Όλα είναι έτοιμα στο Ζάγκρεμπ για τη στρατιωτική παρέλαση, που θα πραγματοποιηθεί, σήμερα το απόγευμα, για την 20η επέτειο από τη στρατιωτική επιχείρηση «Καταιγίδα». Η παρέλαση θα αρχίσει στις 6 το απόγευμα, αφού προηγουμένως η πρόεδρος της χώρας και ανώτατη διοικητής των κροατικών Ενόπλων Δυνάμεων Κολίντα Γκράμπαρ- Κιτάροβιτς, δώσει το σύνθημα.
Με την επιχείρηση «Καταιγίδα», τον Αύγουστο του 1995, τερματίστηκε ο πόλεμος στην Κροατία, η οποία ανέκτησε τον έλεγχο στην Κράινα, σερβικό θύλακα που δημιουργήθηκε με τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας το 1991.
Ήταν το τελευταίο επεισόδιο του πολέμου στην Κροατία, του δεύτερου κατά σειρά που ξέσπασε στη Γιουγκοσλαβία, μετά τον πόλεμο στη Σλοβενία. Αιτία του πολέμου ήταν η αντίδραση των Σέρβων της Κροατίας στην απόσχιση από τη Γιουγκοσλαβία και ο υποβιβασμός τους σε μειονότητα, καθώς θεώρησαν ότι με το νέο Σύνταγμα δεν ήταν πλέον συστατικός λαός, που είχε δικαίωμα αυτοδιάθεσης.
Ο πόλεμος είχε χαρακτηριστικά εθνικού πολέμου μεταξύ Κροατών και Σέρβων. Στην Κροατία θεωρείται Πόλεμος Ανεξαρτησίας και Απελευθέρωσης, γι’ αυτό ονομάζεται Πατριωτικός Πόλεμος. Αντίθετα, στη Σερβία θεωρείται πόλεμος για το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των Σέρβων της Κροατίας, οι οποίοι πήραν το 1991 τα όπλα για να υπερασπιστούν περιοχές τους και τις κράτησαν για τέσσερα χρόνια.
Οι Σέρβοι της Κροατίας ανακήρυξαν τον πρώτο χρόνο του πολέμου την ανεξαρτησία της αποκαλούμενης «Δημοκρατίας της Κράινας», περιοχή που περιελάμβανε τμήματα της Δαλματίας, της Κράινα, της Λίκα, του Kόρντουν, της Μπάνια, της Δυτικής Σλαβονίας και της Ανατολικής Σλαβονίας, της Μπαράνια και του Σρεμ (το μεγαλύτερο μέρος της άλλοτε Βόινα Κράινα, περιοχής στα σύνορα της Αυστριακής Αυτοκρατορίας και μετέπειτα Αυστρο-Ουγγρικής Μοναρχίας, στο οποίο ζούσαν Σέρβοι και είχαν δικαιώματα αυτονομίας, το 1522-1881).
Η Κράινα, στην αρχή της σύρραξης, είχε τη βοήθεια του Γιουγκοσλαβικού Λαϊκού Στρατού (JNA), που αποχώρησε το 1992. Στο πλευρό της πολέμησαν και παραστρατιωτικές ομάδες από τη Σερβία και το Μαυροβούνιο. Από τον JNA προμηθεύθηκε και τον οπλισμό.
Το μεγαλύτερο μέρος της «Δημοκρατίας της Κράινα» τέθηκε υπό την κυριαρχία της Κροατίας μετά την Επιχείρηση «Καταιγίδα», το καλοκαίρι του 1995 και το υπόλοιπο έπαψε να υπάρχει και λίγους μήνες αργότερα, με τη συμφωνία Ερντούτ, ειρηνικά επανεντάχθηκε στην Κροατία.
Σε ανάμνηση της νίκης στον Πατριωτικό Πόλεμο και της ημέρας που οι κροατικές ένοπλες δυνάμεις απελευθέρωσαν την πόλη Κνιν, κάθε χρόνο η Κροατία γιορτάζει την Ημέρα Νίκης και Ευχαριστιών προς την Πατρίδα και την Ημέρα Υπερασπιστών της Κροατίας.
