Γράφει ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΑΚΑΡΑΣ
Στις 17.00 της 13ης Δεκέμβρη 1967 τα αξιόπλοα πολεμικά αποπλέουν της Κρήτης προς βορρά, υπακούοντας στον υποναύαρχο Ροζάκη Αρχηγό του Κρητικού και Ιονίου Πελάγους (ΑΚΙΠ). Ο ίδιος επιβαίνει στο ΣΦΕΝΔΟΝΗ και ταξιδεύσουν όλη τη νύχτα σε πείσμα των σημάτων περί αποτυχίας, ενώ ήδη ο βασιλιάς βρίσκεται στη Ρώμη, ο Δέδες έχει αντικατασταθεί από τον Περβαινά ως Α/ΓΕΝ και ο Αρχηγός Αιγαίου Πελάγους (ΑΑΠ) Πανάς δεν κουνήθηκε από το γραφείο του στη Σαλαμίνα. Οι ηγέτες του ναυτικού, πλην του Ροζάκη, αντιμετώπισαν το ΄΄κίνημα΄΄ ως ΄΄συνήθη εν όρμω υπηρεσία΄΄.
Μόνον με μήνυμα του Δέδε προσωπικό για τον Ροζάκη, σταματάει ο τελευταίος την προσπάθεια. Αποδεικνύοντας έτσι, πόση σημασία έχει η προσωπική ανάμειξη των φυσικών ηγετών. «Περί ώραν 09.00 της 14-12-67, κατόπιν σήματος ΓΕΝ 140713, διά του οποίου μεταδόθη μήνυμα του τέως Α/ΓΕΝ προς τον ΑΚΙΠ, τα Β. Πλοία ανέτρεψαν τη διαταγή του ΑΚΙΠ, και κατέπλευσαν εις Βασιλικόν Ναύσταθμον Σαλαμίνας. περί ώραν 17.30 της 14-12-67….».
Θα περάσουν έξη χρόνια για να πλεύσει πολεμικό πλοίο (το ΒΕΛΟΣ) ελεύθερο από τη δικτατορία. Το ΄΄κίνημα του βασιλιά΄΄ είχε λήξει, με τον ίδιο να το έχει εγκαταλείψει προ πολλού και χωρίς καμία ουσιαστική από πλευράς του δυναμική κίνηση, πλην της έναρξης. Ο Κωνσταντίνος είχε χάσει γιατί δεν είχε πιστέψει σ’ αυτό που έκανε και γιατί δεν είχε ικανούς συμβούλους, έτσι χάνει έκτοτε και το θρόνο του.
Ο ουσιαστικότερος πόλος συγκεντρωμένης δύναμης για το ναυτικό είναι το Αρχηγείο Στόλου (ΑΣ) . Είναι η υπηρεσία που με υποναύαρχο (τότε) επικεφαλής, ελέγχει το μεγαλύτερο τμήμα. Στις 13 Δεκέμβρη 1967 ο Πάνας χάνει σταδιακά τον έλεγχο των πλοίων και σε λίγο και τη θέση του, αφού ο νεότερος των υποναυάρχων (Περβαινάς) χρίζεται αρχηγός του ναυτικού, στέλνοντας τους αρχαιότερους στην αποστρατεία.
Ο Μπακόπουλος περιγράφει στο πόρισμά ΕΔΕ τις εξελίξεις βάζοντας το αρχηγείο αυτό τρίτο στη σειρά παρουσίασης μετά το ΓΕΝ και τον ΑΚΙΠ.
Ο Πάνας με την έναρξη του κινήματος, ειδοποιήθηκε τηλεφωνικά από το βασιλιά, και διατάσσει γενική επιφυλακή, όπως είχε γίνει σε όλο το ναυτικό. Διαπιστώνει συγχρόνως, πως ο πλοίαρχος Σ.Μουρίκης Διοικητής Πλοίων Αποβάσεως (ΔΠΑ/2) με τέσσερα πλοία ήδη βρίσκεται εν πλω από τον όρμο Αμφιάλης προς το Ναύσταθμο Σαλαμίνας. Ο Μουρίκης έχει ήδη εκπέμψει σήμα προς ΓΕΝ με κοινοποίηση το φυσικό του προϊστάμενο, (δηλαδή τον Πανά) αντί να αναφέρει ως όφειλε πρώτα στον ίδιο, πως τάσσεται στο πλευρό του Βασιλιά και αποπλέει της Αμφιάλης.
