Η γεωπολιτική σημασία Ελλάδας και Κύπρου είναι ένα θέμα στο οποίο φαίνεται ότι στο εξωτερικό δίνουν πολύ μεγαλύτερη σημασία, απ΄ ότι -μέχρι πρόσφατα τουλάχιστον- έδινε η Αθήνα. Η αλήθεια είναι ότι η νέα κυβέρνηση έχει αρχίσει μέσω των πρωθυπουργικών δηλώσεων να εστιάζει και σ΄ αυτό το ζήτημα. Τα τελευταία χρόνια είχε κυριαρχήσει μια παράδοξη βεβαιότητα ότι “κανείς δεν ασχολείται μαζί μας”.
Η επίσκεψη του προέδρου της Κύπρου Νίκου Αναστασιάδη στην Μόσχα και η συνάντησή του με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν , έδωσαν την αφορμή για ανάλυση στο αμερικανικό think tank Stratfor. Σ΄ αυτήν επισημαίνεται η “λεπτή ισορροπία” την οποία προσπαθεί να διατηρήσει η Λευκωσία, μεταξύ Ρωσίας και των ευρωπαίων εταίρων της. Όπως θα διαπιστώσετε από την ανάλυση το θέμα αφορά και στην Ελλάδα η οποία έχει δείξει ότι θέλει να “παίξει” αυτό το παιχνίδι.
Τι προσπαθεί να κερδίσει η Λευκωσία, τι θέλει η Μόσχα από την Κύπρο αλλά και από την Ελλάδα;
Διαβάστε την ανάλυση του Stratfor:
Ο Κύπριος Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης συναντήθηκε με το Ρώσο ομόλογό του, Βλαντιμίρ Πούτιν, στη Μόσχα στις 25, Φεβρουαρίου και συζήτησαν για την ανανέωση της διμερούς στρατιωτικής συμφωνίας τους. Η συμφωνία αυτή επιτρέπει τη ρωσική πολεμικά πλοία να χρησιμοποιούν κυπριακά λιμάνια για ανεφοδιασμό και συντήρηση.Ο Αναστασιάδης είπε ότι η Κύπρος είναι ο πιο αξιόπιστος εταίρος της Ρωσίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και επέκρινε τις κυρώσεις της ΕΕ για τη Ρωσία.
Η συνάντηση αυτή τονίζει την ανάγκη η Κύπρος να ισορροπήσει μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης. Προβάλλει επίσης το ενδιαφέρον της Μόσχας να διατηρήσει καλές σχέσεις με τους “στρατηγικά” μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αν και η ρωσική κυβέρνηση αντιλαμβάνεται ότι η Κύπρος έχει περιορισμένη επιρροή στις ευρωπαϊκές υποθέσεις,η Μόσχα υπολογίζει σε αρκετά μέλη της ΕΕ για να της δώσουν στήριξη για τον τερματισμό των κυρώσεων εναντίον της. Δεδομένου ότι οι κυρώσεις λήγουν το Μάρτιο, η Ρωσία χρειάζεται όσο περισσότερη πολιτική υποστήριξη μπορεί να βρει.
Ανάλυση
Η Κύπρος κατέχει στρατηγική θέση στην ανατολική Μεσόγειο και ήταν ανέκαθεν μια πηγή συγκρούσεων ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση. Η τοποθεσία του νησιού είναι ένα σημαντική για την ασφάλεια στην περιοχή . Η Κύπρος δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ και αυτό είναι ένα κρίσιμο θέμα για τις δραστηριόητες της Συμμαχίας στην Μεσόγειο.
Θα μπορούσε να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο σε μια επέμβαση του ΝΑΤΟ στην ανατολική ή τη βόρειο Αφρική. Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει δύο βάσεις με περίπου 8.000 στρατιώτες στο νότιο τμήμα του νησιού. Οι Ηνωμένες Πολιτείες βλέπουν επίσης την Κύπρο ως ένα σημαντικό σύμμαχο για τη διατήρηση του ελέγχου των υδάτων της Μεσογείου.
Η Κύπρος, ωστόσο, έχει επίσης στενούς δεσμούς με τη Ρωσία. Το νησί είναι εδώ και καιρό πρωταρχικό υπεράκτιο τραπεζικό καταφύγιο για τη Ρωσία. Εταιρείες ρωσικής ιδιοκτησίας που εδρεύουν στην Κύπρο αποτελούν τον κύριο όγκο των υπεράκτιων οικονομικών δραστηριοτήτων του νησιού, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 15% του κυπριακού ΑΕΠ. Το 2011, η Ρωσία δάνεισε στην Κύπρο € 2.500.000.000 (περίπου 2,8 δισεκατομμύρια δολάρια) για να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση . Το 2013, η Ρωσία αναδιαρθρωσε το δάνειο αυτό με χαμηλότερα επιτόκια και παράταση της αποπληρωμής του από το 2016 στο 2021. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης Αναστασιάδη », το ρωσικό κοινοβούλιο συμφώνησε να αναβάλει την αποπληρωμή του δανείου αυτού για άλλη μια φορά για ακόμη πέντε χρόνια. Η Ρωσία είναι επίσης μια σημαντική πηγή τουριστών για την Κύπρο. Η Λευκωσία ανησυχεί ότι ένα ασθενέστερο ρούβλι θα βλάψει τον τουριστικό τομέα της Κύπρου.