Τι προηγήθηκε
Στις 25 Ιουλίου του 1990 ιδρύθηκε η Σερβική Βουλή στο Σρμπ ως πολιτικό όργανο που εκπροσωπούσε τους Σέρβους στην Κροατία και ανακήρυξε την κυριαρχία και την αυτονομία του σερβικού λαού στην Κροατία.
Ο Μίλαν Μπάμπιτς έγινε πρόεδρος του Σερβικού Εθνικού Συμβουλίου, εκτελεστικού οργάνου της Σερβικής Βουλής.
Τον Αύγουστο του 1990, οι Σέρβοι, στην ενδοχώρα της Δαλματίας γύρω από την πόλη της Κνιν, καθώς και σε περιοχές της Λίκα, του Kόρντουν και τις περιφέρειες Μπανοβίνα και περιοχές της ανατολικής Κροατίας, εξεγέρθηκαν.
Στις 16 Αυγούστου του 1990 προκηρύχθηκε δημοψήφισμα για την αυτονομία των Σέρβων στην Κροατία και την επόμενη μέρα η κυβέρνηση της Κροατίας το ανακήρυξε παράνομο. Η κροατική αστυνομία εισήλθε σε πόλεις, στις οποίες ήταν πλειοψηφία οι Σέρβοι και πήρε όπλα από τους αστυνομικούς σταθμούς. Οι Σέρβοι αντέδρασαν με οδοφράγματα στην Κνιν και σε γύρω περιοχές.
Το δημοψήφισμα έγινε το διάστημα από 19 Αυγούστου έως 2 Σεπτεμβρίου και στους Κροάτες δεν επιτράπηκε να ψηφίσουν. Η συντριπτική πλειοψηφία των ψηφοφόρων τάχθηκε υπέρ της αυτονομίας και κηρύχθηκε η «Σερβική Αυτόνομη Περιοχή της Κράινα» ως αυτόνομη περιοχή εντός της Κροατίας.
Η Κροατία προκήρυξε δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία στις 19 Μαΐου 1991, το οποίο οι Σέρβοι μποϊκόταραν. Η πλειοψηφία των εκλογέων τάχθηκε υπέρ της ανεξαρτησίας με πιθανότητα ομόσπονδης ένωσης με άλλα κράτη της Γιουγκοσλαβίας. Στις 25 Ιουνίου 1991, η Κροατία και η Σλοβενία ανακήρυξαν την ανεξαρτησία, η Γιουγκοσλαβία διαλύθηκε.
Τον Αύγουστο του 1991, η ηγεσία των Σέρβων της Κροατίας ξεκίνησε μεγάλης κλίμακας πόλεμο και τους επόμενους μήνες πήρε τον έλεγχο σχεδόν του 1/3 της επικράτειας της Κροατίας. Ξεκίνησε εκστρατεία διωγμού Κροατών πολιτών, κατά την οποία οι περισσότεροι μη Σέρβοι εγκατέλειψαν τη συγκεκριμένη περιοχή.
Τον Μάρτιο του ίδιου έτους, διεξήχθη ένα ακόμη δημοψήφισμα, με ερώτημα αν η Κράινα πρέπει να προσαρτηθεί στη Σερβία και να παραμείνει στη Γιουγκοσλαβία μαζί με τη Σερβία, το Μαυροβούνιο και όσους επιθυμούν τη διατήρηση της Γιουγκοσλαβίας. Το 99,8% τάχθηκε υπέρ και η Βουλή ανακοίνωσε ότι η «Σερβική Αυτόνομη Περιοχή της Κράινα» είναι τμήμα της Σερβίας.
Τον Δεκέμβριο του 1991, η «Σερβική Αυτόνομη Περιοχή της Κράινα» αυτοανακηρύχθηκε σε «Δημοκρατία της Σερβικής Κράινα» και σε αυτή συμπεριελήφθησαν η «Σερβική Αυτόνομη Περιοχής της Δυτικής Σλαβονίας» και η «Σερβική Αυτόνομη Περιοχή της Ανατολικής Σλαβονίας, Μπαράνια και Δυτικού Σρεμ».