Ο Πάνας διατάσσει τους διοικητές πλοίων και ναυστάθμου να προσέλθουν στο αρχηγείο, όπως και έγινε, με πρώτους τους πλοιάρχους Μόραλη (υποβρυχίων-ΔΥ και ναρκαλιευτικών- ΔΝΑΡ) και Μουρίκη (ΔΠΑ/2). Οι υπόλοιποι διοικητές είναι ο αρχιπλοίαρχος Θ.Μπακόπουλος του Ναυστάθμου Σαλαμίνας, και πλοίαρχοι Κ.Σωτηρίου Πλοίων Αποβάσεως 1, και Ε.Δανιήλ Ελαφρών Σκαφών 2 που συμφωνούν για απόπλου στις 17.00. Όμως τα πράγματα αρχίζουν και ανατρέπονται, με αποτέλεσμα να ακυρώσουν την αρχική διαταγή στις 17.22.
Στη σύσκεψη ο Μουρίκης πιέζει «…φορτικώς τον ΑΑΠ όπως δράση ταχέως υπέρ του πραξικοπήματος…» και αναχωρεί αμέσως. Σε λίγο ταξιδεύει για Θεσσαλονίκη με τα τέσσερα πλοία που διέθετε. Μαζί με το Ροζάκη θα είναι ο πιο σταθερός στις κινήσεις του από τους διοικητές πλοίων στο πλευρό του βασιλιά και ο Μόραλης αντίθετα στο πλευρό της ΄΄εθνικής κυβέρνησης΄΄. Αρκετές ώρες μετά την αναχώρηση του Κωνσταντίνου για τη Ρώμη, θα συνεχίσει και αυτός να ταξιδεύει προς Βορρά. Θα αναστρέψει την άλλη ημέρα το πρωί και θα αναλάβει πλήρως τις ευθύνες του, χωρίς παλινωδίες και πισωγυρίσματα. Πρέπει να ήταν από πριν ενήμερος, γιατί δεν εξηγείται πώς γνώριζε απέξω το κείμενο του διαγγέλματος, όταν συναντήθηκαν οι διοικητές με τον Πανά στο γραφείο του λίγη μόλις ώρα μετά την εκδήλωση του κινήματος. Κυβερνήτες στα πλοία υπό τον Μουρίκη είναι οι: Πλωτάρχης Ι. Σπηλιωτόπουλος στο Α/Γ ΣΥΡΟΣ, πλωτάρχης Β. Ζήκας στο Α/Γ ΣΑΜΟΣ, υποπλοίαρχος Ε. Λαγάρας στο Ο/Γ ΡΟΥΣΣΕΝ (που αργότερα έγινε Α/ΓΕΝ στη μεταπολίτευση) και ο υποπλοίαρχος Ε. Σακελλαρίου στο Ο/Γ ΜΕΡΛΙΝ.
Ο Μπακόπουλος δεν προσάπτει στην ΕΔΕ καμία ευθύνη στους αξιωματικούς αυτούς. Θεωρεί πως υπάκουαν στον διοικητή τους, επομένως ό,τι έπραξαν δεν διώκεται. Τη λογική αυτή ακολουθεί το πόρισμα, για κάθε ενέργεια που έγινε σε επίπεδο κυβερνητών στο ΄΄κίνημα της 13ης Δεκεμβρίου 1967΄΄. Διαφορετικά θα έπρεπε, να αποστρατευθεί πολύ μεγάλος αριθμός στελεχών. Παράλληλα όμως η επικρότηση της αρχής πως είναι ανεύθυνοι οι στρατιωτικοί ό,τι και να κάνουν εφ’ όσον εκτελούν διαταγές, δεν τους τιμά και ιδιαίτερα. Ανεξάρτητα από το ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση βολεύει και τα στελέχη που υπάκουαν και τους επικρατήσαντες του απριλιανού καθεστώτος, γιατί αλλιώς θα διέλυαν τις ΕΔ.
