Η Ύπατη Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, Κάγια Κάλας και ο Επίτροπος Άμυνας και Διαστήματος, Άντριους Κουμπίλιους, παρουσίασαν σήμερα, Τετάρτη 19 Μαρτίου 2025, την «Λευκή Βίβλο» για την άμυνα («Readiness 2030»), ως μέρος του σχεδίου επανεξοπλισμού της Ευρώπης (ReArm Europe).
Η Λευκή Βίβλος προσδιορίζει τις επενδυτικές ανάγκες των κρατών μελών της ΕΕ, παρέχοντας οικονομικούς μοχλούς και δημιουργώντας ένα ταμείο δανεισμού ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Στη Λευκή Βίβλο της ΕΕ αναφέρεται ρητά ότι η χρηματοδότηση θα αφορά εταιρείες που έχουν την έδρα τους και δραστηριοποιούνται εντός της Ένωσης, της Νορβηγίας και της Ουκρανίας. Αυτό αποκλείει την εμπλοκή των εταιρειών από τις ΗΠΑ, την Βρετανία και την Τουρκία.
Today, HRVP @kajakallas & Commissioner @KubiliusA presented the White Paper on the future of European Defence, together with the @EU_Commission – ReArm Europe plan – Readiness 2030.
To reach a strong 🇪🇺 Defence posture by 2030, the White Paper provides a blueprint for action⤵️ pic.twitter.com/VRsHYBNXoB
— 🇪🇺 EU Defence and Space (@defis_eu) March 19, 2025
«Ανοιχτό παράθυρο» για την Τουρκία
Ωστόσο, μένει ανοιχτό ένα «παράθυρο», καθώς όπως περιγράφεται στο έγγραφο, αίτηση για χρηματοδότηση μπορούν να κάνουν και εταιρείες που εδρεύουν σε τρίτες χώρες, με τις οποίες η ΕΕ έχει υπογράψει αμυντικό σύμφωνο, εφόσον τα προϊόντα συμμορφώνονται με τις νέες κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για την ασφάλεια και τον έλεγχο της χρήσης τους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, το νέο επενδυτικό εργαλείο θα επιτρέψει «στις υπό ένταξη χώρες, στις υποψήφιες χώρες και στις δυνάμει υποψήφιες χώρες να συμμετάσχουν σε κοινές προμήθειες και να συμβάλουν στη συνολική ζήτηση. Μπορούν επίσης να διαπραγματευτούν συγκεκριμένες, αμοιβαία επωφελείς συμφωνίες για τη συμμετοχή των αντίστοιχων βιομηχανιών τους σε τέτοιες προμήθειες», όπως αναφέρεται στη Λευκή Βίβλο, αφήνοντας ανοιχτό το «παράθυρο» για την Άγκυρα να ζητήσει να συμπεριληθεί στην χρηματοδότηση.
Επίσης, το ταμείο δεν θα είναι «ανοιχτό» σε προϊόντα όπου τρίτες χώρες ελέγχουν τη χρήση ή τον προορισμό τους.
Ο «αποκλεισμός» των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της Τουρκίας σηματοδοτεί την ανάγκη για ανεξαρτησία της ΕΕ στις αμυντικές προμήθειες και την ανάγκη ενίσχυσης της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας.
Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, τουλάχιστον το 65% του κόστους των όπλων πρέπει να δαπανηθεί εντός της ΕΕ, της Νορβηγίας ή της Ουκρανίας, διασφαλίζοντας ότι η πλειοψηφία της χρηματοδότησης ωφελεί τις τοπικές αμυντικές εταιρείες.
Ειδικότερα, για την Τουρκία, αναφέρονται τα εξής:
«Η Τουρκία είναι υποψήφια χώρα για ένταξη στην ΕΕ και μακροχρόνιος εταίρος στον τομέα της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας. Η ΕΕ θα συνεχίσει να δεσμεύεται εποικοδομητικά για να αναπτύξουν μια αμοιβαία επωφελή εταιρική σχέση σε όλους τους τομείς κοινού ενδιαφέροντος με βάση την ίση δέσμευση από την πλευρά της Τουρκίας να προχωρήσει σε μια πορεία συνεργασίας σε όλα τα σημαντικά θέματα προς την ΕΕ, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Απριλίου 2024.»
Σε γενικές γραμμές, επισημαίνεται ότι «οι προκλήσεις ασφαλείας έχουν συχνά παγκόσμιες επιπτώσεις, απαιτώντας διεθνή συνεργασία», ότι «ο πλήρους κλίμακας πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας έχει ευρείας κλίμακας αντίκτυπο πέρα από την Ευρώπη» και ως εκ τούτου, «η συνεργασία με τους εταίρους είναι καθοριστική για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της ευρωπαϊκής άμυνας και για τη διαφοροποίηση των προμηθευτών και τη μείωση των εξαρτήσεων». Επισημαίνεται, επίσης, ότι «το ΝΑΤΟ παραμένει ο ακρογωνιαίος λίθος της συλλογικής άμυνας των μελών του στην Ευρώπη» και ότι η συνεργασία ΕΕ-ΝΑΤΟ αποτελεί απαραίτητο πυλώνα για την ανάπτυξη της ασφάλειας και της άμυνας της ΕΕ».
