Την εκτίμησή του ότι «το γεωπολιτικό μέγεθος «παγκοσμιοποίηση» έχει φθάσει πια στο τέλος του» εξέφρασε μιλώντας στο Sputnik ο Κωνσταντίνος Γρίβας, αναπληρωτής καθηγητής Γεωστρατηγικής της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων, συμπληρώνοντας ότι «ολοένα και περισσότερο οι μεγάλες και μεσαίες χώρες του διεθνούς συστήματος υιοθετούν εθνοκεντρικές στρατηγικές».
Στην εφ’ όλης της ύλης συνέντευξή του στο Sputnik, ο κ. Γρίβας εντοπίζει στο ΝΑΤΟ «αντιφατικά έως και σχιζοφρενικά στοιχεία», ενώ εκτιμά ότι «αν οι ΗΠΑ και η Ευρώπη επιμείνουν στον παρανοϊκό αντιρωσισμό στον οποίον έχουν οδηγηθεί το μόνο που θα καταφέρουν θα είναι να ενισχύσουν μια συσπείρωση Ρωσίας – Κίνας, που εν συνεχεία θα απορροφήσει και άλλα ευρασιατικά κράτη». Μάλιστα σημειώνει ότι σε αυτή την περίπτωση το ευρασιατικό σχήμα που θα προκύψει «θα διεκδικήσει τον ρόλο του αναντίρρητου παγκόσμιου ηγεμόνα και θα θέσει τη Δύση στο ιστορικό περιθώριο».
Σε ότι αφορά την σχέση Ρωσίας — Τουρκίας, ο ίδιος εκτιμά ότι «είναι εξαιρετικά εύθραυστη και με πολλά αντιφατικά στοιχεία». Συμπληρώνει ωστόσο ότι πιστεύει πως «ο ανταγωνιστικός χαρακτήρας στις γεωπολιτικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών αργά ή γρήγορα θα επικρατήσει».
Τόνισε δε, ότι μια ενδεχόμενη παροχή ανταλλαγμάτων από την Ελλάδα προς την Τουρκία με σκοπό την επιστροφή των δύο ελλήνων στρατιωτικών θα ήταν «καταστρεπτική», καθώς έτσι «η Ελλάδα θα νομιμοποιούσε τον τουρκικό επεκτατισμό».
Παράλληλα, χαρακτήρισε «τεράστια οργανωτική επιτυχία» της Ρωσίας το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου που ολοκληρώθηκε πριν λίγες ημέρες, σημειώνοντας ότι «αναβαθμίζει τη διεθνή εικόνα της Ρωσίας και αποδυναμώνει τις στερεοτυπικές αντιρωσικές αντιλήψεις που τείνουν να κυριαρχήσουν στη Δυτική Ευρώπη».
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη του Κωνσταντίνου Γρίβα στο Sputnik:
Η πρόσφατη Σύνοδος του ΝΑΤΟ έληξε αφήνοντας να διαφανεί μια ρήξη μεταξύ των μελών της Συμμαχίας. Πόσο ρεαλιστική είναι η απειλή Τραμπ να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ; Εκτιμάτε ότι ο ίδιος ο λόγος ύπαρξης της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας έχει αρχίσει να φθείρεται;
Το σημερινό ΝΑΤΟ έχει πολλά αντιφατικά έως και σχιζοφρενικά στοιχεία. Ας ξεκινήσουμε από την ίδια την άκρατη και άκριτη επέκτασή του, η οποία φέρνει μέσα της τον σπόρο της αυτοκαταστροφής. Η ίδια η φύση του ΝΑΤΟ που βασίζεται στην αρχή της ομοφωνίας απαιτεί την ύπαρξη ενός σχετικά μικρού αριθμού μελών ώστε να μπορούν να συνεννοούνται. Όσο περισσότερα μέλη προστίθενται στη δομή του τόσο περισσότερες δυσλειτουργίες θα υπάρξουν. Όπως και συμβαίνει. Η κατάσταση επιδεινώνεται από τις ποιοτικές διαφορές μεταξύ των μελών. Μεταξύ των άλλων, σήμερα, το ΝΑΤΟ περιλαμβάνει πολλές μικρές και αδύναμες χώρες, οι περισσότερες εκ των οποίων εισήλθαν για να ενισχύσουν τον γεωπολιτικό τους ρόλο όπως η Σλοβενία ή η Αλβανία.
