«Η χώρα χρειάζεται νέα ηγεσία…χρειαζόμαστε έναν νέο πρωθυπουργό τον Οκτώβριο», δήλωσε ο Ντέιβιντ Κάμερον σχολιάζοντας το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στην Ντάουνινγκ Στριτ, διευκρινίζοντας ότι θα παραιτηθεί. «Η βούληση του λαού πρέπει να γίνει σεβαστή», είπε
Αισιόδοξος για την προοπτική του ευρωπαϊκού εγχειρήματος παρά την απόφαση των Βρετανών για Brexit, εμφανίστηκε ο Αντικαγκελάριος της Γερμανίας Ζίγκμαρ Γκάμπριελ «Το σύνθημά μας πρέπει τώρα να είναι ‘Προς τα εμπρός!’. Και όχι να κλαψουρίζουμε. Το Brexit δεν είναι κατάρρευση της Ευρώπης, αλλά μια ευκαιρία για μια νέα αρχή», δήλωσε ο κ. Γκάμπριελ.
Σε αντίθεση όμως με την σύνηθες γερμανική στάση προς οποιαδήποτε βρετανική απόφαση η αλήθεια ειναι οτι οι 27 εταίροι της Βρετανίας στην ΕΕ παρακολουθούν νευρικά, φοβούμενοι πως η αποχώρηση της δεύτερης μεγαλύτερης ευρωπαϊκής οικονομίας από αυτή θα αποδυναμώσει την ενότητά της και θα μειώσει την επιρροή της εν μέσω της οικονομικής κρίσης που συνεχίζει να πλήττει την Ελλάδα και την κρίση των προσφύγων και των μεταναστών.
Αν αποδυναμωθεί η ενότητα της ΕΕ μετα το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος πώς θα επηρεαστεί ο αμυντικός τομέας, το ΝΑΤΟ, οι διατλαντικές σχέσεις και οι ευρωπαίκή ασφάλεια;
Διαβάστε τι είπαν οι αμυντικοί εμπειρογνώμονες στον δημοσιογράφο Andrej Matisak και στο DefenceMatters.org
Simon Moody, Λέκτορας Αμυντικών Σπουδών, Τμήμα Αμυντικών Σπουδών, Kings College London
Η ιστορία του πειράματος της ΕΕ είναι μια ιστορία βρετανικής αναποφασιστικότητας όσο αφορά δύο σημαντικά ζητήματα – τον βαθμό στον οποίο η Βρετανία θα έπρέπε να επενδύσει στην ευρωπαϊκή ασφάλεια και με ποιους τρόπους. Στην πρόσφατη ιστορία, κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η απειλή για την ευρωπαϊκή ασφάλεια ήταν σαφές (η Σοβιετική επέκταση) και ήταν σχετικά εύκολο να το εξηγήσει κανείς στον ψηφοφόρο. Αν και τα ερώτηματα ηταν δύσκολα σχετικά με την δέσμευση (πυρηνικά όπλα, συμβατικές δυνάμεις, κλπ), υπήρχε σαφής αίσθηση ότι αυτό ήταν το «σωστό».
Το πρόβλημα το 2016 είναι ότι δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη απτή απειλή για την βρετανική ασφάλεια που να προέρχεται από την ηπειρωτική Ευρώπη – τουλάχιστον όσον αφορά το ευρύ κοινό, και αυτό είναι πρόβλημα.
Η μεγαλύτερη απειλή απο ενα Brexit θα είναι η επίδραση που αυτό έχει στους συμμάχους. Το πιο σημαντικό πράγμα σε κάθε είδους στρατιωτική ή πολιτική συμμαχία είναι η εξασφάλιση της πολιτικής συνοχής. Η έξοδος της Βρετανίας από την ΕΕ θα μπορούσε να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη των σημαντικών συμμάχων, ιδιαίτερα εκείνων των ευρωπαϊκών μέλων που είναι επίσης εταίροι του ΝΑΤΟ. Δεύτερον, αντισυμβατικές απειλές για την ασφάλεια που προέρχονται από την ηπειρωτική Ευρώπη – από τη μαζική μετανάστευση μέχρι την τρομοκρατία – αναμφισβήτητα αυξάνονται, και η έξοδος της Βρετανίας από τους φορείς αποφάσεων της ΕΕ θα βλάψει σοβαρά την ικανότητά της να επηρεάζει την πολιτική που άμεσα ή έμμεσα, επηρεάζει την βρετανική ασφάλεια.