Ο Μόραλης από την πρώτη στιγμή δραστηριοποιείται εναντίον της κίνησης του βασιλιά. Επιβαίνει τορπιλακάτου (της οποίας κυβερνήτης ήταν ο Ε.Καναβαριώτης) και σπεύδει πίσω από τα αποπλέοντα πλοία. Όρθιος στη γέφυρα, φωτίζει με φακό τα γαλόνια του γιατί έχει βραδιάσει (και μαζί μ’ αυτά φωτιζόταν και το γράμμα ΄΄Π΄΄ που δήλωνε τέως υπασπιστής του Παύλου) και προσπαθεί φωνάζοντας με τηλεβόα να πείσει τους κυβερνήτες να αναστρέψουν. Ο γράφων υπηρετούσε την ημέρα εκείνη ως πρωτοετής σημαιοφόρος στο Α/Τ ΠΑΝΘΗΡ. Άκουγε και την SSB για ώρες στον ασύρματο, από ‘που εκπέμπονταν οι διαταγές και τα μηνύματα από όλους τους παράγοντες, που εμπλέκονταν στο κίνημα. Έτσι είδε και τη σκηνή με το Μόραλη στην επίκληση να γυρίσει το ΠΑΝΘΗΡ στο ΝΣ, όπως και τη σκηνή με τον Καταγά να σκαρφαλώνει από πετρελαιάκατο στην πρύμη του αντιτορπιλικού εν πλω για να συμμετάσχει και αυτός υπέρ του «κινήματος». Αργότερα όταν η σύγχυση θα έχει περάσει, θα επιστρέψουν τα ΠΑΝΘΗΡ, ΝΙΚΗ και ΒΛΑΧΑΒΑΣ. Ο Μόραλης χρίζεται ΑΚΙΠ και ταξιδεύει το ίδιο βράδυ για την Κρήτη.
Ο Μπακόπουλος τοποθετείται ΑΑΠ στις 17.15 την ίδια ημέρα, μόλις δηλαδή έρχεται στο ΓΕΝ ο νέος αρχηγός Περβαινάς αλλά σε δύο μήνες αποστρατεύεται.
Ο Σωτηρίου θα γίνει υπαρχηγός του ΓΕΝ στις αρχές του 1968, θέση που θα κρατήσει για δύο χρόνια.
Ο Δανιήλ έχει ήδη επιβεί του Αντιτορπιλικού ΠΑΝΘΗΡ και ουσιαστικά αδρανεί και έτσι αποστρατεύεται ΄΄παρασυρόμενος΄΄ λόγω προαγωγής νεοτέρου του. Ο Παππάς έλεγε στον Κουσουρή από το ραδιοτηλέφωνο, να τον συλλάβει και να πάει προς συνάντησή του. Άκουσε ο γράφων τη στιχομυθία, όπως και ο ίδιος ο Δανιήλ, που ήταν παρών. Ούτε τον αναφέρει το Δανιήλ ο Μπακόπουλος. Δεν ήταν στιβαρή και αποφασιστική η διοίκηση του.
Ο Πάνας που διστάζει και παίρνει αποφάσεις υπό την πίεση τρίτων, ΄΄αποστρατεύεται αυτεπαγγέλτως΄΄ με δυσμενή κρίση βάσει του ΙΗ Ψηφίσματος, χωρίς καν τη ΄΄δόξα΄΄ του στασιαστή αντιχουντικού όπως ο Ροζάκης.
Επιβραβεύονται έτσι εκείνοι οι ανώτατοι που δίστασαν και περίμεναν την εξέλιξη των πραγμάτων, όπως έγινε με όσους έμειναν πίσω. Οι ίδιοι δεν είχαν πει σθεναρά ΄΄όχι΄΄ στους ΄΄στασιαστές΄΄ για όσες ώρες εκείνοι φαίνονταν κυρίαρχοι στο ναυτικό. Οι περιπτώσεις αυτές δεν περιποιούν τιμή για το ΠΝ.
Οι κυβερνήτες των υπολοίπων πλοίων περιοχής Σαλαμίνας οι οποίοι ήταν στη Σχολή Εξασκήσεως Ναυτικής Τακτικής (ΣΕΝΤ), επιστρέφουν σ’ αυτά και αποπλέουν (ΝΙΚΗ, ΠΑΝΘΗΡ, ΛΕΩΝ, ΑΡΣΑΝΟΓΛΟΥ, ΛΑΣΚΟΣ). Ο Μπακόπουλος γράφει στο πόρισμά του, πως διατάχθηκε αναστολή του απόπλου τους από τον ΑΑΠ, αλλά οι κυβερνήτες τους «…ευρέθησαν άνευ οδηγιών και απέπλευσαν μεμονωμένως χωρίς ουσιαστικώς να γνωρίζουν τον σκοπόν δι’ ον απέπλευσαν….». Οι αξιωματικοί αυτοί γνώριζαν πολύ καλά γιατί αποπλέουν, αφού όλοι έχουν μάθει τα περί κινήματος. Απλά ο ΑΑΠ πλέον Μπακόπουλος προσπαθεί στο πόρισμά του, να μειώσει τον αριθμό των πλοίων που συμμετείχαν στο ΄΄κίνημα του βασιλιά΄΄.
