Η μάχη του Κρεσί θεωρείται μια από τις πιο σημαντικές μάχες της στρατιωτικής ιστορίας και σημείο αναφοράς της ανάπτυξης της στρατιωτικής τεχνολογίας, καθώς για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκαν τα κανόνια στο πεδίο της μάχης, προκαλώντας όχι μόνο σοκ και δέος στον εχθρό, αλλά και τρομακτικές απώλειες.
Η απίστευτη αιματοχυσία μεταξύ Αγγλίας και Γαλλίας που σημάδεψαν τις πολεμικές τους αναμετρήσεις, γνώρισαν ένα σημείο καμπής τον Αύγουστο του 1346 όταν οι Άγγλοι στην μάχη του Κρεσί έφεραν έναν «άσσο στο μανίκι» ένα κρυφό όπλο το οποίο έμελλε να αλλάξει τον τρόπο διεξαγωγής πολεμικών επιχειρήσεων, το κανόνι.
Η έναρξη της μάχης
Το απόγευμα της 26ης Αυγούστου, ο στρατός του βασιλιά της Γαλλίας ξεπρόβαλε άτακτα από το δρόμο της Αμπεβίλ. Ήταν τρεις το απόγευμα και μια καταιγίδα ξέσπασε αλλά οι στρατιώτες, ενθουσιασμένοι από την προσέγγιση και ανυπόμονοι να αρχίσουν τη μάχη, έσπευσαν στο ύψωμα όπου στρατοπέδευαν οι προσεκτικοί Άγγλοι.
Ο βασιλιάς Φίλιππος ΣΤ ‘ σκόπευε να αναβάλει τη μάχη για την επόμενη μέρα ώστε να ξεκουραστεί ο στρατός από τη μακρά πορεία και να κατοπτεύσει με άνεση τις αγγλικές θέσεις αλλά δεν κατάφερε να επιβληθεί. Οι πρώτες ομάδες υπάκουσαν στις διαταγές του και σταμάτησαν εγκαίρως.
Αλλά από εκείνη κιόλας τη στιγμή η μάχη μετατράπηκε σε σύγχυση. Οι ομάδες που ακολουθούσαν, βλέποντας τους άλλους στρατιώτες να σταματούν, συνεπαρμένοι, άρχισαν να φωνάζουν και να επιταχύνουν τον ρυθμό για να φτάσουν πρώτοι στους Άγγλους.
Κανείς δεν υπάκουε στις επανειλημμένες διαταγές του βασιλιά της Γαλλίας και οι σταματημένοι στρατιώτες παρασύρθηκαν από τους άλλους σε ένα είδος γενικής τρέλας. Ο ίδιος ο Φίλιππος ΣΤ΄, παρασυρμένος από τον μεταδοτικό παραλογισμό, ανέμισε το σπαθί του στον αέρα και φώναξε, «Βλέπω τον εχθρό μου, και με την ψυχή μου, θέλω να τον αντιμετωπίσω!».
Ο Εδουάρδος Γ΄είχε τοποθετήσει τους πεζούς οπλίτες του στο κέντρο με ιππικό τόσο στα δεξιά τους, με επί κεφαλής τον γιο του Εδουάρδο τον Μαύρο Πρίγκιπα, όσο και στα αριστερά τους υπό τους κόμητες του Άρουντελ και του Νορθάμπτον, πλαισιωμένους με τοξότες και από τις δύο πλευρές.
Ο Φίλιππος έστειλε πρώτα τους Γενοβέζους τοξότες για να αρχίσουν τη μάχη, αλλά οι βαλιστρίδες τους είχαν βραχεί και ήταν αναποτελεσματικές, τα βέλη τους δεν έφταναν στις θέσεις του εχθρού.
Το κανόνι τρομοκρατεί τους Γάλλους
Βαδίζοντας πιο κοντά και πριν προλάβουν να επαναλάβουν τη βολή, χτυπήθηκαν από μια θύελλα αγγλικών βελών. Επί πλέον, από το λόφο ακούγονταν οι εκκωφαντικές εκρήξεις των πρωτόγονων κανονιών που έφεραν οι Άγγλοι μαζί τους και που εκτόξευαν πέτρινες μπάλες εναντίον τους.
Όλα αυτά πανικόβαλαν τους Γενοβέζους, που μέσα στη βιασύνη της μάχης δεν είχαν καν προλάβει να πάρουν μαζί τους τις ασπίδες τους, και έτσι, υποχώρησαν. Ερμηνεύοντας την υποχώρησή τους για προδοσία, ο δούκας του Αλανσόν διέταξε τους Γάλλους ιππότες να σκοτώσουν τους υποχωρούντες μισθοφόρους και αυτοί τους ποδοπάτησαν.
Συνέχισαν την επίθεση στις αγγλικές γραμμές, αλλά τα αγγλικά τόξα τους αποδεκάτισαν καθώς οι Γάλλοι μπερδεύτηκαν στις παγίδες που είχαν τοποθετήσει οι Άγγλοι μπροστά από τις γραμμές τους την προηγούμενη μέρα.
Παρά τη σφαγή που έβλεπαν να εξελίσσεται μπροστά τους, οι Γάλλοι, αφού αποτραβιόνταν για λίγο, ανασυντάσσονταν και συνέχιζαν κατά κύματα να πραγματοποιούν ανώφελες και απερίσκεπτες επελάσεις κατά του αγγλικού κέντρου, η σθεναρή άμυνα του οποίου επέτρεψε στους Άγγλους τοξότες να βάλουν συνεχώς εναντίον τους.
Μέχρι αργά το βράδυ, οι Γάλλοι έκαναν ανεπιτυχώς δεκαπέντε επιθέσεις, που όλες αποκρούστηκαν από τους Άγγλους και Ουαλούς τοξότες.
Αυτοί, γύρω στις 6000, με τα αγγλικά τόξα τους – τα οποία κάλυπταν απόσταση μέχρι και 250 μέτρα, πολύ μεγαλύτερη απ’ ότι το συνηθισμένο τόξο και διαπερνούσαν τις χοντρές πανοπλίες των ιπποτών, ενώ ένας καλός τοξότης μπορούσε να εκτοξεύσει και 12 βέλη το λεπτό – σφυροκοπούσαν ασταμάτητα και αποδεκάτιζαν τους Γάλλους και τα απροστάτευτα άλογά τους.
Η λήξη της μάχης και ο απολογισμός
Προς το τέλος της ημέρας, ο αδελφός του βασιλιά Κάρολος Β΄του Αλανσόν και οι σύμμαχοι βασιλιάς Ιωάννης της Βοημίας και Λουδοβίκος Α΄ του Νεβέρ, κόμης της Φλάνδρας καθώς και 1500 περίπου ιππότες και ευγενείς συγκαταλέγονταν μέσα στους νεκρούς.
Ο τραυματισμένος βασιλιάς της Γαλλίας απομάκρυνε τα υπολείμματα του στρατού του και εγκατέλειψε το πεδίο της μάχης, που μέσα σε τέσσερις ώρες που διήρκεσε η μάχη είχε μετατραπεί σε σφαγείο. Ο ίδιος, με μια μικρή συνοδεία ζήτησε άσυλο στο κάστρο Λαμπρουά λίγο πιο βόρεια.
Η σκηνή παρέμεινε διάσημη: πληγωμένος στο πρόσωπο, απελπισμένος από αυτή την καταστροφή που δεν είχε υπολογίσει, φώναξε:«Ανοίξτε, είναι ο ατυχής βασιλιάς της Γαλλίας! ».
Οι απώλειες των Γάλλων στην μάχη του Κρεσί ήταν τρομακτικές. Την επόμενη μέρα οι Άγγλοι έκαναν καταμέτρηση νεκρών και κατέγραψαν 11 πρίγκιπες, 1300 ιππότες και 16.000 πεζικάριους.
Σύμφωνα με τον Φρουασάρ, ήταν 30.000, αριθμός υπερβολικός: η μάχη άρχισε περίπου στις 5 το απόγευμα και οι Άγγλοι δεν καταδίωξαν τους Γάλλους. Ένας πιο ρεαλιστικός υπολογισμός δίνει περίπου 4000 θανάτους: 1542 ιππότες και 2.300 Γενοβέζους τοξότες, αλλά ο αριθμός των νεκρών πεζικάριων είναι άγνωστος.
Οι αγγλικές απώλειες ήταν, σύμφωνα με όλες τις πηγές, πολύ μικρές: 100 έως 300 νεκροί.
Πηγή: Βικιπαίδεια