Συντριπτικό «ναι» στη Συμφωνία των Πρεσπών από τους λίγους που ψήφισαν στο δημοψήφισμα στην ΠΓΔΜ, με αποτέλεσμα να είναι στριμωγμένος ο Ζόραν Ζάεφ, την επομένη του δημοψηφίσματος, λόγω της μεγάλης αποχής και παρά το ποσοστό άνω του 90% υπέρ της Συμφωνίας. Ο Ζάεφ δηλώνει πως είτε θα ψηφιστεί η Συμφωνία από τη Βουλή ή θα οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές στα τέλη Νοεμβρίου.
Ένα δημοψήφισμα για το οποίο ασκήθηκαν πιέσεις από παντού. Αλλά ούτε οι πιέσεις ούτε οι εκκλήσεις του Ζόραν Ζάεφ ήταν αρκετές για να πείσουν την πλειοψηφία των Σκοπιανών να ψηφίσουν. Όσοι το έκαναν και αποφάσισαν να εμφανιστούν στα εκλογικά κέντρα την Κυριακή (30.09.2018) τάχθηκαν σε συντριπτικό ποσοστό υπέρ της Συμφωνίας των Πρεσπών, υπέρ δηλαδή της Συνταγματικής Αναθεώρησης και της αλλαγής του ονόματος της χώρας σε «Βόρεια Μακεδονία».
Το δημοψήφισμα έφερε το αποτέλεσμα που ήθελε ο Ζάεφ αλλά το υψηλό ποσοστό της αποχής του χαλάει τα… σχέδια. Και τον φέρνει σε δύσκολη θέση. Και ο Σκοπιανός πρωθυπουργός εμφανίζεται αποφασισμένος ακόμη και να παίξει το χαρτί των πρόωρων εκλογών στο τέλος Νοεμβρίου.
Στην πραγματικότητα δεν υπήρχε αμφιβολία για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, αφού οι πολέμιοι της Συμφωνίας προτίμησαν να καλέσουν σε αποχή, ώστε να μη θεωρηθεί έγκυρη η διαδικασία, αντί του να προτρέψουν τους υποστηρικτές τους να ψηφίσουν όχι
Κατά τα σχεδόν οριστικά αποτελέσματα, το 91,39% των ψηφοφόρων που συμμετείχαν στο δημοψήφισμα τάχθηκε υπέρ του «ναι» και το 5,71% υπέρ του «όχι», αλλά ήταν τα σχεδόν δύο τρίτα του εκλογικού σώματος που δεν ψήφισαν εκείνα που «πλήγωσαν» τον Ζάεφ. Η συμμετοχή δεν έχει ακόμη ανακοινωθεί επίσημα, πάντως υπολογιζόταν νωρίτερα ότι ανήλθε στο 36,6%. Ένα ποσοστό εξαιρετικά χαμηλό και πολύ μακριά από το 50% που ήλπιζε ο Ζάεφ. Χαρακτηριστική η δήλωση του Όλιβερ Ντέρκοσκι, προέδρου της εκλογικής επιτροπής της ΠΓΔΜ, που είπε ότι στο δημοψήφισμα «είναι καθαρό ότι δεν πάρθηκε απόφαση».
Φωτογραφία Reuters
Πλειοψηφία στη Βουλή ή εκλογές
Από τις πρώτες του δηλώσεις, λίγο μετά το τέλος του δημοψηφίσματος, ο Ζόραν Ζάεφ εμφανίστηκε αποφασισμένος να συνεχίσει τη διαδικασία για την αναθεώρηση του Συντάγματος. Έκανε σαν να μην… είδε την αποχή. Πέρασε το μήνυμα πως μπορεί μεν η πλειοψηφία των Σκοπιανών να μην εμφανίστηκε για να ψηφίσει στο δημοψήφισμα αλλά όταν στις κάλπες βρέθηκαν περισσότεροι από 500.000 άνθρωποι, δηλαδή οι μισοί απ’ όσους είχαν ψηφίσει στις προηγούμενες βουλευτικές εκλογές, έχει κάθε δικαίωμα να πανηγυρίζει.
Τη δεύτερη φορά που εμφανίστηκε για να κάνει δηλώσεις, πάντα σε πανηγυρικό κλίμα, ήταν ακόμη πιο ξεκάθαρος ως προς τις προθέσεις του. Την πρώτη φορά είπε πως θα συνεχίσει να ηγείται της χώρας για να την εντάξει στην Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ. Τη δεύτερη ξεκαθάρισε πως αν η Συμφωνία δεν περάσει από τη Βουλή (σ.σ. για την αναθεώρηση του Συντάγματος απαιτείται πλειοψηφία 2/3 δηλαδή 81 βουλευτές με τον Ζάεφ να έχει μόνο 69), τότε θα οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές στο τέλος Νοεμβρίου.