Ακολούθησαν σκληρές μάχες στον πόλεμο ανάμεσα στις δυνάμεις της αποκαλούμενης «Δημοκρατίας της Σερβικής Κράινα» και των κροατικών δυνάμεων με τις ειρηνευτικές δυνάμεις του ΟΗΕ να προσπαθούν να διαφυλάξουν την ειρήνη σε περιόδους εκεχειρίας.
Ο πόλεμος εισήλθε σε ειρηνική φάση έως το φθινόπωρο του 1994, αλλά τον Νοέμβριο του 1994 πραγματοποιήθηκε η επιχείρηση «Χειμώνας ’94» για να σταματήσει η σερβική επίθεση στο Μπίχατς και για τη δημιουργία ευνοϊκού χώρου για την απελευθέρωση των υπό κατάληψη τμημάτων της Κροατίας και της Σερβίας.
Οι Σέρβοι ηττήθηκαν στην περιοχή Ντινάρι και απελευθερώθηκε περιοχή έκτασης 200 τετρ. χιλιομέτρων. Η κοιλάδα του Λίβνο περιήλθε υπό τον έλεγχο των Κροατικών Ενόπλων Δυνάμεων και του Κροατικού Συμβουλίου Άμυνας.
Ακολούθησε η μονοήμερη επιχείρηση «Σκοκ 1» τον Απρίλιο του 1995 και οι Σέρβοι ηττήθηκαν και πάλι στην περιοχή Ντινάρι. Η Επιχείρηση «Θύελλα» στέφθηκε με επιτυχία και οι κροατικές δυνάμεις απελευθέρωσαν τον θύλακα στη δυτική Σλαβονία.
Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε η επιχείρηση «Σκοκ 2» και στις αρχές Αυγούστου του 1995, μετά τα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι Σέρβοι στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη, στο Γκράχοβο υπέστησαν σοβαρές απώλειες.
Η Επιχείρηση «Καταιγίδα»
Στις 4 Αυγούστου του 1995, ακριβώς στις πέντε το πρωί, άρχισε η Επιχείρηση «Καταιγίδα». Με ισχυρές ριπές πυροβολικού και ρουκέτες, ο κροατικός στρατός σφυροκόπησε όλες τις σερβικές θέσεις σε μέτωπο 630 χιλιομέτρων. Οι ειρηνευτικές δυνάμεις που είχαν αναπτυχθεί στην περιοχή (UNCRO) ενημερώθηκαν μόλις τρεις ώρες πριν από την έναρξή της.
Μόνο στην κατεύθυνση της επίθεσης στην 1η Ταξιαρχία Φρουρών, η οποία ήταν στην περιοχή του Γκόσπιτς, η επίθεση ξεκίνησε με καθυστέρηση μίας ώρας. Ο λόγος ήταν τακτικής φύσης, επειδή υπήρξε πρόθεση απόκρυψης της κύριας κατεύθυνσης της επίθεσης και έτσι να αιφνιδιαστεί ο αντίπαλος. Στις έξι η ώρα, ο κροατικός στρατός έπληξε ζωτικής σημασίας στρατιωτικούς στόχους, διοικητικά κέντρα και κέντρα επικοινωνιών.
Στη διάρκεια της μέρας, οι κροατικές δυνάμεις έσπασαν την πρώτη γραμμή άμυνας των Σέρβων στο Μπιέλοβαρ, Ζάγκρεμπ, Κάρλοβατς, Γκόσπιτς και Σπλιτ και διείσδυσαν σε βάθος 5 έως 15 χιλιομέτρων. Το κροατικά στρατεύματα κατέλαβαν το Σβέτι Ροκ και περικύκλωσαν την Κνιν, πρωτεύουσα της αυτοανακηρυχθείσας «Δημοκρατίας της Σερβικής Κράινα».
Στις 5 Αυγούστου, οι κροατικές στρατιωτικές μονάδες εισήλθαν στην Κνιν και στο μεσαιωνικό φρούριο της πόλης τοποθετήθηκε η σημαία της Κροατίας. Καταλήφθηκαν επίσης οι γύρω περιοχές. Στο νότιο μέτωπο, σε λιγότερο από 48 ώρες, τα κροατικά στρατεύματα κατέλαβαν το 80% των περιοχών, τις οποίες οι Σέρβοι άμαχοι εγκατέλειπαν φεύγοντας προς το Σρμπ στη Λίκα και στο Ντβορ στην κεντρική Κροατία.