Andrea Frontini, Αναλυτής Πολιτικής, Κέντρο Ευρωπαϊκής Πολιτικής (EPC)
Κατά την αξιολόγηση των πιθανών επιπτώσεων του Brexit για την ευρωπαϊκή και την διατλαντική ασφάλεια, πρέπει να γίνει ένας διαχωρισμός, αφενός, μεταξύ των δύο διαστάσεων της εμπλοκής του Ηνωμένου Βασιλείου στον τομέα της ασφάλειας με την Ευρώπη, και συγκεκριμένα μεταξύ της συμμετοχής του Λονδίνου στο ΝΑΤΟ και τη συμβολή της στην Κοινή Πολιτική Άμυνας και Ασφάλειας της ΕΕ (ΚΠΑΑ), και, αφετέρου, μεταξύ των βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων επιπτώσεων ενός Brexit για την ευρωπαϊκή ασφάλεια γενικότερα.
Όσο αφορά το πρώτο, φαίνεται απίθανο ότι μια βρετανική έξοδος από το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να επηρεάσει πολύ τη διατλαντική ασφάλεια. Στην πραγματικότητα, το Λονδίνο ήταν πάντα πρόθυμο να συμβάλει στην Ατλαντική Συμμαχία, πρώτον γιατί η διατλαντική διάσταση του ΝΑΤΟ πάντα ταίριαζε με την γεωπολιτική κατεύθυνση του Λονδίνου, και, δεύτερον, επειδή η ένταξη στη Συμμαχία ποτέ δεν έθεσε την εθνική κυριαρχία του Ηνωμένου Βασίλειου (ή οποιουδήποτε άλλου κράτους μέλους) στο στρατιωτικό τομέα υπό ιδιαίτερη πίεση. Έτσι, ένα πιθανό Brexit θα φέρει κατά πάσα πιθανότητα μια πιο ισχυρή βρετανική επένδυση στο ΝΑΤΟ, βραχυπρόθεσμα.
Αντιθέτως, η συμμετοχή του Λονδίνου στην ΕΕ δεν έγινε με ισχυρή δέσμευση στην ΚΠΑΑ. Στην πραγματικότητα, ενώ η ίδια η κινητήρια δύναμη της ευρωπαϊκής αμυντικής συνεργασίας από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 ήταν αναμφισβήτητα το γαλλο-βρετανικό «δίδυμο», δεδομένης της σημασίας της Διακήρυξης του Saint-Malo το 98, το Λονδίνο ειχε πάντα μια ρεαλιστική στάση στις ευρωπαϊκές στρατιωτικές υποθέσεις που άφηνε πολύ λίγο χώρο σε οποιαδηποτε ενοποιητική ανάπτυξη μέσω της ΚΠΑΑ, και συχνά προνομιακή διμερή συνεργασία, κυρίως, αλλά όχι αποκλειστικά και μόνο με τη Γαλλία.
Δεν αποτελεί έκπληξη, το γεγονός οτι ήταν – αλλά αναμφισβήτητα όχι μόνο – σύμφωνα με την επιμονή του Λονδίνου που συγκριτικά μικρή πρόοδος έχει επιτευχθεί με την ΚΠΑΑ τα τελευταία χρόνια σε τομείς όπως ειναι η παραγωγή δύναμης, η ανάπτυξη δυνατοτήτων, η ένταξη των δομών δύναμης, η συνεργασία στον τομέα των εξοπλισμών, επιχειρησιακά δόγματα, η ίδια η εφαρμογή ορισμένων από των καινοτόμων ρήτρων της Συνθήκης της Λισαβόνας το 2009 στο ΚΠΑΑ, π.χ. στη μόνιμη διαρθρωμένη συνεργασία (Pesco) και στα ταμεία Start-Up, ή στην πραγματική ολοκλήρωση των ευρωπαϊκών αγορών άμυνας και ασφάλειας.
Έτσι,βραχυπρόθεσμα, ενα «Brexit» μπορεί να απελευθερώσει την ΚΠΑΑ από εναν δυναμικό και συνολικά δύσπιστο μεγάλο παίκτη, αλλά έτσι θα θέσει την πρόκληση για τα άλλα κράτη μέλη για το πώς να χειριστούν μια ΚΠΑΑ που δεν μπορεί να επικαλείται πλέον την πολύτιμη συμβολή του Λονδίνου στον τομέα της ασφάλειας.
Ενώ οι βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις ενός Brexit θα μπορούσε, να διαφέρουν όταν πρόκειται για το ΝΑΤΟ ή την ΕΕ και την ΚΠΑΑ, οι μακροπρόθεσμες συνέπειες για την ευρωπαϊκή ασφάλεια γενικότερα θα μπορούσε να συγκριθούν καλύτερα, αν και οχι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά. Φαίνεται λογικό να υποστηρίξουμε οτι η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου απο την ΕΕ θα ειναι η αρχή ενός μάλλον αρνητικού μηνύματος προς τους ηπειρωτικούς εταίρους του Λονδίνου, ότι δηλαδή το Ηνωμένο Βασίλειο δεν επιθυμεί να συνεχίσει να ασχολείται με αυτο που αναμφισβήτητα θεωρείται ως η καλύτερη εγγύηση για την ασφάλεια της Ευρώπης, δηλαδή η διαδικασία ένταξης της Γηραιάς Ηπείρου τα τελευταία εξήντα χρόνια, μια διαδικασία που εχει στενή σχέση με το σημαντικό ρόλο του ΝΑΤΟ ως πάροχο ασφάλειας στην Ευρώπη.