Ο (μετά έξη χρόνια για δεύτερη φορά) ΄΄στασιαστής΄΄ Νίκος Παππάς, θα γυρίσει την άλλη ημέρα το πρωί, όταν θα έχουν χαθεί όλες οι ελπίδες. Για τον Παππά ο Μπακόπουλος είναι πιο αυστηρός απ’ ότι για τους άλλους, που είχαν αποπλεύσει μαζί. «… αδικαιολόγητος παρουσιάζεται ο Κυβερνήτης του Β.Π. ΛΕΩΝ, Πλωτάρχης Ν. ΠΑΠΠΑΣ Β.Ν., όστις φέρεται λαμβάνων αδικαιολογήτους πρωτοβουλίας και τηρών επιφυλάξεις, ως προς την περαιτέρω στάσιν του. Τουτ’ αυτό ισχύει και διά τον Πλωτάρχη ΚΟΥΣΟΥΡΗΝ Β.Ν. Κυβερνήτου του Β.Π. ΠΑΝΘΗΡ. Όσον αφορά τον Κυβερνήτην του Β.Π. ΝΙΚΗ, Αντιπλ/ρχον Ι. ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΝ Β.Ν. κρίνεται ότι η στάσις του οφείλεται εις επιπολαιότητα. Τέλος η στάσις του Κυβερνήτου Β.Π. ΒΛΑΧΑΒΑΣ Υποπλ/ρχου Γ. ΡΟΖΑΚΗ Β.Ν., κρίνεται δεδικαιολογημένη λόγω της συγγένειας του μετά του ΑΚΙΠ Υποναυάρχου Α. ΡΟΖΑΚΗ Β.Ν…»
Ο Ροζάκης Ν. είναι γιος του ΑΚΙΠ υποναυάρχου Α. Ροζάκη. Πέρασαν ώρες για να πεισθεί, να διακόψει το συναγερμό του πλοίου του και μετά την επιστροφή του στο Ναύσταθμο την άλλη ημέρα. Ο Πατσίλιας που ήταν πρώτος μηχανικός στο ΒΛΑΧΑΒΑΣ, εκφράζει στη συνέντευξή του τις τότε σκέψεις ενός στελέχους νέου στο βαθμό και την ηλικία. «…. Όταν ο Ροζάκης λοιπόν είπε ΄΄κουφάλες θα τους χτυπήσουμε΄΄ …(μας μάζεψε τον ύπαρχο και μένα), … μας έπιασε και το πολεμικό μένος, ζωστήκαμε και τα περίστροφα, εξοπλίσαμε και το καράβι και μπήκαμε στο κίνημα μέσα… θυμάμαι το Ναξάκη (γνωστός αργότερα από την υπόθεση Οτσαλάν) που έλεγε ΄΄Ζήτω ο βασιλιάς΄΄ και κάτι τέτοια… ήμαστε και μικρό καραβάκι εμείς, είχε και καιρό έξω, φύγαμε πάντως για Θεσσαλονίκη…. όταν γυρίσαμε απλώθηκε μια φήμη ότι το κίνημα κατεστάλη… κάναμε κύκλους με το ΄΄ΒΛΑΧΑΒΑ΄΄ μέσα στο λιμάνι, στο Ναύσταθμο…. είχαμε γυρίσει τα πυροβόλα με στόχο το σηματωρείο… θα ρίξουμε – δε θα ρίξουμε…. εγώ και ο Μπανταβάνης ήμασταν πιο ενθουσιώδεις… νέοι σημαιοφόροι και λέγαμε ΄΄εδώ άμα έχει κίνημα, θα ρίξουμε΄΄…. στείλανε ένα άγημα για να τον πάρουν….».
