Νέα απόρρητα έγγραφα του Υπουργείου Εξωτερικών αποκαλύπτουν τη διαφορά προσέγγισης ανάμεσα στη Λευκωσία και τις Βρυξέλλες όσον αφορά το χειρισμό του ζητήματος του φονικού φορτίου.
Όπως αποκαλύπτει σήμερα το Sigmalive.com, παρά τις διαρκείς υποδείξεις και προτροπές των εταίρων προς την Κυπριακή Δημοκρατία να συμμορφωθεί προς την ευρωπαϊκή έννομη τάξη, η Λευκωσία αναζητούσε… διέξοδο για να μη δυσαρεστήσει το Ιράν.
Νέα απόρρητα έγγραφα του Υπουργείου Εξωτερικών, που αφορούν στο διπλωματικό παρασκήνιο που αναπτύχθηκε γύρω από το ζήτημα της δέσμευσης του φορτίου του πλοίου Monchegorsk στις αρχές Φεβρουαρίου 2009, επιβεβαιώνουν την πρόθεση της κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας να εξαντλήσει όλα τα περιθώρια επιστροφής του επίμαχου φορτίου στο Ιράν, παρά τη συντεταγμένη θέση τόσο της Ε.Ε. όσο και του Συμβουλίου του ΟΗΕ, που καθόριζαν με εξαιρετική σαφήνεια τις υποχρεώσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας (Κ.Δ.), και παρά τις συνεχείς, σαφείς υποδείξεις και παροτρύνσεις των κοινοτικών εταίρων.
Αποκαλύπτουν, παράλληλα, τη σπουδή της Κ.Δ. να διερευνήσει έως πλήρους βεβαιότητας κατά πόσον το συγκεκριμένο φορτίο εμπίπτει στην κατηγορία των δεσμεύσιμων, γεγονός που ενισχύει ακόμη περισσότερο την υπόθεση, ότι η κυβέρνηση είχε την πρόθεση να χειριστεί με τέτοιο τρόπο το θέμα, ώστε να μη δυσαρεστήσει το Ιράν και τη Συρία.
Επιπρόσθετα, τα συγκεκριμένα απόρρητα έγγραφα δεικνύουν την έντονη αντίδραση τόσο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσο και του Σ.Α. των ΗΕ για την κυπριακή στάση, αφού η κυπριακή κυβέρνηση έδινε, ολοένα και περισσότερο, με την περίεργη επιμονή της, την εντύπωση ότι ήθελε να παραδώσει πίσω το φορτίο. Δεδομένο που πιστοποιεί πέραν πάσης αμφιβολίας ότι οι προσεγγίσεις της Κ.Δ. και της Ε.Ε. επί του θέματος, διαφοροποιούνταν σε σημαντικό βαθμό.
Ένα άλλο στοιχείο που επίσης προκύπτει, είναι η προσπάθεια της κυπριακής κυβέρνησης να «ευθυγραμμιστεί» περισσότερο με τα ψηφίσματα του Σ.Α. παρά με τις Κοινές Θέσεις της Ε.Ε. -παρά το γεγονός ότι, σε αρκετά σημεία, τα δύο αλληλοεπικαλύπτονται- καθώς οι τελευταίες ήταν εξόχως δεσμευτικές και κατηγορηματικές για τα κράτη-μέλη.
Διαφορετική προσέγγιση Κύπρου – Ε.Ε.