Τα συμφέροντα της Ρωσίας σ΄ ότι έχει να κάνει με την ασφάλεια έχουν αυξηθεί μετά από την κρίση στη Συρία η οποία θα μπορούσε να απειλήσει μόνο το μεσογειακό λιμάνι της Ρωσίας ,στην Ταρτούς. Η Ρωσία ενδιαφέρεται να έχει πρόσβαση στις αεροπορικές και ναυτικές εγκαταστάσεις της Κύπρου, αλλά η Λευκωσία κατανοεί ότι η χορήγηση στη Ρωσία για πλήρη στρατιωτική χρήση μιας έστω βάσης θα μπορούσε να δημιουργήσει προβλήματα με τους δυτικούς συμμάχους. Ως αποτέλεσμα, η Κύπρος προσέφερε στη Ρωσία την χρησιμοποίηση των εγκαταστάσεων μόνο σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, όπως για παράδειγμα σε ρωσικά σενάρια εκκένωσης στη Μέση Ανατολή. Η στρατιωτική συμφωνία που υπεγράφη στις 25 Φεβρουαρίου υπογραμμίζει την ανάγκη η Κύπρος να κινηθεί προσεκτικά σε σχέση με τη Ρωσία.
Μια λεπτή ισορροπία
Η Κύπρος είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εξαρτάται από τις ευρωπαϊκές και αμερικανικές επενδύσεις για να αναστήσει την οικονομία της, η οποία “πληγώθηκε” το 2013, όταν το νησί ζήτησε σχέδιο διάσωσης για τον τραπεζικό τομέα. Η Λευκωσία ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για επενδύσεις στον ενεργειακό τομέα επειδή χρειάζεται ξένες εταιρείες για την εκμετάλλευση κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην αποκλειστική οικονομική ζώνη της »και να χρηματοδοτήσει την ανάπτυξη των υποδομών που απαιτούνται για να προωθήσει τους πόρους αυτούς στην αγορά”.
Στρατηγική Σημασία
Εκτός από τα οικονομικά , η Κύπρος χρειάζεται πολιτική στήριξη από τους εταίρους της. Το νησί έχει διαιρεθεί από το 1974 σε μια ελληνουπριακό και τουρκοκυπριακό τομέα. Η ελληνοκυπριακή κυβέρνηση στη Λευκωσία έχει τεταμένες σχέσεις με την Τουρκία, και χρειαζεται την υποστήριξη των ΗΠΑ και της της Ρωσίας για να επιτύχει την επανένωση με όρους ευνοϊκούς για τους ελληνοκυπρίους. Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν επισκέφθηκε την Κύπρο τον Μάιο. Όμως η Λευκωσία θα ήθελε τις Ηνωμένες Πολιτείες να ασκήσουν μεγαλύτερη πίεση στην Τουρκία για να σταματήσει τις “ναυτικές επιδρομές” στην αποκλειστική οικονομική ζώνη της Κύπρου . Η διατήρηση καλών σχέσεων με τη Ρωσία είναι ένας τρόπος για την Κύπρο να πιέσει τις Ηνωμένες Πολιτείες για μεγαλύτερη πολιτική υποστήριξη.
Λευκωσία και Μόσχα έχουν όμως πιο άμεσες ανησυχίες. Στα τέλη του 2014, η Μόσχα εισήγαγε μια σειρά από νόμους που έχουν σχεδιαστεί για να προσελκύσουν εταιρείες πίσω στη Ρωσία με τις υποσχέσεις της φορολογικής αμνηστίας. Αυτό ήταν μέρος των προσπαθειών της Ρωσίας για την καταπολέμηση της φυγής κεφαλαίων, οι οποίες διπλασιάστηκαν μεταξύ 2013 και 2014 μετά την κρίση Ουκρανία και την υποτίμηση του ρουβλίου. Η Κύπρος θέλει από τη Ρωσία να απαλλάξει το νησί από αυτούς τους νόμους, ή τουλάχιστον να τους επιβάλει επιλεκτικά.
Ο αριθμός των υπεράκτιων ρωσικών εταιρειών που επηρεάζονται από τη νέα φορολογική νομοθεσία της Μόσχας θα εξαρτηθεί από το πόσο αυστηρές θα είναι οι αρχές εφαρμογή ς τους. Η Λευκωσία θα ήθελε η Ρωσία να είναι ευέλικτη ώστε να επιτρέπει τη συνέχιση της παρουσίας του ρωσικού χρήματος στην Κύπρο.