Οι αξιωματικοί αυτοί και όλο το πλήρωμα ήταν στο πλευρό του Κυβερνήτη τους, υπάκουαν σ’ αυτόν, όπως έγινε σε όλα ανεξαιρέτως τα πλοία. Δε σκέφθηκε κανείς να συλλάβει και απομονώσει κυβερνήτη, όπως αντίστοιχα έγινε σε μονάδες του στρατού ξηράς με διοικητές τους. Ο Ροζάκης στριφογύριζε με το πλοίο του μέσα στο ναύσταθμο, μη θέλοντας να δεχτεί, πως όλα είχαν τελειώσει. Ο υποπλοίαρχος, που το βράδυ της 13ης Δεκεμβρίου 1967 απευθυνόμενος στον νέο αρχηγό του Στόλου τον Μπακόπουλο, τον προκάλεσε λέγοντας «πρώτη φορά βλέπω αρχηγό Στόλου χωρίς στόλο», προτίμησε να παραιτηθεί από το Ναυτικό και να αποστρατευτεί στις 26 Ιουνίου 1969.
Για τα πλοία που βρέθηκαν σε διάφορες αποστολές την ημέρα του ΄΄κινήματος΄΄, ο Μπακόπουλος αναφέρει απλά πως «…παρέμειναν εις τας θέσεις των εκτελούντα την αποστολή των…». Αυτής της κατηγορίας ήταν τα ΑΕΤΟΣ – ΠΕΖΟΠΟΥΛΟΣ – ΧΑΤΖΗΚΩΝΣΤΑΝΤΗΣ που βρίσκονταν σε περιπολία ΄΄Τ΄΄ επιτήρησης στο Ανατολικό Αιγαίο. Τα υπόλοιπα που ήταν σε αποστολές συμμορφώθηκαν «…προς τας εντολάς της κυβερνήσεως…». Αυτά ήταν τα δύο υποβρύχια ΤΡΙΑΙΝΑ (κυβερνήτης πλωτάρχης Γ.Σταύρου) και ΠΟΣΕΙΔΩΝ (κυβερνήτης πλωτάρχης Χ.Τσουτσάνης) που βρίσκονταν στο Ναύσταθμο Σούδας, αλλάζοντας βάρδια σε λιμάνι διασποράς λόγω του Κυπριακού.
Το τελευταίο πλοίο που κινείται μόνο του επιστρέφοντας από ΄΄Τ΄΄ Επιτήρηση, (την οποία είχε αναλάβει το ΑΕΤΟΣ), είναι το ΙΕΡΑΞ με τον πλωτάρχη Α.Γκιόκεζα κυβερνήτη. Ο Γκιόκεζας (αργότερα συμμετέχει και αυτός στην οργάνωση για το ΄΄κίνημα του ναυτικού΄΄ το Μάιο του 1973) σημειώνει στην αναφορά του πως στις 0430 της 14ης Δεκεμβρίου «..εις επαφήν μετά του Β.Π.ΛΕΩΝ…του εζήτησα να με πλησιάσει προς Νότον καθ’ όσον κατάλαβα ότι έπλεεν προς Κύμην…». Εννοεί τον Παππά, που η Κύμη είναι η γενέτειρα του και όλο εκεί γυροφέρνει μέχρι και σήμερα.
Τα Αντιτορπιλικά με τα οποία ο Ροζάκης έπλεε από την Κρήτη προς Θεσσαλονίκη για στήριξη του βασιλιά, ήταν τα ΒΕΛΟΣ (κυβερνήτης αντιπλοίαρχος Ν.Δαμβέργης), ΔΟΞΑ (κυβερνήτης αντιπλοίαρχος Μ.Αγαπητός) και ΣΦΕΝΔΟΝΗ (κυβερνήτης αντιπλοίαρχος Γ.Στεφανάδης). Καταγράφουν στις αναφορές και οι τρεις τα γεγονότα πριν αποπλεύσουν και συνεχίζουν μέχρι τον κατάπλου στο ΝΣ αφού αν΄’εστρεψα από την περιοχή Σκύρου το πρωί της 14ης Δεκεμβρίου. Η περιγραφή είναι ουδέτερη…. είχαν ερωτηθεί από τον Ροζάκη και συμφωνήσει να συμμετάσχουν στο κίνημα.
