Τέλος Δεκεμβρίου – αρχές Ιανουαρίου αναμένεται να έχει πλήρη εικόνα για τις έρευνες της πρώτης γεώτρησης στο θαλασσοτεμάχιο 10 της κυπριακής ΑΟΖ η αμερικανική εταιρεία Exxon Mobil, η οποία παρουσιάζεται αισιόδοξη για το τελικό αποτέλεσμα.
Την ίδια ώρα και ενόψει των αποτελεσμάτων, η ηγεσία της Exxon Mobil κάνει ασκήσεις επί χάρτου για την επόμενη ημέρα στην περίπτωση επιτυχών γεωτρήσεων. Πληροφορίες αναφέρουν πως οι παράγοντες της αμερικανικής εταιρείας είναι επικεντρωμένοι στο σενάριο δημιουργίας τερματικού σταθμού στην Κύπρο, θεωρώντας την Κυπριακή Δημοκρατία ως «πυλώνα σταθερότητας» και πιο ασφαλή από τις υπόλοιπες της περιοχής.
Παρόλο που τους απασχολούν τα θέματα με την Τουρκία, η αντίδραση της χώρας αυτής, ωστόσο, δεν φαίνεται να επηρεάζονται οι σχεδιασμοί της εταιρείας. Στην περίπτωση, λοιπόν, που θα γίνει τερματικός σταθμός στην Κύπρο, αυτός θα μπορεί –όπως υποστηρίζουν– να εξυπηρετεί όλες τις εμπλεκόμενες εταιρείες καθώς και τους ενδιαφερόμενους αγοραστές. Οι Αμερικανοί της Exxon Mobil σημειώνουν πως αυτή είναι η μόνη οδός για αξιοποίηση του φυσικού αερίου. Η κατασκευή δηλαδή ενός LNG στην Κύπρο. Είναι προφανές πως σε μια τέτοια περίπτωση, εκ των πραγμάτων, οι Αμερικανοί θα επεκτείνουν τα συμφέροντά τους από τη θάλασσα και στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Σε αυτή τη φάση, λοιπόν, η αμερικανική εταιρεία βρίσκεται σε στάση αναμονής περιμένοντας τα πρώτα αποτελέσματα. Η επίσκεψη, την περασμένη Πέμπτη, στο γεωτρύπανο Stena Icemax, στον στόχο «Δελφύνη», των υπουργών Ενέργειας και Εξωτερικών, Γιώργου Λακκοτρύπη και Νίκου Χριστοδουλίδη, καθώς και υπηρεσιακών παραγόντων, αφορούσε ξενάγηση στα διάφορα τμήματα και δραστηριότητες του πλωτού γεωτρύπανου. Πρωτίστως η εταιρεία ήθελε να δώσει το μήνυμα πως οι έρευνες συνεχίζονται κανονικά και χωρίς προβλήματα. Παρών στην επίσκεψη ήταν και ο αντιπρόεδρος της Exxon Mobil, Τρίσταν Άσπρεϊ. Την ίδια ώρα, η παρουσία της Αμερικανίδας πρέσβεως στην Κύπρο, Καθλίν Ντόχερτι, όπως εκτιμάται από τη Λευκωσία, συνιστά μια κίνηση στήριξης από πλευράς της κυβέρνησης των ΗΠΑ των ερευνών εντός της κυπριακής ΑΟΖ και αποτελεί και μήνυμα προς διάφορους αποδέκτες.
Πέραν από τις έρευνες των εταιρειών, που αναμένονται κι άλλες εντός του 2019, υπάρχουν κι άλλες παράλληλες διεργασίες. Σε ό,τι αφορά στη συμφωνία για τον αγωγό East Med τελικά όπως πληροφορούμαστε δεν θα υπογραφεί στις 20 Δεκεμβρίου, στην τριμερή σύνοδο κορυφής Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ, που θα φιλοξενηθεί από το Τελ Αβίβ. Ως εκ τούτου δεν θα προσκληθεί και ο Ιταλός Πρωθυπουργός για να υπογραφεί η συμφωνία, όπως είχε προγραμματιστεί. Σύμφωνα με πληροφορίες, υπάρχουν μερικές ακόμη εκκρεμότητες, οι οποίες συζητούνται μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών ενώ το κείμενο θα σταλεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τυχόν παρατηρήσεις. Αυτό θα διαρκέσει πέντε τουλάχιστον εβδομάδες. Συνεπώς το χρονοδιάγραμμα της 20ής Δεκεμβρίου θα ξεπεραστεί εκ των πραγμάτων.
Είναι, πάντως, σαφές πως αν και ο αγωγός East Med συντηρείται στο προσκήνιο, πρόκειται για ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα, γεγονός που όλοι αναγνωρίζουν. Υπενθυμίζεται συναφώς ότι η συνολική απόσταση σε ευθεία μεταξύ Ισραήλ – Κύπρου – Κρήτης – Ιταλίας είναι πάνω από 1.520 χιλιόμετρα, αλλά αυτή η απόσταση θα είναι πολύ μεγαλύτερη σε περίπτωση κατασκευής του αγωγού λόγω του ανάγλυφου του βυθού.
Περαιτέρω, πρόβλημα θεωρείται και το γεγονός ότι υπάρχουν αλλαγές βάθους στον θαλάσσιο βυθό. Πέραν από όλα αυτά, είναι και το θέμα της ασφάλειας του αγωγού και, λόγω του μεγάλου μήκους, το κόστος και γι’ αυτό το ζήτημα θα είναι ψηλό.
