Αποκαλυπτικά στοιχεία για τη στάση αλλά και τα σημεία που επικεντρώνεται το ενδιαφέρον των ΗΠΑ σε σχέση με τα κοιτάσματα της Κύπρου, αλλά και τη στάση τους στις απειλές της Τουρκίας και τις αντιδράσεις των κατεχομένων για το θέμα, περιέχουν επτά μέχρι στιγμής διαβαθμισμένα έγγραφα από τις πρεσβείες των ΗΠΑ σε Λευκωσία και Άγκυρα, που είδαν το φως το τελευταίο διάστημα μέσω του Wikileaks.
Τα απόρρητα (τα έξι από τα εφτά) έγγραφα, αφορούν την περίοδο από τον Αύγουστο του 2008 με την προκήρυξη διαγωνισμού αδειοδότησης για τα κυπριακά «οικόπεδα» και φτάνουν μέχρι και τον Ιούλιο του 2009, με πληροφόρηση σε σχέση με τις τελευταίες ενέργειες της Νoble Εnergy.
Σε αυτά είναι διακριτές κατ’ αρχήν οι διαφορές αντιμετώπισης των ζητημάτων αυτών, μεταξύ του προηγούμενου πρέσβη των ΗΠΑ στη Λευκωσία, Ρόναλντ Σλίκερ, σε σχέση με την αντιμετώπιση των ίδιων ζητημάτων από το διάδοχό του πρέσβη, Φρανκ Ούρμπανσικ.
Ο Ρόναλντ Σλίκερ εκφράζεται με μεγάλη δυσπιστία ως προς την προώθηση διαδικασιών έρευνας και εξόρυξης κοιτασμάτων από την Κύπρο και στα χρονοδιαγράμματα, σε αντίθεση με τον δεύτερο όμως πρέπει να σημειωθεί ότι στο μεταξύ υπήρξε και η εμπλοκή της αμερικανικής Νoble. Κοινό σημείο, το ενδιαφέρον και των δύο να μην επηρεαστούν οι συνομιλίες από τις διαδικασίες για το φυσικό αέριο.
Ιδιαίτερη προσοχή, προκαλεί η επικέντρωση της προσοχής της πρεσβείας των ΗΠΑ κατά το 2008, στο ενδεχόμενο – σε βαθμό προσδοκίας – για αντίδραση της Βρετανίας λόγω των στρατιωτικών βάσεων στο νησί.
Με το απόρρητο έγγραφο, ημερομηνίας 2 Αυγούστου 2008 – λίγο πριν τη διαδικασία αδειοδότησης «οικοπέδων» – αποκαλύπτει μεταξύ άλλων ότι «η κυβέρνηση της Κύπρου σχεδιάζει να διαθέσει σε πλειστηριασμό 11 «οικόπεδα» στη θάλασσα που βρίσκεται στα νότια και νοτιοδυτικά της Κύπρου στα όρια της Αποκλειστικής της Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), όπως αυτή οριοθετείται στις συμφωνίες με την Αίγυπτο (2003), Λίβανο (2007) και το Ισραήλ (υπό διαπραγμάτευση).
Κανένα από τα «οικόπεδα» δεν εμπίπτει στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας ή στα ανοικτά της θάλασσας που διαχειρίζονται οι Τουρκοκύπριοι. μεταξύ της Κύπρου και της Τουρκίας ή στα ανοικτά της ακτής του χώρου που διαχειρίζεται.
Ωστόσο, η κυβέρνηση της Τουρκίας, αντιτάχθηκε σθεναρά στη διαδικασία πλειστηριασμού, ισχυριζόμενη ότι η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας (ελληνοκυπριακής διοίκησης όπως την αποκαλεί η Άγκυρα) δεν έχει το δικαίωμα να εισαγάγει διεθνείς συμφωνίες χωρίς τουρκοκυπριακή συγκατάθεση, ότι η τουρκοκυπριακή κοινότητα θα πρέπει να μοιραστεί τα έσοδα από τους φυσικούς πόρους της Κύπρου, και ότι οποιαδήποτε οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας στην Ανατολική Μεσόγειο θα πρέπει να περιλαμβάνει όλες τις χώρες της περιοχής».
Υπενθυμίζει επίσης στο ίδιο έγγραφο πως προ πενταετίας οι «αρχές» των κατεχομένων αδειοδότησαν την τουρκική εταιρεία πετρελαίου να διεξάγει έρευνες στα ανοικτά των βόρειων ακτών της Κύπρου.