Στις 6 Αυγούστου, η 1η Ταξιαρχία της Κροατίας σπάει τη σερβική γραμμή άμυνας στην πόλη Σλούνια, βόρεια από τις λίμνες Πλίτβιτσε και προχωρά προς τα δυτικά σύνορα της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης, όπου συναντάται με το Κροατικό Συμβούλιο Άμυνας (το στρατό των Κροατών της Βοσνίας) και το 5ο Σώμα του Στρατού των Μουσουλμάνων της Βοσνίας και έτσι η αποκαλούμενη Σερβική Κράινα διχοτομείται. Απελευθερώνονται οι πόλεις Πέτρινι, Σλούνι, Κοστάινιτσα, Όμπροβατς. Το απόγευμα στην Κνιν έφθασε ο πρόεδρος της Κροατίας, Φράνιο Τούτζμαν.
Στις 7 Αυγούστου, έγινε κατάληψη των πόλεων Τουράνι, Τουσίλοβιτς, Βόινιτς, Τόπουσκο, Γκόρνι και Ντόνι Λάπατς και το απόγευμα, ο Κροάτης υπουργός Άμυνας Γκόικο Σούσακ ανακοίνωσε ότι η Επιχείρηση «Καταιγίδα» ολοκληρώθηκε από στρατιωτική πτυχή, επειδή το μεγαλύτερο μέρος της μεθορίου με τη Βοσνία ήταν υπό τον έλεγχο των Κροατών.
Μέσα σε τέσσερις μέρες, οι κροατικές στρατιωτικές και αστυνομικές δυνάμεις ανέκτησαν τον έλεγχο στο δυτικό τμήμα της «Δημοκρατίας της Σερβικής Κράινα».
Αντίπαλες πλευρές ήταν οι Κροατικές Ένοπλες Δυνάμεις και ο Σερβικός Στρατός της Κράινα. Στο πλευρό των Κροατικών Ενόπλων Δυνάμεων ήταν το Κροατικό Συμβούλιο Άμυνας (ο στρατός των Κροατών της Βοσνίας) και το 5ο Σώμα του Στρατού των Μουσουλμάνων της Βοσνίας από το Μπίχατς, το οποίο εδραίωσε τον έλεγχο στην τότε Αυτόνομη Δημοκρατία της Δυτικής Βοσνίας. Ο Γιουγκοσλαβικός Στρατός δεν αντέδρασε και ο Στρατός της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας συμμετείχε μόνο στις 7 Αυγούστου, όταν με αεροπορικές δυνάμεις επιτέθηκε σε κροατικά στρατεύματα στο Σάβα.
Οι ΗΠΑ και η Γερμανία στήριξαν την επιχείρηση, η Ρωσία και η Βρετανία ήταν αντίθετες.
Η επιχείρηση είχε ως αποτέλεσμα την αποχώρηση ολόκληρου του πληθυσμού σερβικής εθνικότητας από τις περιοχές στις οποίες διεξήχθησαν οι μάχες. Η κροατική ηγεσία θεωρεί ότι η μαζική φυγή των Σέρβων από την Κράινα ήταν οργανωμένο σχέδιο υπό την πίεση των τοπικών σερβικών αρχών, ενώ η σερβική πλευρά υποστηρίζει ότι τα γεγονότα στην Κράινα συνιστούν εθνική εκκαθάριση σε βάρος των Σέρβων.
Επίσημη θέση της Κροατίας, όπως διατυπώθηκε από την ηγεσία της, ήταν ότι παρά τις επίμονες εκκλήσεις της κροατικής κυβέρνησης να μείνουν, οι Σέρβοι έφευγαν μόνοι τους.
Κροάτες συγγραφείς ερμηνεύουν τη δημογραφική αλλαγή που συντελέστηκε, υποστηρίζοντας ότι οι Σέρβοι έφυγαν από τις περιοχές που επλήγησαν με εντολές της κυβέρνησης της Κράινα. Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης και στη συνέχεια καταγράφηκαν δολοφονίες μελών της σερβικής κοινότητας που είχαν μείνει και λεηλασίες και εμπρησμοί των περιουσιών τους.