Άκρως απόρρητο έγγραφο ημερ. 5 Φεβρουαρίου 2009 προς τον Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Εξωτερικών, με θέμα: Συνάντηση με Προεδρία-Εταίρους-ΓΓΣ για Ζήτημα Πλοίου MONCHEGORSK -την οποία συγκάλεσε η Προεδρία με τη συμμετοχή των Πρέσβεων της Μ. Βρετανίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας, της Κύπρου, του Γενικού Πολιτικού Διευθυντή (ΓΠΔ) Ρόμπερτ Κούπερ και του αρμόδιου Διευθυντή της Νομικής Υπηρεσίας Συμβουλίου (ΝΥΣ)- αποτυπώνει εύγλωττα τη διαφορά προσέγγισης ανάμεσα στην Κ.Δ. και στους κοινοτικούς εταίρους, καθώς και την ξεκάθαρη θέση της Προεδρίας, ότι η Κυπριακή Δημοκρατία θα έπρεπε να προχωρήσει στην άμεση εφαρμογή των προνοιών των δύο Κοινών Θέσεων της Ε.Ε. για το θέμα, συμμορφούμενη προς την ευρωπαϊκή έννομη τάξη, ανεξαρτήτως του πορίσματος της Επιτροπής Κυρώσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας, ακόμη και στην περίπτωση που αυτό δεν διαπίστωνε συγκεκριμένη παραβίαση και δεν προέβαινε σε συστάσεις για τον τρόπο χειρισμού! Καταγράφει, επιπρόσθετα, την προθυμία ισχυρών χωρών της Ε.Ε., όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία να συνδράμουν τις Κυπριακές Αρχές, αν απαιτηθεί κάτι τέτοιο.
Στο έγγραφο, που αποτελεί αλληλογραφία της Μόνιμης Αντιπροσωπίας μας στις Βρυξέλλες με το ΥΠΕΞ, υπογραμμίζεται η διατυπωθείσα έκπληξη της Κ.Δ «για τη σπουδή να αρχίσει συζήτηση στις Βρυξέλλες για ένα ζήτημα που βρίσκεται ενώπιον της Επιτροπής Κυρώσεων (Ε.Κ.) του Συμβουλίου Ασφαλείας και η οποία αναμένεται να έχει μια πρώτη τοποθέτηση εντός της ημέρας».
Μας πρόσφεραν συνδρομή, αλλά εμείς…
Γίνεται, επίσης, εκτενής αναφορά στην αντίδραση της Προεδρίας και των εταίρων στους έως εκείνη τη στιγμή χειρισμούς από κυπριακής πλευράς.
Όπως αναφέρεται, ο «ΓΠΔ διερωτήθηκε γιατί προσφύγαμε στην Επιτροπή Κυρώσεων (ΕΚ), αφού τα Ψηφίσματα ΣΑ είναι σαφή για την πορεία που έπρεπε να ακολουθηθεί… Ο Διευθυντής ΝΥΣ σημείωσε ότι στην περίπτωση αυτή υπάρχουν δυο universes: (α) το διεθνές δίκαιο, και (β) η ευρωπαϊκή έννομη τάξη. Συνέδεσε την ΕΚ του ΣΑ με την πρώτη πτυχή, σημειώνοντας ότι οι όροι εντολής της είναι αυτοί που της καθορίζει το Ψήφισμα του ΣΑ. Επικεντρώθηκε, όμως, στη διάσταση και υποχρεώσεις ΚΜ της ΕΕ για εφαρμογή της ευρωπαϊκής έννομης τάξης όπως αυτή καθορίζεται από τις δυο Κοινές Θέσεις της ΕΕ για το Ιράν».
Στη συνέχεια γίνεται αναφορά στις τοποθετήσεις των πρέσβεων των συμμετασχόντων, στη σύσκεψη, χωρών, όπου καταγράφεται σαφώς η διαφωνία τους προς τους χειρισμούς της Λευκωσίας:
Ο «Γερμανός υπογράμμισε ότι ακριβώς λόγω ανωτέρω πρέπει το ζήτημα να συζητηθεί εντός ΕΕ και ότι οι πρόνοιες των ΚΘ δεν είναι οι ίδιες με εκείνες των Ψηφισμάτων του ΣΑ… Σημειώνω ότι χώρα του είναι έτοιμη συνδράμει Αρχές χώρας μας αν απαιτηθεί. Βρετανός και Ιταλός συμφώνησαν πλήρως με γερμανικές θέσεις… ΗΒ πρόσφερε επίσης όποια τεχνική αρωγή ήθελε αιτηθεί η πλευρά μας. Κατέληξε τονίζοντας ότι η ύπαρξη δυο ΚΘ συνιστούν αυτόνομη πολιτική της ΕΕ στο πλαίσιο της ΚΕΠΠΑ και συνεπώς ανάγκη πλήρους συμμόρφωσης ΚΜ με πρόνοιες ΚΘ. Γαλλίδα υπογράμμισε ότι η επιστολή μας προς την ΕΚ δεν ήταν η ενδεδειγμένη πράξη και ότι Παρίσι είχε διαμηνύσει την θέση αυτή προς την Λευκωσία (σημ. εικάζω ότι Γαλλίδα συνάδελφος είχε στην κατοχή της την επιστολή του ΜΑ ΝΥ προς τον Πρόεδρο της ΕΚ).