Ο Αμερικανός πρέσβης ενημερώνει επίσης ότι «μη τεκμηριωμένες πληροφορίες δείχνουν ότι ενδέχεται να υπάρχουν έξι με οκτώ δισεκατομμύρια βαρέλια πετρέλαιο (ή αντιστοιχία σε φυσικό αέριο) με μια συνολική αξία των 400 δισεκατομμυρίων δολαρίων, αν και οι επικριτές θεωρούν ότι πρόκειται για ευσεβείς πόθους και σημειώστε ότι το βάθος των κοιτασμάτων καθιστά τις γεωτρήσεις πολύ πιο δαπανηρές, συμπληρώνει ο ίδιος.
Επίσης, θεωρεί ότι το χρονοδιάγραμμα για τον διαγωνισμό αδειοδότησης, αξιολόγησης των προτάσεων και υπογραφής συμφωνίας, δεν είναι άσχετο με την προεκλογική εκστρατεία.
Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτό ήταν μεταξύ άλλων και επικοινωνιακό σχέδιο του Τάσσου Παπαδόπουλου για να στρέψει την κοινή γνώμη αλλού από την αποτυχία στο Κυπριακό και υποδεικνύει πως «οι συμφωνίες είναι πιθανό να υπογραφούν σύντομα πριν από τις προεδρικές εκλογές του Φεβρουαρίου 2008». (σ.σ. Η συμφωνία υπεγράφη τον Οκτώβριο από την επόμενη κυβέρνηση).
Οι Βρετανοί ήθελαν τα οικόπεδα 6 μίλια μακριά απ’ τις Βάσεις
«Εκπρόσωποι του Ηνωμένου Βασιλείου μας είπαν ότι κανένα από τα οικόπεδα, δεν καταπατά τα χωρικά ύδατα της περιοχής των κυρίαρχων βρετανικών Βάσεων ή την ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα», προσθέτει ο πρέσβης Ρόναλντ Σλίκερ, τονίζοντας ότι «είναι απίθανο» να καταγραφεί αντίδραση από το Ηνωμένο Βασίλειο, «αφού κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν θα επηρεάσει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις».
Σύμφωνα με την πληροφόρηση που έδωσε η Υπάτη Αρμοστεία του Ηνωμένου Βασιλείου στη Λευκωσία προς την πρεσβεία των ΗΠΑ, ήταν «απίθανο» η Βρετανία να θέσει εμπόδια «αν και τεχνικά ορισμένα από τα οικόπεδα μπορεί να παραβιάζουν την ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα των κυρίαρχων βρετανικών Βάσεων.
Όμως, προσθέτει ο Αμερικανός πρέσβης, «συνάδει με τη μονομερή δήλωση που συνοδεύει τη Συνθήκη Εγκατάστασης της Δημοκρατίας της Κύπρου, υπό την οποία το Ηνωμένο Βασίλειο δεσμεύτηκε να μην ασκούν εμπορικές δραστηριότητες οι Βάσεις και να μεταβιβάζουν όλα τα ορυκτά δικαιώματα προς την κυβέρνηση της Κύπρου» και έτσι, το Ηνωμένο Βασίλειο δεν ενδιαφέρεται για τα έσοδα από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο».
Επίσης, σύμφωνα με τον πρέσβη, «οι Βρετανοί έκριναν ότι το να ανοίξουν θέμα ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας θα ήταν πολιτικά επιζήμιο και θα υπονόμευε ακόμα περισσότερο τις Βάσεις στην ελληνοκυπριακή κοινή γνώμη».
Έτσι οι βρετανικές Βάσεις δεν φέρουν ενστάσεις και δεν διεκδικούν δικαιώματα, ζήτησαν ωστόσο, από την κυβέρνηση της Κύπρου ότι οι περιοχές των οικοπέδων θα πρέπει να απέχουν τουλάχιστον έξι ναυτικά μίλια από την ακτογραμμή των Βάσεων – Το πλησιέστερο οικόπεδο όντως απέχει έξι ναυτικά μίλια από τις Βάσεις – σημειώνει ο πρέσβης.
Noble: Ήρθε την υστάτη με ισραηλινή παρότρυνση
«Ο εκπρόσωπος της Νoble Εnergy, μας είπε ότι αποφάσισαν να κάνουν προσφορά μόνο την τελευταία στιγμή, κατά κύριο λόγο με παρότρυνση από τους Ισραηλινούς εταίρους τους», αποκαλύπτει ακόμα ο πρέσβης σε απόρρητο μήνυμά του προς την Ουάσιγκτον.