Ο εκπρόσωπος του ΟΗΕ Κρις Γκούνες είχε αναφέρει ότι στόχος της επίθεσης των Κροατών ήταν μέρος μιας συστηματικής και σχεδιασμένης στρατηγικής για να τρομοκρατήσουν τους Σέρβους, να τους αναγκάσουν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους στην Κράινα: «Είμαστε μπροστά σε μία απειλούμενη ανθρωπιστική καταστροφή» είχε υπογραμμίσει.
Ο πρώην πρόεδρος της Κροατίας, Στιέπαν Μέσιτς, σε ομιλία του σε εκδήλωση με αφορμή τη συμπλήρωση 11 χρόνων από την Επιχείρηση «Καταιγίδα», τόνισε ότι από στρατιωτική άποψη η επιχείρηση πραγματοποιήθηκε με σεβασμό στους κανόνες του πολέμου και τις διεθνείς συνθήκες και γι’ αυτό θα πρέπει να τιμώνται όλοι όσοι τη σχεδίασαν και συμμετείχαν σε αυτήν. «Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι μετά τη λήξη του στρατιωτικού σκέλους της επιχείρησης υπήρξε κενό εξουσίας και δεν επιτεύχθηκε άμεση επανένταξη της απελευθερωμένης περιοχής στο πολιτικό και νομικό σύστημα της Κροατίας. Γι’ αυτό δυστυχώς διαπράχθηκαν εγκλήματα» είπε.
Αμερικανός διπλωμάτης, σε τηλεγράφημά του προς το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, περιγράφοντας την κατάσταση στην Κνιν μια εβδομάδα μετά την «Επιχείρηση Καταιγίδα», σύμφωνα με άρθρο του καθηγητή Δημοσιογραφίας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας Μαρκ Ντάνερ, ανέφερε:
«Η περιοχή έγινε γρήγορα ένα σουρεαλιστικό μείγμα από καμμένα ή φλεγόμενα σπίτια, … έκαψαν αυτοκίνητα, αναποδογύρισαν τρακτέρ, έβγαλαν έξω ρούχα και κουβέρτες …. Κοντά την Κνιν, σχεδόν όλα τα σπίτια υπέστησαν καταστροφές. Στα σπίτια, το φαγητό ήταν πάνω στα τραπέζια, τα ρούχα κρέμονταν στα σχοινιά, τα παιχνίδια ήταν στις αυλές, και όλα τα δήθεν σημάδια ζωής παρέμεναν εκεί, εκτός από την παρουσία των ανθρώπων».
Στις περιοχές που εκκενώθηκαν, η κυβέρνηση του Φράνιο Τούτζμαν αργότερα εγκατέστησε πρόσφυγες Κροάτες της Βοσνίας.
Πολιτικοί στη Σερβία έχουν καταδικάσει τη στρατιωτική επιχείρηση και επισημαίνουν τις αρνητικές συνέπειές της: την έξοδο περίπου 200.000 Σέρβων από την Κροατία, τη δολοφονία 1.200 αμάχων Σέρβων και την καταστροφή δεκάδων χιλιάδων σπιτιών.
Η κροατική πλευρά, η πλειοψηφία των Κροατών πολιτικών, θεωρούν ότι ήταν νόμιμη απελευθερωτική δράση, όταν οι Σέρβοι της Κράινας απέρριψαν την τελευταία ευκαιρία ειρηνικής επίλυσης του πολέμου στην Κροατία στο πλαίσιο των διεθνών αναγνωρισμένων συνόρων του κροατικού κράτους.
Ως θετικές εξελίξεις αναφέρουν, μεταξύ άλλων, την επιστροφή στις εστίες τους 170.000 Κροατών προσφύγων που εκδιώχθηκαν το 1991, την επιστροφή σχεδόν ολόκληρης της κροατικής περιοχής υπό κροατική δικαιοδοσία, το τέλος του κράτους – μαριονέτα στην Κράινα, την αναγνώριση της ανεξαρτησίας της Κροατίας.