Εκτός από αυτόν τον γενικό πολιτικό απόηχο, η απουσία του Λονδίνου από την ΕΕ και την ΚΠΑΑ θα μπορούσε να είναι μια κατάσταση χωρίς νικητές, τόσο για το Ηνωμένο Βασίλειο όσο και για την Ευρώπη γενικότερα. Μεταξύ άλλων, θα στερούσε το Λονδίνο απο την ικανότητα για να επηρεάσει τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφάλειας γενικότερα.
Από την άλλη πλευρά, μια ΕΕ χωρίς την Βρετανία θα αγωνιζώταν να σημειώσει πρόοδο στον στρατιωτικό τομέα, τόσο από την άποψη των επιχειρησιακών δυνατοτήτων και των βιομηχανικών ικανοτήτων, καθώς και στο υψηλότερο επίπεδο του στρατηγικού προβληματισμού, με τον κίνδυνο ενός πιο “περιφερειακού” ρόλου της ΕΕ στις περιφερειακές και παγκόσμιες υποθέσεις.
Τέλος, αξίζει επίσης να αναρωτηθούμε εαν το Brexit θα μπορούσε επίσης να επηρεάσει τον τρόπο που οι Ηνωμένες Πολιτείες θα βλέπουν το Ηνωμένο Βασίλειο ως βασικό στρατηγικό εταίρο στο μέλλον, μεταξύ άλλων και στον τομέα της ασφάλειας, με δεδομένη την τρέχουσα προτίμησή της Ουάσιγκτον για μια ισχυρότερη ευρωπαϊκή συμμετοχή στον τομέα της ασφάλειας στην «ταραγμένη γειτονιά τους». Θα άξιζε επίσης περαιτέρω προβληματισμός στο πώς αυτή η αλλαγή αντίληψης θα μπορούσε να επηρεάσει την επιρροή του Ηνωμένου Βασιλείου στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, καθώς και στις μελλοντικές συνέργειες μεταξύ της Συμμαχίας και της ΚΠΑΑ.
John R. Deni , Καθηγητής Σπουδών Εθνικής Ασφάλειας, Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών
Η άποψή μου για το Brexit είναι ότι οι επιπτώσεις στην ασφάλεια θα είναι σημαντικές, αλλά έμμεσες, τουλάχιστον στον βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Νομίζω οτι ενα Brexit θα ειναι ένα σημαντικό πλήγμα για τη βρετανική οικονομία, είτε παραμείνει μέρος του «Ηνωμένου Βασίλειου” η Σκωτία είτε όχι. Η σημασία της ΕΕ για τις εξαγωγές και τις εισαγωγές στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν μπορεί να υποτιμηθεί, και αυτή η σχέση είναι βέβαιο ότι θα υποφέρει βραχυπρόθεσμα ως αποτέλεσμα.
Ύφεση στην οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου από υψηλότερα τιμολόγια με τους εμπορικούς εταίρους της ΕΕ θα σημαίνει πολύ πιθανό μείωση αμυντικών δαπανών στο Ηνωμένο Βασίλειο. Πιο πρόσφατα, το Ηνωμένο Βασίλειο και πολλοί άλλοι σύμμαχοι έχουν καταφέρει να σταματήσουν τη μείωση των προϋπολογισμών στην άμυνα – αυτή η «τάση» είναι ομολογουμένως στα σπάργανα, αλλά είναι πιθανό να τελειώσει εντελώς, αν το Ηνωμένο Βασίλειο φύγει απο την ΕΕ.
Οι επιπτώσεις ενός αμυντικού προϋπολογισμού του Ηνωμένου Βασιλείου, που και πάλι θα αρχίσει να κατρακυλάει είναι ενδεχομένως σημαντικές. Σχέδια του Ηνωμένου Βασιλείου για να επενδύσει σε μη επανδρωμένα αεροσκάφη, στην εναέρια επιτήρηση, στον κυβερνοχώρο, κλπ θα είναι ξαφνικά όλα σε μεγάλο κίνδυνο.
Αυτό με τη σειρά του θα υπονόμευε κατ ‘ανάγκην τον σημαντικό ρόλο που παίζει το Ηνωμένο Βασίλειο στην άμυνα και την ασφάλεια του ΝΑΤΟ. Δηλαδή, το Ηνωμένο Βασίλειο θα διακινδυνεύσει τον ηγετικό του ρόλο στο ΝΑΤΟ.
* Οι απόψεις αυτές δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα εκείνες της κυβέρνησης των ΗΠΑ.