Πρόσθεσε ότι το Παρίσι εκτιμά ότι υπήρξε ήδη παραβίαση της ΚΘ και ότι αν τελικά το φορτίο του πλοίου επιστραφεί στο Ιράν θα υπάρξει και δεύτερη».
Στη συνέχεια παρατίθεται η αντίδραση της κυπριακής πλευράς στις παρατηρήσεις των εταίρων: «Στα πιο πάνω σχόλια απάντησα ότι αναμένεται η τοποθέτηση της ΕΚ, η οποία θα γίνει σεβαστή όπως και η διεθνής έννομος τάξη και η πλήρης εφαρμογή Ψηφισμάτων ΣΑ».
«Το ζήτημα εντός Ε.Ε. δεν θεωρείται λήξαν»
Το έγγραφο καταλήγει με τη σύνοψη των Παρατηρήσεων – Συμπερασμάτων. Συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων, αναφέρεται: «Συγκρατώ και μεταφέρω δεύτερη διάσταση ζητήματος (εφαρμογή προνοιών δυο ΚΘ της ΕΕ) και κατ’ επέκταση συμμόρφωση προς ευρωπαϊκή έννομη τάξη, ανεξαρτήτως πορίσματος Επιτροπής Κυρώσεων ΣΑ… Βεβαίως η υποχρέωση συμμόρφωσης προς τις ΚΘ υπάρχει παράλληλα και συμπληρωματικά προς την υποχρέωση συμμόρφωσης προς τις υποχρεώσεις έναντι του ΣΑ. Αυτό σημαίνει ότι στην περίπτωση που το ΣΑ δεν διαπιστώσει συγκεκριμένη παραβίαση και δεν προβεί σε συγκεκριμένες συστάσεις για τον τρόπο χειρισμού, θα πρέπει, από μόνη της η Κυπριακή Δημοκρατία, να εξετάσει τις πρόνοιες των ΚΘ και να συμμορφωθεί.
Ύστερα από σημερινή συνάντηση τρέφω εκτίμηση ότι χώρα μας πρέπει να λάβει υπόψη δεύτερη αυτή διάσταση κρίσεων καθότι ζήτημα εντός ΕΕ δεν θεωρείται λήξαν με απόφαση ΕΚ Συμβουλίου Ασφαλείας. Για εταίρους τυχόν επιστροφή φορτίου στο Ιράν δεν αποτελεί επιλογή… Παρακαλώ για οδηγίες».
Μας πίεζαν να εφαρμόσουμε τις Κοινές Θέσεις
Η ίδια επισήμανση από κοινοτικής πλευράς για την αναγκαιότητα εφαρμογής των Ψηφισμάτων του ΣΑ και της ευρωπαϊκής έννομης τάξης καταγράφεται και σε σημείωμα προς το Υπουργείο Εξωτερικών της 06.02.09, με θέμα το Άτυπο Πρόγευμα Εργασίας ΕΠΑ-ΓΓ/ΥΕ: Ζήτημα Πλοίου MONCHEGORSK.
«Στο τέλος του σημερινού άτυπου προγεύματος εργασίας της ΕΠΑ με τον ΓΓ/ΥΕ Solana, ο Πρόεδρος μου έδωσε τον λόγο για να ενημερώσω τους συναδέλφους για το ζήτημα του πλοίου. Επειδή ο ΓΓ/ΥΕ έπρεπε να αναχωρήσει λόγω άλλης υποχρέωσης κατά την έξοδό του μου ανέφερε, κατ’ ιδίαν, ότι είναι ύψιστης σημασίας η άμεση εφαρμογή των προνοιών των Ψηφισμάτων του ΣΑ για το ζήτημα και ότι η άμεση εφαρμογή συνυφαίνεται με την αξιοπιστία ΚΜ», σημειώνεται.
Εξάλλου, σε άλλο σημείο του σημειώματος, αναφέρεται: «Προεδρία έδωσε τον λόγο σε Διευθυντή Νομικής Υπηρεσίας Συμβουλίου για θέματα ΚΕΠΠΑ/ΕΠΑΑ, κ. Ricardo Gosalbo-Bono, ο οποίος αναφέρθηκε στις νομικές επιπτώσεις της υπόθεσης»… «Στο δεύτερο σκέλος παρέμβασής του Διευθυντής Gosalbo-Bono υπογράμμισε ότι στην συγκεκριμένη περίπτωση υπάρχει ζήτημα εφαρμογής της ευρωπαϊκής έννομης τάξης, η οποία διέπει τα περιοριστικά μέτρα για το Ιράν».
Στη συνέχεια γίνεται αναφορά στις τοποθετήσεις των πρέσβεων των υπολοίπων χωρών, όπου σημειώνονται τα εξής: «Ακολούθως τον λόγο πήραν οι Πρέσβεις της Γαλλίας, της Γερμανίας και του HB, οι οποίοι ευχαρίστησαν για την ενημέρωση από πλευράς Κύπρου και εξέφρασαν επιθυμία για εφαρμογή προνοιών Κοινών Θέσεων ΕΕ. Γαλλίδα και Γερμανός συνάδελφος υποστήριξαν ότι η επιστροφή του φορτίου στο Ιράν δεν αποτελεί επιλογή. Γερμανός και Βρετανός δήλωσαν ετοιμότητα χωρών τους για τεχνική ή και άλλου είδους αρωγή σε περίπτωση που η Κυπριακή Κυβέρνηση ήθελε ζητήσει κάτι τέτοιο. Ειδικά Γαλλίδα και Γερμανός υπογράμμισαν ότι εναπόκειται στην Κύπρο να αποφασίσει αν χρειάζεται στήριξη και ποιου είδους».
Ιδιαίτερα πιεστική η Γαλλία
Σε επιπρόσθετο σημείωμα της 10ης Φεβρουαρίου 2009 σημειώνεται ότι «ο Γενικός Πολιτικός Διευθυντής, κος Cooper, ανέφερε ότι δεν άκουσε από Κύπριο Αντιπρόσωπο ΕΠΑ το πώς η Κυπριακή Κυβέρνηση προτίθεται να εφαρμόσει τις πρόνοιες των Κοινών Θέσεων», ενώ στη συνέχεια καταγράφεται η διάθεση της γαλλικής πλευράς, η οποία ήταν ιδιαίτερα πιεστική προς την Κ.Δ. για κατάσχεση του φορτίου.
«Μετά την Άτυπη Συνάντηση αυτή, σε κατ’ ιδίαν συνομιλία Κυπρίου και Γαλλίδας Αντιπροσώπων ΕΠΑ, η τελευταία υπήρξε ιδιαίτερα πιεστική, όπως η Κυπριακή Δημοκρατία δηλώνει άμεσα ότι θα κατάσχει το φορτίο του πλοίου».
Διάβημα Προεδρίας προς Λευκωσία
Εξάλλου, σε κοινό διάβημα, ημ. 10.2.09, της Ευρωπαϊκής Προεδρίας, Γαλλίας, Ηνωμένου Βασιλείου, Γερμανίας σημειώνεται υπόδειξη της Προεδρίας προς τις κυπριακές Αρχές:
«Η Προεδρία έκανε έκκληση προς τις κυπριακές Αρχές να συμμορφωθούν με τις προβλεπόμενες αποφάσεις των Η.Ε. και στη σχετική νομοθεσία της Ε.Ε. Οι κυπριακές Αρχές δεν θα έπρεπε σε οποιαδήποτε περίπτωση να επιτρέψουν τον απόπλου του πλοίου προς το Ιράν. Η Προεδρία υπέδειξε ότι η Ε.Ε. είναι έτοιμη να προσφέρει τεχνική υποστήριξη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το χειρισμό του φορτίου».