Ο τότε πρόεδρος της Σερβίας Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς ήταν ενήμερος για την προετοιμασία της στρατιωτικής επιχείρησης, αλλά δεν αντέδρασε και επέρριψε ευθύνες στους Σέρβους της Κράινα με βάση πρακτικά συνεδριάσεων του ανώτατου Συμβουλίου Άμυνας.
Ο Μόμτσιλο Πέρισιτς, πρώην αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων της Γιουγκοσλαβίας, έναν μήνα πριν από την Επιχείρηση «Καταιγίδα», είπε: «Οι Κροάτες ενθαρρύνθηκαν από την αδύναμη καταδίκη από τη διεθνή κοινότητα της επιθετικότητα στη Δυτική Σλαβονία και ετοιμάζουν επίθεση άρχισαν να υλοποιούν τα σχέδια στην κοιλάδα του Λίβνο. Υπάρχει ο κίνδυνος να κόψουν το επόμενο διάστημα αυτή την επικοινωνία και τότε η ‘Δημοκρατία της Σερβικής Κράινα’ θα έρθει σε εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση«.
Ο Μόμτσιλο Πέρισιτς είχε ζητήσει εξασφάλιση μέσων για προληπτική δράση, αλλά ο πρόεδρος της Σερβίας δεν απάντησε.
Από πρακτικά συνεδριάσεων του ανώτατου Συμβουλίου Άμυνας της Γιουγκοσλαβίας, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν στη δίκη του Μόμτσιλο Πέρισιτς ενώπιον του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου της Χάγης για τα εγκλήματα πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία (ICTY), φαίνεται πως ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς και οι στρατηγοί είχαν την ίδια άποψη, ότι οι Σέρβοι της Κράινα έφεραν ευθύνη για την «Καταιγίδα» επειδή αρνήθηκαν τις προτάσεις για ειρήνη και δεν προσπάθησαν να προστατευτούν.
«Έφυγαν σαν κουνέλια και τώρα θέλουν η Γιουγκοσλαβία να τους προστατεύσει» αναφέρει ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς με επικριτικά σχόλια που απευθύνονται στον Μίλαν Μάρτιτς, ο οποίος διετέλεσε πρόεδρος της Δημοκρατίας της Σερβικής Κράινα και ήταν ανώτατος διοικητών των σερβικών δυνάμεων στον πόλεμο στην Κροατία.
«Έξι χιλιάδες Κροάτες υπερασπίστηκαν το Βούκοβαρ για μισό χρόνο. Στις επιθέσεις έπαιρναν μέρος η πρώτη στρατιά, η πολεμική αεροπορία, όλη δύναμη που είχε ο JNA και εκείνοι δεν υπερασπίστηκαν την Κνιν. Ποιος πήρε την απόφαση η ηγεσία της Κράινα να εγκαταλείψει την Κνιν; Δεν μπόρεσαν να την προστατεύσουν ούτε για 12 ώρες» ανέφερε σύμφωνα με δημοσιεύματα του σερβικού Τύπου- ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς σε συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου Άμυνας της Γιουγκοσλαβίας, στις 14 Αυγούστου 1995.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα του κροατικού Τύπου το 2013, οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες αιφνιδιάστηκαν από την έλλειψη αντίδρασης από το Βελιγράδι κατά τη διάρκεια της Επιχείρησης «Καταιγίδα».
Από απόρρητα έγγραφα της βιβλιοθήκης Κλίντον, που αποχαρακτηρίστηκαν εκείνη τη χρονιά, προκύπτει ότι οι Αμερικανοί ανέμεναν πολύ πιο θυελλώδη αντίδραση από το Βελιγράδι.
Η CIA διαπίστωσε ότι μετά την «Καταιγίδα», ο Φράνιο Τούτζμαν έγινε ισχυρογνώμων και ότι παρουσίασε το όραμά του για το μέλλον της περιοχής: τη διχοτόμηση της Βοσνίας και την προσάρτησή της στην Κροατία και τη Σερβία.