Το ίδιο συνάγεται και από επιστολή του αντιναυάρχου ε.α. Βάλλα, που ήταν τότε ύπαρχος του Α/ΤΔΟΞΑ..«…….όταν ρωτήθηκα …δέχτηκα χωρίς σκέψη …προς υποστήριξη της κίνησης εναντίον της χούντας και όχι γιατί της κίνησης αυτής ηγείτο ο βασιλιάς!!… γιατί η πολιτεία, … δεν έλαβε υπόψη της στο θέμα της απονομής τίτλου “επιτίμου” την αυθόρμητη αντιστασιακή συμμετοχή τους, όπως συνέβηκε για άλλους συναδέλφους οι οποίοι συμμετείχαν στο “κίνημα του Ναυτικού”;.. .. Ούτε καν τόλμησα να σκεφτώ ότι θα μπορούσα να διεκδικήσω κάτι τέτοιο ως “δώρο τιμής” έστω για την απλή συμμετοχή εναντίον της χούντας την 13.12.1967. Ο τίτλος του “επιτίμου” απονεμήθηκε και πάλι επιλεκτικά και αφειδώς.”»
Ο μόνος διοικητής πλοίων που τις ώρες έναρξης του ΄΄κινήματος΄΄ ήταν εν πλω, είναι ο πλοίαρχος Μαργαρίτης. Συνόδευε με τα Αντιτορπιλικά ΛΟΓΧΗ (κυβερνήτης Τσιαδής) και ΜΑΥΑΡΙΝΟ (Αλεξάνδρου) τμήμα της ΕΛΔΥΚ από την Κύπρο με το Υ/Κ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ενώ το Αρματαγωγό ΛΗΜΝΟΣ πλέει ανεξάρτητα λόγω μικρής ταχύτητας εξ ου και ουδόλως εμφανίζεται σε πορίσματα και αναφορές. Ο Μαργαρίτης ακολούθησε πορείες τις οποίες μπορούσε να αιτιολογήσει σε κάθε περίπτωση, όπως και έγινε. Όποιος και να κυριαρχούσε, η χούντα ή το κίνημα, θα άκουγε βάσιμες αιτιολογίες από τον ίδιο. Ο Μπακόπουλος καταχωρεί ουδέτερα τις κινήσεις του. Θα μπορούσε, αλλά δεν το έκανε, να καταλογίσει και σ’ αυτόν ευθύνες, επειδή στην αρχή είχε συνεχίσει την πορεία προς Θεσσαλονίκη, όπου έτσι κι αλλιώς κατευθυνόταν, συνοδεύοντας το ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ, αλλά με την κήρυξη συναγερμού υπό τον Δέδε ενήργησε παθητικά, περιμένοντας να δει την εξέλιξη των πραγμάτων. Ήταν και τυχερός λόγω θέσης που βρέθηκε με τα πλοία του. Έτσι έγινε Α/ΓΕΝ και κυβέρνησε το ναυτικό για τέσσερα και μισό χρόνια επί δικτατορικού καθεστώτος. Εξ ου και η ατάκα που κυκλοφόρησε ΄΄Η Μαργαρίτα έσωσε το Μαργαρίτη΄΄, όπως σημειώνει ο Μανταδάκης σε επιστολή του.
Τον Μπακόπουλο που διεξήγαγε την ΕΔΕ παραμερίζουν σε δύο μήνες από την έκδοση του πορίσματός του, για να τον διαδεχτεί στη θέση του αρχηγού του Στόλου στις 8/3/68 ο ευέλικτος Μαργαρίτης, τον οποίο είχε διασώσει με το πόρισμά του. Την παραμονή του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967 ήταν δέκατος έβδομος στη σειρά ιεραρχίας. Όταν παρέδωσε στον Αραπάκη την αρχηγία του ναυτικού το 1973 είχαν αποστρατευθεί μεταξύ των δύο εξήντα πέντε μάχιμοι αξιωματικοί. Εάν ληφθεί υπόψη πως ο μέσος φυσιολογικός ετήσιος αριθμός αποστρατειών για μάχιμους ήταν από δέκα πέντε μέχρι είκοσι το πολύ, γίνεται αντιληπτό πως η ανέλιξη επί δικτατορίας για μερικά στελέχη, όπως ο Μαργαρίτης και ο Αραπάκης, επέβαλλε εκδίωξη μεγάλου αριθμού συναδέλφων τους.