Τομείς και στόχοι επενδύσεων
Πρόκειται για μια μεγάλη δεξαμενή αμυντικών επενδύσεων όπως αντιαεροπορική άμυνα και πυραυλική άμυνα, συστήματα πυροβολικού, πυρομαχικά και πύραυλοι, μη επανδρωμένα αεροσκάφη και συστήματα αντιμετώπισης μη επανδρωμένων αεροσκαφών, στρατιωτική κινητικότητα, κυβερνοπόλεμος, στρατηγικοί στόχοι, ικανότητες μάχης και προστασία υποδομών ζωτικής σημασίας.
Όπως εξήγησε αξιωματούχος κατά τη διάρκεια παρουσίασης τεχνικών λεπτομερειών του σχεδίου για την αμυντική ενίσχυση της Ευρώπης, οι στόχοι είναι:
- η Ουκρανία και η στρατιωτική στήριξή της στο έδαφος, μετά και την αλλαγή στάσης των ΗΠΑ.
- η ισχυροποίηση της σχέσης ΕΕ- ΝΑΤΟ, οι συνεργασίες της ΕΕ με Βρετανία, Καναδά, Νορβηγία, Ιαπωνία και Αυστραλία.
- η δημιουργία μιας ισχυρής και καινοτόμου ευρωπαϊκής βιομηχανίας, δηλαδή υποστήριξη της αμυντικής ενίσχυσης,
- η υπογραφή συμβάσεων για την ταχεία απόκτηση των απαιτούμενων δυνατοτήτων,
- η υποστήριξη της ταχείας υιοθέτησης του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Αμυντικής Βιομηχανίας,
- η εμφάνιση νέων αμυντικών παικτών,
- η υποστήριξη επενδύσεων σε τεχνολογίες όπως ΑΙ και του ευρωπαϊκού χάρτη πορείας για την επιτάχυνση του μετασχηματισμού της αμυντικής καινοτομίας, και
- η δημιουργία μιας πανευρωπαϊκής αγοράς αμυντικού εξοπλισμού.
Κύριοι στόχοι, ετοιμότητα μέχρι το 2030
Το σχέδιο ReArm Europe έχει σχεδιαστεί για να αξιοποιηθούν όλα τα άμεσα διαθέσιμα μέσα και να κινητοποιηθούν έως και 800 δισ. ευρώ για αμυντικές επενδύσεις. Για να επιτευχθεί αυτό το σχέδιο περιλαμβάνει:
α) Την απελευθέρωση της χρήσης της δημόσιας χρηματοδότησης στην άμυνα σε εθνικό επίπεδο.
β) Ένα νέο ειδικό μέσο για τη δράση ασφάλειας για την Ευρώπη -SAFE- για την πραγματοποίηση επειγουσών και μαζικών αμυντικών επενδύσεων μέσω κοινών προμηθειών.
«Δράση για την ασφάλεια στην Ευρώπη – SAFE»
Μια από τις σημαντικότερες πρωτοβουλίες του σχεδίου είναι ένα νέο χρηματοδοτικό μέσο που ονομάζεται «Δράση για την ασφάλεια στην Ευρώπη – SAFE» που θα παρέχει στα κράτη μέλη κράτη μέλη με δάνεια ύψους έως 150 δισ. ευρώ που θα υποστηρίζονται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Αυτό θα βοηθήσει τα κράτη μέλη να ενισχύσουν τις αμυντικές τους ικανότητες μέσω κοινών προμηθειών.
Επιπλέον «οι κοινές αγορές θα εξασφαλίσουν διαλειτουργικότητα για τις ένοπλες δυνάμεις των κρατών μελών και προβλεψιμότητα για την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία, θα μειώσει το κόστος και θα δημιουργήσει την κλίμακα που απαιτείται για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανικής βάσης», όπως τονίζουν αξιωματούχοι.
Επιλογές χρηματοδότησης σχέδιο 800 δισ. ευρώ
Το σχέδιο που στοχεύει σε αμυντικές δαπάνες 800 δισεκατομμυρίων ευρώ περιλαμβάνει συγκεκριμένα εργαλεία χρηματοδότησης:
1) Ενεργοποίηση ρήτρας διαφυγής, εκτιμώμενος αντίκτυπος 650 δισ. ευρώ,
2) Συγκέντρωση έως και 150 δισ. ευρώ στις κεφαλαιαγορές,
3) Συνεισφορά από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων,
4) Ευελιξία των μέσων της ΕΕ της πολιτικής συνοχής,
5) Νέο μέσο για τη στήριξη των κοινών προμηθειών των κρατών μελών με 150 δισ. ευρώ,
6) Δάνεια που υποστηρίζονται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ κατ’ απαίτηση,
7) Απλοποιημένοι κανόνες προμηθειών,
8) απαλλαγή από ΦΠΑ,
9) Κοινές δημόσιες συμβάσεις.
Φωτογραφίες Reuters