Οι χώρες αυτές είναι πολύ δύσκολο να συνεννοηθούν μεταξύ τους και κάθε μία έχει τη δική της εθνική ατζέντα. Ούτε ο έλεγχος του ΝΑΤΟ από τις ΗΠΑ είναι τόσο απόλυτος όσο γενικώς πιστεύεται. Η δομή του ΝΑΤΟ προσφέρει σημαντικά περιθώρια άσκησης επιρροής ακόμη και από τα πιο μικρά κράτη. Και εδώ κρύβεται ένας μεγάλος κίνδυνος. Ορισμένα από τα κράτη – μέλη του ΝΑΤΟ και ιδιαίτερα οι Δημοκρατίες της Βαλτικής έχουν επιβάλλει έναν μισαλλόδοξο και ανορθολογικό αντιρωσισμό που «σέρνει» ακόμη και τις ισχυρότερες χώρες προς έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο. Επιπροσθέτως, στα αντιφατικά στοιχεία του ΝΑΤΟ περιλαμβάνονται και οι ανταγωνισμοί μεταξύ των κρατών μελών που αναμένεται να ενταθούν περαιτέρω σε περίπτωση που στη Συμμαχία ενταχθούν και τα Σκόπια, τα οποία έχουν ανοιχτά μέτωπα με την Αλβανία.
Όσον δε αφορά τις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, φαίνεται πως εδώ και χρόνια έχουν επιλέξει μια στρατηγική πόλωσης με τη Ρωσία, τη στιγμή όμως που οι στρατιωτικές τους δυνατότητες είναι κοντά στο απόλυτο μηδέν και συνακόλουθα βασίζονται ολοκληρωτικά και απόλυτα στην αμερικανική κάλυψη, την οποία οι ΗΠΑ δεν είναι και τόσο πρόθυμες πλέον να προσφέρουν από τη στιγμή που θέλουν να μεταφέρουν το στρατηγικό κέντρο βάρος τους στον Ειρηνικό και την αντιμετώπιση της ανερχόμενης Κίνας.
Τέλος, αν οι ΗΠΑ και η Ευρώπη επιμείνουν στον παρανοϊκό αντιρωσισμό στον οποίον έχουν οδηγηθεί το μόνο που θα καταφέρουν θα είναι να ενισχύσουν μια συσπείρωση Ρωσίας – Κίνας, που εν συνεχεία θα απορροφήσει και άλλα ευρασιατικά κράτη. Έτσι, αργά ή γρήγορα, θα προκύψει ένα ενιαίο ευρασιατικό σχήμα που θα διεκδικήσει τον ρόλο του αναντίρρητου παγκόσμιου ηγεμόνα και θα θέσει τη Δύση στο ιστορικό περιθώριο. Άρα, ναι, το ΝΑΤΟ πολύ δύσκολα πλέον, έχοντας την εχθρότητα ενάντια στη Ρωσία ως πυρήνα και θεμέλιο της ύπαρξής τους, έχει λόγο ύπαρξης και μπορεί να προωθήσει τα μακρόπνοα γεωστρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ και της Ευρώπης.
Παράλληλα, παρατηρείται μια στρατηγική μετατόπιση της Τουρκίας από την ευρωπαϊκή της προοπτική και τη ΝΑΤΟϊκή της προσήλωση, προς τη Ρωσία, με αποκορύφωμα την υπόθεση των S-400. Θα μπορούσε η Τουρκία, υπό την απόλυτη κυριαρχία, πλέον, του Ταγίπ Ερντογάν, να προσκολληθεί στρατηγικά στη Ρωσία;
Η στρατηγική σχέση Ρωσίας – Τουρκίας είναι εξαιρετικά εύθραυστη και με πολλά αντιφατικά στοιχεία. Προσωπική μου άποψη είναι ότι ο ανταγωνιστικός χαρακτήρας στις γεωπολιτικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών αργά ή γρήγορα θα επικρατήσει. Ωστόσο, αυτήν τη στιγμή λειτουργεί, γιατί εξυπηρετεί και τις δύο χώρες. Η Τουρκία χρησιμοποιεί τη σχέση της με τη Ρωσία για να επιτύχει μια στρατηγική ανεξαρτησία από τη δυτική γεωπολιτική αρχιτεκτονική και να προωθήσει τα σχέδια της να εξελιχθεί σε έναν αυτόνομο πόλο ισχύος στο διαμορφούμενο πολυπολικό διεθνές σύστημα, ενώ η Ρωσία προσπαθεί να τραβήξει την Τουρκία εκτός του προστατευτικού πλαισίου του ΝΑΤΟ ώστε να μπορεί να την αντιμετωπίσει ανεξάρτητα στο μέλλον, αν έτσι απαιτηθεί, χωρίς να φοβάται ότι τυχόν ρωσοτουρκική σύγκρουση θα οδηγήσει σε παγκόσμια αντιπαράθεση.