Και εξηγεί με βάση τις πληροφορίες που πήρε η αμερικανική πρεσβεία από εκπρόσωπο της Νoble, ότι οι Ισραηλινοί ( προφανώς γίνεται λόγος για την Delek) ήταν αυτοί που είχαν αγοράσει από την Κυπριακή Δημοκρατία τα σεισμικά δεδομένα από τη Δημοκρατία.
Ισραηλινοί γεωλόγοι αισθάνθηκαν λόγω των κοινών γεωλογικών δεδομένων, ότι σε συγκεκριμένα οικόπεδα υπάρχουν κοιτάσματα που θα μπορούσε να είναι οικονομικά βιώσιμα, εάν συνδέονταν με τα κοιτάσματα της Νoble και των ισραηλινών εταιρειών.
Ενεθάρρυναν επίσης τη Νoble επειδή η Κύπρος ως μέλος της ΕΕ, είχε ένα μεγάλο συν, γιατί αυτό σημαίνει ότι οι νομοθεσίες δεν θα άλλαζαν εύκολα. Όμως και πάλι ο πρέσβης, προέβλεπε ότι συμφωνίες μεταξύ Κύπρου και Νoble, δεν θα υπογράφονταν πολύ σύντομα.
Τουρκικές αντιδράσεις και απειλές
Το 2008, σύμφωνα με τις απόρρητες αναφορές της πρεσβείας των ΗΠΑ στη Λευκωσία, η Τουρκία είχε ασκήσει πιέσεις στο Λίβανο και την Αίγυπτο να μην επικυρώσουν τις συμφωνίες για καθορισμό Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών με την Κύπρο και πως θα απέστελλε σε (προγραμματισμένη) άσκηση σκάφη του Πολεμικού Ναυτικού να περιπολούν στη θάλασσα νοτίως της Κύπρου. Επίσης, καλούσε τις εταιρείες να σεβαστούν τις τουρκικές ευαισθησίες και να αποφεύγουν να συμμετέχουν στις έρευνες της Κύπρου για πετρέλαιο και φυσικό αέριο.
«Η κυβέρνηση της Κύπρου έχει καλυφθεί καλά νομικά και η Τουρκία δεν έχει νομικό βήμα για να σταθεί, όμως με πολιτικές αντιδράσεις έχει τη δυνατότητα να σαμποτάρει τις προσφορές και να τρομοκρατήσει τους ενδιαφερόμενους», είναι το σχόλιο που παραθέτει ο πρέσβης. Που θεωρεί ακόμα πως αφού «οι περισσότερες μεγάλες διεθνείς εταιρείες ενέργειας, είναι ήδη ενεργές στην Τουρκία, γιατί να διακινδυνεύσουν αυτά που έχουν στην Τουρκία για αναπόδεικτα αποθέματα στην Κύπρο;».
Παράλληλα, σημειώνει πως η κυβέρνηση ήταν «απρόθυμη να διερευνήσει κάθε πολιτικό συμβιβασμό που θα μπορούσε να απαμβλύνει τις τουρκικές αντιδράσεις και θα εξασφάλιζε την επιτυχία του πλειστηριασμού».
Κυριαρχεί στο μυαλό της κυβέρνησης η «νοοτροπία του μηδενικού αθροίσματος», σύμφωνα με τον πρέσβη των ΗΠΑ, που ενημερώνει το υπουργείο Εξωτερικών της χώρας του πως θα συνεχίσει να υποστηρίζει τη γραμμή ότι η Κύπρος έχει προφανώς το δικαίωμα να υπογράφει διεθνείς συμφωνίες, αλλά πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και η σημασία τους στις διαδικασίες επανένωσης του νησιού.
Στον Ταλάτ, που έθετε έντονα το θέμα στην πρεσβεία των ΗΠΑ για αποτροπή των διαδικασιών, ο πρέσβης απαντούσε πως πρόκειται για καθαρά επιχειρηματικό θέμα της Νoble και όχι πολιτική των ΗΠΑ. Η Νoble δεν ρώτησε το Υπουργείο Ενέργειας πριν διεκδικήσει το «οικόπεδο», συμπλήρωνε επίσης στην απάντησή του.
Σε ένα από τα έγγραφα, ο πρέσβης Φρανκ Ούρμπανσικ, αναφέρει ότι εκπρόσωποι του Υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκίας από το προξενείο στο Τέξας, επισκέφθηκαν τα κεντρικά γραφεία της Νoble Εnergy και την απείλησαν για να αποχωρήσει από την Κύπρο.
Πηγή: Εφημερίδα «Ο Φιλελεύθερος»
