλέα παράνομο. Θα ήταν μια απροκάλυπτη και προκλητική παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Πρέπει να σημειωθεί επιπλέον ότι αυτά συμβαίνουν σε μια περιοχή όπου δεν υπάρχει κάποια αμφισβήτηση ως προς την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας, μεταξύ Κυπριακής Δημοκρατίας και Τουρκίας. Δεν λέει η Τουρκία ότι διεκδικεί κάποια δικαιώματα, όπως για παράδειγμα συμβαίνει στο Αιγαίο, όπου έχουμε ζήτημα οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ.
Εδώ μιλάμε για περιοχή, η οποία είναι οπωσδήποτε περιοχή της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας της Κυπριακής Δημοκρατίας, περιοχή οριοθετημένη με τις όμορες χώρες, αλλά η Τουρκία αμφισβητεί την ύπαρξη της Κυπριακής Δημοκρατίας και των οργάνων της. Θεωρεί ότι τα όργανά της δεν είναι όργανα της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά της ελληνοκυπριακής διοίκησης, την οποία θέλει να εξισώσει με το παράνομο ψευδοκράτος. Αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία να γίνει κατανοητό, ιδίως από την διεθνή κοινότητα. Εδώ μιλάμε για κάτι, το οποίο αντιβαίνει στο απλό γεγονός ότι η Κύπρος είναι κράτος-μέλος του ΟΗΕ, κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κράτος-μέλος της Ευρωζώνης.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Βρίσκετε ικανοποιητική την αντίδραση της διεθνούς κοινότητας;
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Όχι, δεν την βρίσκω ικανοποιητική. Θα ήθελα κάτι παραπάνω. Λείπει ένας κρίσιμος κρίκος από την αντίδραση αυτή. Γιατί ναι, η διεθνής κοινότητα λέει καθαρά ότι η Κυπριακή Δημοκρατία υπάρχει, έχει διεθνή προσωπικότητα, έχει εθνική κυριαρχία και εθνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Άρα, έχει ΑΟΖ, έχει υφαλοκρηπίδα, έχει δικαιώματα στην εκμετάλλευση του θαλάσσιου ορυκτού πλούτου.
Λέει ότι πρέπει να γίνεται σεβαστό το διεθνές δίκαιο, λέει ότι πρέπει να επανέλθουμε στις συνομιλίες. Δεν λέει ότι πρέπει η Τουρκία αμέσως να διακόψει την παραβίαση του διεθνούς δικαίου και τις προκλητικές ενέργειες. Αυτό πρέπει να ειπωθεί με καθαρότητα, όπως υπογραμμίσθηκε, για παράδειγμα, στο Κοινό Ανακοινωθέν Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου της 29ης Οκτωβρίου. Πρέπει να το πει η διεθνής κοινότητα και να το κατανοήσει η Τουρκία.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Με τέτοιες εμφανείς παραβιάσεις, δεν θα έπρεπε η διεθνής αντίδραση να είναι πιο ισχυρή, με την επιβολή ακόμα και κυρώσεων κατά της Τουρκίας;
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Η διεθνής νομιμότητα δεν είναι ολοκληρωμένο σύστημα. Αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα που έχει η έννοια του δικαίου παγκοσμίως. Δεν υπάρχει ένα ολοκληρωμένο σύστημα παγκόσμιας διακυβέρνησης και δεν υπάρχει εκτέλεση όλων των αποφάσεων. Δυστυχώς.
Αλλιώς δεν θα συνεχιζόταν το επί 40 χρόνια διεθνές έγκλημα της κατοχής και του εποικισμού στην Κύπρο. Αλλά δεν είναι μόνο η Κύπρος, δυστυχώς, το παράδειγμα. Υπάρχουν πάρα πολλές ανοιχτές πληγές στο σώμα της διεθνούς νομιμότητας.
Αυτό το οποίο εμείς πρέπει να κάνουμε, ξεκινάει από το τι είναι αυτό που πρέπει να αποφύγουμε. Και πιστεύω ότι αυτό που πρέπει να αποφύγουμε είναι να επαναλάβουμε λάθη του παρελθόντος.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Όπως;
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Δηλαδή, κινήσεις οι οποίες στο παρελθόν μπορεί να φαινόντουσαν σωστές, αλλά αποδείχθηκε ιστορικά ότι δημιούργησαν μεγαλύτερο πρόβλημα. Και δεν αναφέρομαι στην περίπτωση μόνο της Κύπρου, αναφέρομαι και στην περίπτωση της Ελλάδας, γιατί έχουμε και εμείς μια ελλαδική εμπειρία τεράστια, η οποία έχει διαμορφώσει μια κατάσταση. Δεν θέλω να αναφερθώ σε λεπτομέρειες, σκοπίμως, αλλά θέλω να πω το εξής το οποίο συνοψίζει τα πάντα:
Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να γίνει δεκτό ένα μορατόριουμ. Δηλαδή δεν μπορεί να γίνει δεκτό ένα πάγωμα, μια αναστολή της άσκησης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Αυτό είναι βασικό. Υπάρχει κάποιο πλάνο κοινής αντίδρασης Ελλάδας-Κύπρου;
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Προφανώς. Έχουμε επεξεργαστεί σε λεπτομέρειες το σχέδιό μας. Και αυτό φάνηκε και από τις κινήσεις που έχουμε κάνει σε διμερές επίπεδο και από τις πολυμερείς διεθνείς πρωτοβουλίες μας. Φάνηκε και από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όπου μάλιστα για λόγους καθαρά συγκυριακούς, ο Έλληνας Πρωθυπουργός εκπροσώπησε και τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως προβλέπει η Συνθήκη της Λισσαβόνας σε περίπτωση εκτάκτου απουσίας ενός μέλους του Συμβουλίου.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Υπάρχει σκέψη για οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου ή και με την Αίγυπτο, όπου θα γίνει και τριμερής συνάντησης κορυφής;