Ο λαός έκανε μια πολύ σημαντική επιλογή και η απόφαση που έλαβε δεν ήταν εύκολη, αλλά έπρεπε να ληφθεί, είπε ο Ζάεφ στις δεύτερες δηλώσεις του. Επανέλαβε ότι πρέπει να επιταχυνθούν οι διαδικασίες για την ενδεχόμενη ένταξη στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ και «να εξασφαλίσουμε ένα καλύτερο μέλλον». Απηύθυνε ξανά έκκληση στην αντιπολίτευση και σε όλα τα πολιτικά κόμματα να ενωθούν γύρω από εθνικό συμφέρον και να ξεπεράσουν τα στενά κομματικά συμφέροντα.
«Η αντιπολίτευση γνωρίζει και οι πολίτες γνωρίζουν ότι μια καλύτερη συμφωνία με την Ελλάδα δεν θα γίνει και δεν μπορεί να γίνει. Η ένταξη στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ δεν έχει άλλη εναλλακτική λύση και δεν μπορεί να υπάρξει. Ας μην παίζουμε παιχνίδια με το μέλλον μας», είπε ο Ζόραν Ζάεφ.
Φωτογραφία Reuters
«Στην περίπτωση που δεν εξασφαλισθεί η πλειοψηφία που χρειάζεται για την ψήφιση στο Κοινοβούλιο των συνταγματικών αλλαγών που προβλέπονται η έσχατη λύση που μας απομένει είναι το δημοκρατικό εργαλείο των πρόωρων εκλογών, στα τέλη Νοεμβρίου», ξεκαθάρισε ο Σκοπιανός πρωθυπουργός και σημείωσε ότι η διαδικασία πρέπει να επισπευστεί προκειμένου να δοθεί χρόνος στην Βουλή των Ελλήνων να αποφασίσει για την Συμφωνία πριν από τις ευρωεκλογές.
Ερωτηθείς εάν θα αποχωρήσει, ο Ζάεφ απάντησε «δεν σκοπεύω να παραιτηθώ (…) το καθήκον μου είναι να παραμείνω». Για τον πρωθυπουργό της ΠΓΔΜ, οι πολίτες που συμμετείχαν στο δημοψήφισμα έκαναν «μια σοβαρή συνεισφορά», έβαλαν «έναν λίθο στα θεμέλια του μέλλοντος» της χώρας. «Πάνω από 650.000 πολίτες ψήφισαν στο δημοψήφισμα (…). Πάνω από το 90% εξ αυτών υποστήριξε (την αλλαγή της ονομασίας)», πιστεύει ότι η χώρα «πρέπει να αποδεχθεί τη συμφωνία με την Ελλάδα και να γίνει μέλος του NATO και της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Ο Ζόραν Ζάεφ αναφέρθηκε και στην τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον Έλληνα πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα υπογραμμίζοντας πως και οι δύο παραμένουν προσηλωμένοι στην υλοποίηση της συμφωνίας.
Η αντιπολίτευση
Παρότι το δημοψήφισμα δεν ήταν νομικά δεσμευτικό, τα μέλη του κοινοβουλίου της ΠΓΔΜ δεσμεύονταν ότι θα έθεταν σε εφαρμογή το αποτέλεσμά του. Το γεγονός ότι η συμμετοχή δεν άρκεσε ώστε η ψηφοφορία να θεωρηθεί έγκυρη προσφέρει κατά συνέπεια στους αντιπάλους της συμφωνίας την ευκαιρία να ταχθούν εναντίον της όταν η κυβέρνηση τη φέρει στην εθνική αντιπροσωπεία της ΠΓΔΜ.
«Είναι σαφές ότι η συμφωνία με την Ελλάδα δεν πήρε πράσινο φως από τους πολίτες», αποφάνθηκε ο Χρίστιαν Μίτσκοσκι, ο επικεφαλής του εθνικιστικού, δεξιού αντιπολιτευόμενου κόμματος VMRO-DPMNE, μιλώντας σε δημοσιογράφους. Έκρινε πως μετά την έκβαση της ψηφοφορίας η κυβέρνηση έχει «απωλέσει τη νομιμοποίησή της».
Η εθνικιστική αντιπολίτευση έχει 49 έδρες στο κοινοβούλιο (επί συνόλου 120), αρκετές ώστε να αποτρέψει την έγκριση της συμφωνίας με την πλειοψηφία δύο τρίτων που απαιτείται για την αναθεώρηση του Συντάγματος.
Πλέον, ο Ζόραν Ζάεφ και οι σύμμαχοί του, τα κόμματα της αλβανικής μειονότητας (20 ως 25% των 2,1 εκατ. κατοίκων της κατά πλειοψηφία σλαβικής χώρας) δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να προσπαθήσουν να πείσουν περίπου 12 βουλευτές του VMRO-DPMNE.
Φωτογραφίες Reuters