Για την Κροατία, η επιχείρηση «Καταιγίδα» είναι η μεγαλύτερη και γνωστότερη επιχείρηση των Κροατικών Ενόπλων Δυνάμεων και ένα από τα σύμβολα του Πατριωτικού Πολέμου. Με τη συγκεκριμένη επιχείρηση, σύμφωνα με την κροατική πλευρά άλλαξε στρατηγικά ο συσχετισμός δυνάμεων σε ολόκληρη την εμπόλεμη περιοχή και πιθανώς το σημαντικότερο αποτέλεσμά της ήταν η συντριβή της ιδέας της «Μεγάλης Σερβίας» στο κροατικό έδαφος και η δημιουργία όρων για τον τερματισμό του πολέμου στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη.
Οι πρωταγωνιστές της Επιχείρησης «Καταιγίδα», οι Κροάτες στρατηγοί Άντε Γκοτόβινα και Μλάντεν Μάρκατς, οι οποίοι αρχικά καταδικάστηκαν και φυλακίστηκαν για εγκλήματα πολέμου, έπειτα αθωώθηκαν από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης για την πρώην Γιουγκοσλαβία, απόφαση που ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων στη Σερβία.
Συγκεκριμένα, τον Νοέμβριο του 2012, το εφετείο του ICTY ακύρωσε την πρωτόδικη καταδικαστική απόφαση, με την οποία είχαν κριθεί ένοχοι για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και παραβίαση των κανόνων και του εθιμικού δικαίου του πολέμου.
Το συμβούλιο εφετών του ICTY ακύρωσε την πρωτόδικη απόφαση, βάσει της οποίας η πυρπόληση των πόλεων, Κνιν, Γκράτσατς, Όμπροβατς και Μπένκοβατς στη διάρκεια της επιχείρησης «Καταιγίδα» ήταν παράνομη και η ίδια στρατιωτική επιχείρηση αποτελούσε οργανωμένο εγκληματικό σχέδιο με στόχο εκδίωξη του σερβικού πληθυσμού από την Κνίνσκα Κράινα, το 1995.
Οι δύο Κροάτες στρατηγοί Άντε Γκοτόβινα και Μλάντεν Μάρκατς αφέθηκαν ελεύθεροι και ορίστηκαν από την ηγεσία της Κροατίας μέλη της Οργανωτικής Επιτροπής που προετοίμασε τις φετινές επετειακές εκδηλώσεις, με αφορμή τη συμπλήρωση 20 χρόνων από την επιχείρηση. Για πρώτη φορά στην Κροατία η επέτειος θα τιμηθεί με στρατιωτική παρέλαση στο Ζάγκρεμπ στις 4 Αυγούστου και με κεντρικές εκδηλώσεις, όπως κάθε χρόνο, στις 5 Αυγούστου, στην πόλη Κνιν.
Για εγκλήματα πολέμου στη διάρκεια του πολέμου στην Κροατία κατηγορήθηκαν ή καταδικάστηκαν από το ICTY ο πρώτος πρόεδρος της «Δημοκρατίας της Σερβικής Κράινα» Μίλαν Μπάμπιτς και οι διάδοχοί του Γκόραν Χάτζιτς, Μίλαν Μάρτιτς ο πρώην πρόεδρο της Γιουγκοσλαβίας και της Σερβίας Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, ο αρχηγός του Σερβικού Ριζοσπαστικού Κόμματος (SRS) Βόισλαβ Σέσελι, ο πρώην αρχηγός της σερβικής μυστικής αστυνομίας Φράνκο Σιμάτοβιτς, ο πρώην επικεφαλής της κρατικής υπηρεσίας ασφάλειας Γιόβιτσα Στάνισιτς.
Η επιχείρηση «Καταιγίδα» πραγματοποιήθηκε αμέσως μετά τη σφαγή της Σρεμπρένιτσα. Σε όχι μεγάλο χρονικό διάστημα από την λήξη της, τερματίστηκαν οι συγκρούσεις στη Βοσνία και στην Κροατία. Τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου υπεγράφη η ειρηνευτική συμφωνία του Ντέιτον.
Πηγές: ΑΠΕ, Hina, Tanjug, Vecernji List, Jutarnji List, Reuters