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Με την Αίγυπτο, η Ελλάδα βρίσκεται σε συνομιλίες για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών. Για την Κύπρο είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι υπογράψαμε μια συμφωνία με τον κ. Κασουλίδη την οποία μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ιστορική, διότι με τη συμφωνία για την έρευνα και τη διάσωση έχουμε οριοθέτηση για πρώτη φορά των θαλασσίων χώρων. Των θαλασσίων περιοχών των δύο χωρών που αντιστοιχούν στο FIR Αθηνών και στο FIR Λευκωσίας. Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Σε σχέση με τις άλλες θαλάσσιες ζώνες, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι με σεβασμό στο διεθνές δίκαιο, θα κινηθούμε και από την άποψη αυτή ο ρόλος της Αιγύπτου είναι βεβαίως καταλυτικός.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Υπάρχει κάτι συγκεκριμένο αυτή τη στιγμή;
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Δεν υπάρχει κάτι ανακοινώσιμο.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κατά τη γνώμη σας, πρέπει να προβεί σε κάποια σαφή και καθαρή δήλωση η Τουρκία για να ξαναρχίσουν οι συνομιλίες;
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Εδώ μιλάμε για γεγονότα κατ’ αρχάς. Δεν αρκούν οι δηλώσεις. Χρειάζονται ενέργειες, οι οποίες να είναι σύμφωνες με τη διεθνή νομιμότητα και να υποστηρίζουν και να υποβοηθούν τις διαπραγματεύσεις που είναι επιταγή της διεθνούς κοινότητας. Εμείς δεχτήκαμε με πολύ μεγάλη χαρά τον διορισμό του κ. Αϊντα ως ειδικού συμβούλου του ΓΓ του ΟΗΕ. Είναι ένας εξαιρετικά έμπειρος Ευρωπαίος πολιτικός που γνωρίζει εις βάθος το Κυπριακό, όπως είχα την ευκαιρία να δω κατά τη συνάντηση που είχα μαζί του στη Νέα Υόρκη -μακρά συνάντηση, πολύ ουσιαστική. Και θα τον υποδεχτώ στην Αθήνα, στις 5 Νοεμβρίου, για μια ακόμη συνάντηση.
Αλλά, βεβαίως, εδώ ο κρίσιμος παράγοντας είναι ένας και μόνο, είναι η Τουρκία. Δεν μπορεί να εξομοιωθεί η στάση της Ελλάδος με τη στάση της Τουρκίας. Ούτε μπορεί να εξομοιωθεί η υπόσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας με ένα παράνομο ψευδοκράτος, η αναγνώριση του οποίου απαγορεύεται με απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Να έλθουμε τώρα στην τριμερή συνάντηση Ελλάδας – Κύπρου – Αιγύπτου…
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Η τριμερής συνάντηση είναι πολύ σημαντική. Είναι η τρίτη τριμερή συνάντηση. Έχουν προηγηθεί άλλες δύο στη Νέα Υόρκη, σε υπουργικό επίπεδο. Και αυτή η συνάντηση έχει τις εξής δύο ιδιομορφίες. Πρώτον, γίνεται σε μια συγκυρία πολύ κρίσιμη λόγω των τουρκικών ενεργειών. Δεύτερον, προετοιμάζει την πρώτη Συνάντηση Κορυφής που θα έχουμε στις 8 Νοεμβρίου. Την επομένη της επίσκεψης εδώ στη Λευκωσία του Έλληνα Πρωθυπουργού του κ. Σαμαρά -θα ξαναέρθω και εγώ φυσικά στην Κύπρο- θα έχουμε την ευκαιρία να μετάσχουμε σε συνεδρίαση των αρχηγών των κυπριακών πολιτικών κομμάτων, η οποία νομίζω ότι θα είναι εξαιρετικά χρήσιμη εθνικά. Αλλά θα ήταν ευχής έργον έως την ημέρα αυτή, να έχουμε θετικές εξελίξεις επί του πεδίου. Να έχουμε ενέργειες αποκλιμάκωσης και όχι ενέργειες κλιμάκωσης.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Τι προσδοκάτε από αυτή την τριμερή συνάντηση κορυφής;
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Έχουμε ήδη ένα κοινό ανακοινωθέν της Νέας Υόρκης, πριν από ένα περίπου μήνα, όπου τοποθετηθήκαμε στα μεγάλα ανοιχτά θέματα της περιοχής, στις διάφορες κρίσεις. Εγώ είχα την ευκαιρία να μετάσχω και στη μεγάλη διάσκεψη για τη Γάζα που έγινε στο Κάιρο πριν από δυο εβδομάδες. Ο ρόλος της Αιγύπτου είναι καθοριστικός για όλα τα θέματα. Για τη Γάζα, για τη Συρία, για το Λίβανο, για τη Λιβύη. Και εκτός από αυτό, έχουμε τα θέματα της ενέργειας, τα οποία, όπως αντιλαμβάνεστε, συνδέονται και με μια προσέγγιση η οποία είναι πάντα διεθνο-πολιτική, δεν είναι απλώς οικονομική, ή αναπτυξιακή.
Και έχουμε και άλλα θέματα, πολύ σημαντικά, δεν πρέπει να τα υποτιμούμε, όπως είναι οι κοινές τουριστικές πρωτοβουλίες σε μια μεσογειακή αγορά. Αλλά βεβαίως για μας σε διμερές επίπεδο έχει πολύ μεγάλη σημασία και η συζήτηση για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ελλάδος και Αιγύπτου.