Κυπριακό και απειλές
Παρά το γεγονός ότι υπάρχει πρόδηλη προσπάθεια αποσύνδεσης των εξελίξεων στα ενεργειακά με τις διεργασίες στο Κυπριακό, ωστόσο, οι διάφοροι τρίτοι εμπλεκόμενοι θεωρούν πως θα πρέπει το τοπίο να ξεκαθαρίσει και σε σχέση με τη λύση ή όχι του ζητήματος. Χώρες που εμπλέκονται στα ενεργειακά διατηρούν κανάλια επικοινωνίας με την Άγκυρα και γνωρίζουν τις εμμονές του καθεστώτος Ερντογάν να εξασφαλίσει μερίδιο και να αποτελεί μέρος των σχεδιασμών. Αυτό οδηγεί τους τρίτους στην ανάγκη να θέτουν το Κυπριακό με στόχο να μην επηρεάσει «ο πονοκέφαλος» αυτός τα σχέδιά τους.
Πληροφορίες αναφέρουν πως πρόσφατα η Άγκυρα έχει γίνει αποδέκτης της ευρωπαϊκής θέσης, διά της Φρεντερίκα Μογκερίνι, πως η Ε.Ε. ενδιαφέρεται για τα ενεργειακά της Ανατολικής Μεσογείου, παραπέμποντας στο γεγονός ότι κράτη-μέλη εμπλέκονται.
Οι απειλές που εκτοξεύει η Άγκυρα όπως και οι κινήσεις που κάνει με «Μπαρμπαρός» και γεωτρύπανα παρακολουθούνται από κοντά, χωρίς μέχρι στιγμής να υπάρχει ανησυχία. Είναι, όμως, προφανές πως η Τουρκία δεν θα παραμείνει απαθής καθώς εάν προχωρήσουν οι έρευνες μέχρι την εξόρυξη, τότε θα ανατραπούν στρατηγικοί σχεδιασμοί της στην περιοχή. Ενδεχομένως να αναμένει και η Άγκυρα τα αποτελέσματα των ερευνών της Exxon Mobil και μετά να δρομολογήσει άλλης μορφής αντιδράσεις.
Τριμερή με Αμερικανική Συμμετοχή;
Στην τριμερή Σύνοδο Κορυφής στο Τελ Αβίβ, Ελλάδος, Κύπρου και Ισραήλ, που χρονικά τοποθετείται στις 20 Δεκεμβρίου, δεν αποκλείεται να συμμετάσχει και αξιωματούχος της αμερικανικής κυβέρνησης. Συζητήσεις βρίσκονται σε εξέλιξη επί τούτου κι αυτό που ενδεχομένως μένει να ξεκαθαρίσει είναι με ποιον θα εκπροσωπηθούν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Ο προσανατολισμός ως προς την επιλογή είναι, ως φαίνεται, μεταξύ υπουργού Εξωτερικών και υπουργού Ενέργειας. Χωρίς να αποκλειστεί το ενδεχόμενο η αμερικανική συμμετοχή να «κλειδώσει» για το 2019, όταν η Σύνοδος Κορυφής θα συγκληθεί εκ νέου και αυτή τη φορά θα φιλοξενηθεί στην Ελλάδα.
«Νέες ιδέες» θα κρίνουν το έγγραφο Λουτ
Το ταξίδι της αξιωματούχου των Ηνωμένων Εθνών, Τζέιν Χολ Λουτ στην Κύπρο αναμένεται στα μέσα Δεκεμβρίου, μετά τη συνάντηση που θα έχει στη Νέα Υόρκη με τον Έλληνα αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών, Γιώργο Κατρούγκαλο, στις 12 του μήνα. Η κ. Λουτ αναμένεται ότι θα παραμείνει μέρες στη Λευκωσία, σε μια προσπάθεια να συμπληρώσει το έγγραφο με τους «όρους αναφοράς». Είναι προφανές πως το εγχείρημά της είναι πολύ δύσκολο, θα έχει όμως ενδιαφέρον όσον αφορά τις θέσεις που θα κατατεθούν από τους εμπλεκόμενους, αναφορικά με «νέες ιδέες».
Ήδη η Άγκυρα και η ψευδοκυβέρνηση στα κατεχόμενα θεωρούν πως η βάση των διαπραγματεύσεων έχει αλλάξει και παραπέμπουν σε ένα μοντέλο συνομοσπονδίας δύο κρατών. Από την πλευρά της η Λευκωσία έχει ανοίξει τη συζήτηση του θέματος αυτού, δηλαδή των δυο κρατών, και παρά το γεγονός ότι επιχείρησε στη συνέχεια να το… μαζέψει, ωστόσο, δύσκολα μπορεί πλέον να γίνει αυτό. Ιδιαίτερα όταν αυτή την εικόνα έχουν και ξένες κυβερνήσεις, διά των πρέσβεων τους στη Λευκωσία αλλά και αρχηγοί κυβερνήσεων, όπως η Άγκελα Μέρκελ, που έχει ακούσει τη θέση αυτή διά ζώσης. Το ίδιο ισχύει και για την αντιπρόεδρο της Κομισιόν και επικεφαλής της ΚΕΠΠΑ, Φρεντερίκα Μογκερίνι.
Η διαμόρφωση, πάντως, του εγγράφου των «όρων αναφοράς», εάν και εφόσον τούτο επιτευχθεί θα αποτελέσει αποφασιστικό βήμα προς την κατεύθυνση μιας συμφωνίας, καθώς θα δεσμεύει τους εμπλεκόμενους και σε μεγάλο βαθμό θα περιγράφει το πλαίσιο λύσης.