Το θέμα αυτό δεν ήταν επίσημα στην ατζέντα όσων συζητήθηκαν στην Μόσχα στην επίσκεψη Αναστασιάδη. Επιπλέον, μία από τις συμφωνίες που έχουν υπογραφεί κατά την επίσκεψη του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας ήταν ένα μνημόνιο κατανόησης για τη διευκόλυνση της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ Κύπρου και Ρωσίας, επισήμως για την πρόληψη της φοροδιαφυγής και του ξεπλύματος χρήματος. Αυτό υποδηλώνει ότι η Κύπρος είναι πρόθυμη να μοιραστεί περισσότερες πληροφορίες με τη Ρωσία με αντάλλαγμα η Μόσχα να ανέχεται την παρουσία του ρωσικού χρήματος στην Κύπρο.
Η απόκτηση τέτοιων πληροφοριών θα μπορούσε να δώσει στον Πούτιν ένα σημαντικό πολιτικό εργαλείο, δεδομένου ότι η κυβέρνησή του θα έχει περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τα ρωσικά χρήματα στην Κύπρο. Μια παρόμοια συμφωνία “χτυπήθηκε” το 2009, όταν η Λευκωσία μοιράζονταν πληροφορίες με το Κρεμλίνο για τους Ρώσους που χρησιμοποιούν την Κύπρο ως χρηματοοικονομικό καταφύγιο.
Η Ρωσία θα ήθελε Κύπρος να πιέσει την Ευρωπαϊκή Ένωση για την αποκλιμάκωση των κυρώσεων για τη Μόσχα και να υποστηρίξει τη σταδιακή άρση τους. Η Ρωσία κατανοεί ότι η Κύπρος δεν είναι ένας ιδιαίτερα ισχυρός παίκτης στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η Ρωσία βλέπει την Κύπρο ως μέρος μιας ομάδας χωρών που περιλαμβάνουν την Ελλάδα, την Ουγγαρία και, σε μικρότερο βαθμό, την Αυστρία και την Ιταλία. Ο Πούτιν συναντήθηκε με τον Ούγγρο Πρωθυπουργό Βίκτορ Ορμπάν στη Βουδαπέστη, στις 17 Φεβρουαρίου, και ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ συναντήθηκε με τον Έλληνα ομόλογό του, Νίκο Κοτζιά, στη Μόσχα στις 11 Φεβρουαρίου.
Μέχρι στιγμής, η στρατηγική της Ρωσίας υπήρξε οριακά επιτυχής. Για την εφαρμογή των κυρώσεων, η Ευρωπαϊκή Ένωση απαιτεί ομοφωνία. Ενώ η Ελλάδα, η Κύπρος και η Ουγγαρία έχουν επανειλημμένα επικρίνει τις ευρωπαϊκές κυρώσεις εναντίον της Μόσχας. Οι επόμενοι μήνες θα προσφέρουν στη Ρωσία την ευκαιρία να δοκιμάσει και πάλι τη στρατηγική της.
Οι κυρώσεις του 2014 αρχίζουν να λήγουν το Μάρτιο, και η Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται και πάλι ομοφωνία για ανανέωση. Η Μόσχα υπολογίζει στους εταίρους της να δημιουργήσουν αρκετή πίεση ώστε τα μέτρα αυτά να μην ανανεωθούν. Αυτή η πολιτική απόφαση θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό, ωστόσο, σχετικά με τις ενέργειες της Ρωσίας στο πεδίο της μάχης στην Ουκρανία.
Η επίσκεψη Αναστασιάδη στη Μόσχα υπογραμμίζει το βαθμό στον οποίο πολλά μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να ισορροπήσουν μεταξύ Ρωσίας και Δύσης. Η κρίση στην Ουκρανία έχει κάνει αυτή την ισορροπία ιδιαίτερα δύσκολη με τις μεγαλύτερες χώρες της Ευρώπης να πιέζουν τις μικρότερες χώρες να ακολουθήσουν την επίσημη γραμμή της ΕΕ,στο θέμα της Ρωσίας. Η συνάντηση του Κύπριου Προέδρου, με τον Πούτιν υπογραμμίζει επίσης την προσπάθεια αυτές οι χώρες να βρούν κάποια περιθώρια ελιγμών και για την προστασία των πολιτικών και οικονομικών δεσμών τους με τη Ρωσία.
Διαβάστε ακόμη:
Γιατί οι ΗΠΑ πιέζουν τη Γερμανία να «τα βρει με την Ελλάδα» – Τι φοβούνται ότι θα χάσουν
Στο «χρηματιστήριο» της γεωπολιτικής η αξία μας είναι υψηλή – Γιατί η Ελλάδα είναι σημαντική