Τα Στενά του Ορμούζ μεταξύ του Κόλπου του Ομάν και του Περσικού Κόλπου αποτελούν μια θαλάσσια οδό στρατηγικής σημασίας. Σε καθημερινή βάση λειτουργούν ως ο σημαντικότερος θαλάσσιος κόμβος για τη μεταφορά πετρελαίου παγκοσμίως. Ωστόσο η κατάσταση στην περιοχή είναι και πάλι τεταμένη. Για την ένταση αυτή ευθύνονται κυρίως οι ΗΠΑ, η Σαουδική Αραβία και το Ιράν. Σε κοινό έγγραφό τους για λογαριασμό του Γερμανικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής (DGAP) οι πολιτικοί επιστήμονες Κάρλο Μασάλα, Κρίστιαν Μέλινγκ και Τόρμπεν Σουτς υιοθετούν την κοινή θέση ότι: «Στα Στενά του Ορμούζ το Ιράν θέτει σε κίνδυνο την ελευθερία της ναυσιπλοΐας».
Πολιτικές επαφές επαφές στο Ελσίνκι
Η Γερμανία όπως και άλλα κράτη ενδιαφέρονται για την διασφάλιση της αρχής της ελεύθερης ναυσιπλοΐας. Την περασμένη εβδομάδα οι υπ. Εξωτερικών Γερμανίας, Γαλλίας και Μ. Βρετανίας είχαν επαφές αναφορικά με το θέμα στο Ελσίνκι και συζήτησαν την πρόταση για μια κοινή αποστολή στα Στενά του Ορμούζ. «Υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις. Αλλά οτιδήποτε μπορεί να συμβάλλει τώρα στην αποκλιμάκωση είναι χρήσιμο» ανέφερε χαρακτηριστικά ο υπ. Εξ. της Γερμανίας Χάικο Μάας. Από την πλευρά του ο Βρετανός ομόλογός του Ντόμινικ Ράαμπ δήλωσε ότι οι Ευρωπαίοι πρέπει «να αντιμετωπίσουν τους κινδύνους» στα Στενά του Ορμούζ. Η Μ. Βρετανία συμμετέχει ήδη σε ναυτική αποστολή υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Η Γερμανία και άλλες χώρες της ΕΕ αρνούνται μέχρι στιγμής να συμμετάσχουν, διότι εκτιμούν ότι μια τέτοια κίνηση ενδέχεται να οξύνει την ένταση στην περιοχή. Ιδιαίτερα προσεκτική και διπλωματική ήταν μάλιστα στις δηλώσεις της και η Γερμανίδα υπ. Άμυνας Ανεγκρέτ Κραμπ- Kαρενμπάουερ. Σε αντίστοιχες άλλωστε αποστολές είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τη Γερμανία να μη δίνεται η εντύπωση ότι στρέφεται κατά του Ιράν.
3 σενάρια από το Γερμανικό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής
Σύμφωνα με τους τρεις εμπειρογνώμονες στο σχετικό έγγραφο του DGAP υπάρχουν τρεις εναλλακτικές για το υποθετικό σενάριο μιας γερμανικής συμμετοχής. Πρώτον, το σενάριο μιας αποστολής παρατηρητών. Σύμφωνα με τους αναλυτές εάν μια ευρωπαϊκή χώρα αναλάμβανε μια τέτοια πρωτοβουλία, οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι εταίροι θα είχαν κοινό συμφέρον να συμμετάσχουν. Θεωρητικά οι Ευρωπαίοι εταίροι θα ήταν σε θέση να αναλάβουν μια τέτοια κοινή επιχείρηση. Μια αποστολή παρατηρητών θα μπορούσε, σύμφωνα με τους ειδικούς, να βοηθήσει στη διασφάλιση της ελεύθερης ναυσιπλοΐας. Όπως σημειώνουν: «Μια αποστολή παρατηρητών αποσκοπεί στην αποφυγή της κλιμάκωσης με την παρακολούθηση των τεκταινομένων στην περιοχή, την τεκμηρίωση των παραβιάσεων και την επισήμανσή τους στα ΗΕ και την διεθνή κοινή γνώμη».
Δεύτερο και πιο ριψοκίνδυνο εντούτοις σενάριο είναι αυτό μιας ναυτικής/στρατιωτικής αποστολής προστατευτικού χαρακτήρα. Αυτή θα μπορούσε να περιοριστεί στην προστασία των πλοίων των συμμετεχόντων χωρών ή στην επιδίωξη της διασφάλισης της ελεύθερης ναυσιπλοΐας για όλους. Ωστόσο μια τέτοια επιχείρηση θα ήταν επικίνδυνη, γιατί θα μπορούσε να οδηγήσει σε κλιμάκωση, όπως ανέφερε ο Κρίστιαν Μέλινγκ στην DW. Κι αυτό διότι μια τέτοια επιχείρηση θα πρέπει να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο κλιμάκωσης, κάτι ωστόσο που ακούγεται αδιανόητο στη Γερμανία. Ωστόσο από πολιτική άποψη κάτι τέτοιο δεν θα έπρεπε να αποκλείεται. Πάντως για τον Μέλινγκ η δημιουργία μιας αποστολής προστασίας αποτελεί θέμα υπολογισμού ή πολιτικής βούλησης αποκλειστικά της ομοσπονδιακής κυβέρνησης.
Τέλος από τη σκοπιά του γερμανικού υπ. Εξωτερικών μια ναυτική επιχείρηση μπορεί να θεωρηθεί δυνατή μόνο σε συνάρτηση με μια διπλωματική αποστολή. Σύμφωνα με τον Μέλινγκ η ΕΕ έχει ήδη θέσει τα θεμέλια για κάτι τέτοιο. Επίσης στο πρόσφατο G7 στο Μπιαρίτς ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμμανουέλ Μακρόν «άνοιξε μια πολιτική θύρα», όπως σημειώνει ο Μέλινγκ, για συνεννόηση με τις ΗΠΑ και το Ιράν. Μια «πολιτική θύρα» ωστόσο από την οποία πρέπει πρώτα να περάσουν οι ΗΠΑ και το Ιράν και έπειτα οι Ευρωπαίοι. Σύμφωνα πάντως με τους εμπειρογνώμονες ένας ευρωπαϊκός στόλος δεν θα πρέπει αναγκαστικά να είναι μέρος μιας αποστολής υπό τις ΗΠΑ, παρά το ότι οι ΗΠΑ το επιζητούν. Ωστόσο ο συντονισμός με τις ΗΠΑ θα ήταν αναγκαίος. Σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες πάντως μια ευρωπαϊκή αποστολή θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να είναι ισχυρή, ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα όπως το 1995 στη Σρεμπρένιτσα, κατά τη διάρκεια του πολέμου της Βοσνίας, όπου η διεθνής αποστολή παρατηρητών του ΟΗΕ δεν κατάφερε να αποτρέψει τη σφαγή αμάχων.
Πηγή: DW / Κέρστεν Κνιπ / Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη