Ήταν 27 Μαρτίου του 1999 όταν το πανίσχυρο stealth αεροσκάφος της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ (USAF) το γνωστό σε όλους F-117 Nighthawk έχασε για πρώτη φορά στο πεδίο της μάχης, από τις αντιαεροπορικές δυνάμεις των Σέρβων κατά την διάρκεια του πολέμου στη Γιουγκοσλαβία.
Η κατάρριψη του αμερικανικού αεροσκάφους έγραψε στις σελίδες τις ιστορίας το θρίαμβο των Σέρβων αλλά και την πρώτη ήττα του θρυλικού αεροσκάφους, το οποίο μέχρι τότε το θεωρούσαν ανίκητο στους αιθέρες και στα πεδία των μαχών.
Όπως ήταν φυσικό, η κατάρριψη του προκάλεσε αντιδράσεις στους Αμερικανούς στρατιωτικούς αλλά και στην ηγεσία, ενώ τελικά έδωσε την ευκαιρία σε άλλες χώρες να «αποκτήσουν» την πολυπόθητη stealth τεχνολογία.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου του Κοσόβου, το 3ο τάγμα της 250ης Ταξιαρχίας Πυραύλων, υπό τη διοίκηση του συνταγματάρχη Zoltán Dani, εξοπλισμένο με το Isayev S-125 ‘Neva-M’ (ονομασία NATO SA-3 ‘Goa’) κατέρριψε ένα αμερικανικό αεροσκάφος τύπου F-117A, με πυραύλους τύπου Neva-M.
Σύμφωνα με στρατηγούς του ΝΑΤΟ, οι γιουγκοσλαβικές αεροπορικές άμυνες διαπίστωσαν ότι μπορούσαν να ανιχνεύσουν τα F-117 με τα «παρωχημένα» σοβιετικά ραντάρ τους, που λειτουργούσαν σε μεγάλα μήκη κύματος.
Αυτό, σε συνδυασμό με την απώλεια της stealth δυνατότητας τους, όταν τα αεροσκάφη άνοιγαν τις θύρες για την ρίψη βομβών, τα καθιστούσαν ορατά στα εχθρικά ραντάρ.
Ο πιλότος επέζησε και αργότερα σώθηκε από τις δυνάμεις του ΝΑΤΟ, ενώ τα συντρίμμια του F-117 δεν βομβαρδίστηκαν αμέσως και οι Σέρβοι φαίνεται να προσκάλεσαν ρωσικό προσωπικό για να επιθεωρήσουν τα ερείπια, εκθέτοντας έτσι τα μυστικά της αμερικανικής τεχνολογίας stealth.
Οι αντιαεροπορικές δυνάμεις
Τα αντιαεροπορικά βλήματα ήταν πιθανότατα καθοδηγούμενα από χειριστές με τη βοήθεια των θερμικών εικόνων και των λέιζερ που περιλαμβάνονται στην παραλλαγή Pechora-M των SA-3 που πιστεύεται ότι είχαν χρησιμοποιηθεί.
Σύμφωνα με πληροφορίες, εκτοξεύθηκαν πολλοί πύραυλοι SA-3, εκ των οποίων ένας εξερράγη σε απόσταση αναπνοής από το F-117A, αναγκάζοντας τον πιλότο να εκτιναχθεί από το αεροσκάφος.
Οι δυνάμεις των Σέρβων εξέτασαν τις πορείες πτήσης προηγούμενων αεροσκαφών F-117A από περιστασιακά οπτικά συστήματα και ραντάρ εντοπισμού και κρίνοντας από αυτές τις πληροφορίες και ποιος στόχος μόλις είχε βομβαρδιστεί, ο Zoltán κατάφεραν στη συνέχεια να καθορίσουν την πιθανή πορεία πτήσης του εν προκειμένω F-117A.
Ο Σέρβος Συνταγματάρχης πάντως ισχυρίζεται ότι είχε τροποποιήσει τα ραντάρ του για να ανιχνεύσει καλύτερα το F-117A, αλλά δεν αποκάλυψε τι άλλαξε. Μέρη του καταρριφθέντος αεροσκάφους παρουσιάζονται τώρα στο κοινό στο Μουσείο Γιουγκοσλαβικής Αεροπορίας στο Βελιγράδι.
Ορισμένες πηγές ισχυρίζονται ότι ένα δεύτερο αεροσκάφος τύπου F-117A υπέστη ζημιές επίσης κατά τη διάρκεια μιας επιδρομής στον πόλεμο του Κοσσυφοπεδίου ώστε να του προκαλέσει αρκετή ζημιά ώστε να μην επιχειρήσει ξανά σε έναν πόλεμο όπου οι γιουγκοσλαβικές αεροπορικές άμυνες θεωρούνταν σχετικά απαρχαιωμένες.
Κάποια κομμάτια των συντριμμιών του F-117 διατηρούνται στο Μουσείο Αεροπορίας Σερβίας στο Βελιγράδι, ενώ άλλα τμήματά του μάλλον βρήκαν τον δρόμο τους στη Ρωσία, για να χρησιμοποιηθούν στην ανάπτυξη τεχνολογίας αντιμετώπισης των αμερικανικών stealth οπλικών συστημάτων αλλά και στην Κίνα, η οποία το χρησιμοποίησε για την ανάπτυξη του μαχητικού αεροσκάφους J-20. Πάντως η Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ (USAF) απέσυρε το F-117 το 2008.
Πηγή: Defence Aviation / Φωτογραφία Lockheed Martin