Η στάση των ΗΠΑ σε ότι αφορά το παγκόσμιο εμπόριο και την επιλογή της να επιβάλλει δασμούς μεταξύ άλλων στην ΕΕ, την Κίνα και τη Ρωσία, έχει δεχτεί σοβαρές επικρίσεις. Είμαστε μπροστά σε μια ενδεχόμενη εμπορική απομόνωση των ΗΠΑ και πώς μπορεί κάτι τέτοιο να επηρεάσει τον παγκόσμιο συσχετισμό δύναμης των μεγάλων διεθνών «παικτών»;
Νομίζω ότι το γεωπολιτικό μέγεθος που αναφέραμε ως «παγκοσμιοποίηση» έχει φθάσει πια στο τέλος του. Ολοένα και περισσότερο οι μεγάλες και μεσαίες χώρες του διεθνούς συστήματος υιοθετούν εθνοκεντρικές στρατηγικές που θέτουν νέα δεδομένα στη διαμόρφωση του μείγματος ανταγωνισμού – συνεργειών μεταξύ τους. Η ενέργεια αυτή του προέδρου Τραμπ ήταν ουσιαστικά αναπόφευκτη και αποτελεί το πρώτο βήμα στον ανασχηματισμό του διεθνούς συστήματος που θα προκύψει τις επόμενες δεκαετίες.
Στην πρόσφατη συνάντηση του έλληνα πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα με τον Ταγίπ Ερντογάν συζητήθηκε για μία ακόμα φορά το ζήτημα των δύο ελλήνων στρατιωτικών. Θεωρείτε πως θα έπρεπε να τεθεί από την ελληνική πλευρά το ενδεχόμενο ανταλλαγμάτων για να επιστρέψουν οι δύο στρατιωτικοί στην Ελλάδα;
Μια τέτοια επιλογή με τον τρόπο που συζητιέται θα ήταν καταστρεπτική. Οι Έλληνες στρατιωτικοί απήχθησαν με παράνομο τρόπο και δεν τίθεται ζήτημα «ανταλλαγμάτων» για την επιστροφή τους, όπως είναι η παράδοση Τούρκων που συνελήφθησαν στην Ελλάδα. Σε παρόμοια περίπτωση η Ελλάδα θα νομιμοποιούσε τον τουρκικό επεκτατισμό και θα τίθετο υπό την άτυπη κυριαρχία της Άγκυρας.
Είναι γνωστό ότι τα μεγάλα πολιτιστικά ή αθλητικά γεγονότα έχουν συχνά και πολιτικές προεκτάσεις. Θα μπορούσε να επηρεάσει τη θέση και την εξωστρέφεια της Ρωσίας το πρόσφατο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου;
Παρόμοια γεγονότα εντάσσονται στην «ήπια ισχύ» («soft power») κάθε χώρας. Η τεράστια οργανωτική επιτυχία που είχε το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου στη Ρωσία όντως αναβαθμίζει τη διεθνή εικόνα της Ρωσίας και αποδυναμώνει τις στερεοτυπικές αντιρωσικές αντιλήψεις που τείνουν να κυριαρχήσουν στη Δυτική Ευρώπη. Όμως, θα ήθελα να επισημάνω ότι δεν είναι η Ρωσία που χρειάζεται εξωστρέφεια αλλά η Δυτική Ευρώπη. Συνεχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε, πολλές φορές ασυνείδητα, το διεθνές σύστημα ως ευρωκεντρικό. Όμως δεν είναι πλέον έτσι. Η «απομόνωση» της Ρωσίας από τη Δυτική Ευρώπη, δεν σημαίνει ότι οδηγεί σε απομόνωση τη Ρωσία.
Η Ρωσία συνεχίζει να λειτουργεί ως το κεντρικό και κομβικό μέγεθος ενός διαμορφούμενο ευρασιατικού ημι–παγκόσμιου συστήματος, ενώ η, αποκομμένη από τη Ρωσία, Δυτική Ευρώπη, τείνει να περιθωριοποιηθεί και να μετατραπεί σε βάθος χρόνου, σε μια ασήμαντη απόληξη της Ευρασίας, που δεν θα έχει πλέον τα μεγέθη, ιστορικά, πολιτικά, πολιτισμικά ή ακόμη και γεωγραφικά, να θεωρείται ξεχωριστή ήπειρος.
Σε κάθε περίπτωση, το χρήμα, η στρατιωτική ισχύς, οι εξελίξεις στην τεχνολογία και γενικότερα οι παράγοντες που διαμορφώνουν τις διεθνείς ισορροπίες ισχύος μετακινούνται από τη Δύση στην Ανατολή και αν η Δυτική Ευρώπη θέλει να συνεχίσει να πρωταγωνιστεί στις παγκόσμιες εξελίξεις πρέπει να αναθεωρήσει την οπτική της έναντι της Ρωσίας. Η Δυτική Ευρώπη χρειάζεται να ενισχύσει την εξωστρέφειά της, όχι η Ρωσία.
