Στα μέσα της 10ετίας του ’90, το τυφέκιο Μ16Α2Ε Μ4 και γενικά η σειρά τυφεκίων Μ16, «μπήκε» στις ελληνικές ειδικές δυνάμεις και έκτοτε παραμένει σταθερά μέσα στο χώρο. Μάλιστα η εισαγωγή έγινε χωρίς καμία καθυστέρηση, αν ληφθεί υπόψιν ότι στον αμερικανικό στρατό οι ειδικές δυνάμεις το παρέλαβαν από τα μέσα του 1993.
Έγιναν πολλές, πολυήμερες και απαιτητικές δοκιμές, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα αξιολόγησης φορητού οπλισμού, σε δείγματα από 12 ή 15, φημισμένων διεθνώς τυφεκίων μεγάλων εταιρειών, μεταξύ των οποίων και τα τυφέκια σειράς Μ16, για να βγουν τα τελευταία με την αξία τους νικητές, υπερισχύοντας έναντι όλων των άλλων.
Το Μ4, όπως είναι ελαφρύ, (2,8 κιλά βάρος) βολικό, με 76 εκατοστά μήκος με κοντάκιο μαζεμένο και με ένα ωφέλιμο βεληνεκές 600 μέτρα, χρησιμοποιώντας γεμιστήρα 30 φυσιγγίων, καλύπτει όλες τις ανάγκες ενός μαχητή των ειδικών δυνάμεων και όχι μόνο.
Κατάλληλο όπλο για ομαδάρχες, στοιχειάρχες διμοιρίτες και γενικά για ειδικότητες που απαιτείται μικρότερο βάρος και όγκος υλικών λόγω καθηκόντων. (πχ χειριστές ομαδικών όπλων, μεταφορικών μέσων κλπ). Άριστο για αγώνα εκ του συστάδην, όπως ονομάζεται ελληνικά το CQB.
Μετά όμως από οδυνηρές εμπειρίες συμμαχικών στρατευμάτων στο Αφγανιστάν, που έπεφταν σε καλοστημένες ενέδρες ανταρτών Ταλιμπάν, ξεκίνησαν οι αντιδράσεις για την ποιότητα του οπλισμού διαμετρήματος 5,56 χιλ. γιατί δεν μπορούσαν να τα καταφέρουν σε στατική ανταλλαγή πυρών με τους αντάρτες που χρησιμοποιούσαν ρωσικά τυφέκια, οπλοπολυβόλα και πολυβόλα, από αποστάσεις 700 έως 1000 μέτρων, καλυπτόμενοι επάνω στους δύσβατους ορεινούς όγκους!
Περισσότερο βέβαια, άρχισαν σχόλια για το Μ4, γιατί εκεί παρουσιάζονταν περισσότερες δυσλειτουργίες. Άρχισαν οι «φωνές» που έλεγαν ότι το τυφέκιο δεν είναι καλό, σε σύγκριση με αντίστοιχα τυφέκια 7,62 χιλ., ότι η τρωτότητα που επιτυγχάνει κατά την προσβολή στόχων δεν είναι αποτελεσματική και τελικά ότι θα πρέπει να επιστρέψουμε σε όπλα με πιο μεγάλο και φονικότερο διαμέτρημα. Δηλαδή αυτό που «ενόχλησε» ήταν η φονικότητα και όχι η λανθασμένη τακτική χρησιμοποίηση.
Αρκεί να πούμε ότι ιστορικά η εμφάνιση του διαμετρήματος 5,56 χιλ. ξεκίνησε στον πόλεμο του Βιετνάμ, όπου αυτό που επιδιωκόταν μέσα στις ζούγκλες ήταν η αύξηση όγκου πυρός σε μάχες που διεξάγονταν σε αποστάσεις όχι μεγαλύτερες των 150 μέτρων, λόγω της βλάστησης. Έτσι μια αμερικανική ομάδα τυφεκιοφόρων πεζικού 8 ανδρών για παράδειγμα, μετέφερε με το ίδιο βάρος διπλάσια πυρομαχικά 5,56 χιλ Μ193, απ’ ό,τι πυρομαχικά 7,62 χιλ. για τυφέκια Μ14. Έτσι είχε πολύ μεγαλύτερη διάρκεια πυρός έναντι αντίστοιχης ομάδας Βιετκόνγκ με τυφέκια Καλάσνικοφ 7,62 χιλ.
Στην εξέλιξη της χρήσης του Μ4 θα πρέπει να λάβουμε σοβαρά το γεγονός ότι έχει γίνει πλέον αναπόσπαστο κομμάτι φορητού οπλισμού σχεδόν στο σύνολο του αμερικανικού στρατού και ιδιαίτερα στο χώρο των δυνάμεων ειδικών επιχειρήσεων.
Ο αμερικανικός στρατός μετά από κάποια χρόνια διαπραγμάτευσης με την «μητρική» εταιρεία κατασκευής του τυφεκίου Μ16 Μ4, την COLT, πήρε στην κυριότητά του την μελέτη κατασκευής και φυσικά, αφού εκπόνησε τις τεχνικές προδιαγραφές του όπλου στα μέτρα του, ονομάζοντάς το Μ4Α1, άρχισε να κάνει δημόσιους διαγωνισμούς για την κατασκευή του μοντέλου που ήθελε. Έτσι η εταιρεία που έλαβε την μερίδα του λέοντος, κατόπιν διαγωνισμού το 2013, ήταν η FN Herstal με συμβόλαιο 77 εκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ για την κατασκευή 120.000 τυφεκίων Μ4Α1. Η εταιρεία COLT, δυστυχώς ..επτώχευσε! Δεν μπόρεσε να αντεπεξέλθει στη μάχη με την κύρια ανταγωνίστρια εταιρεία FN.
Ας μιλήσουμε όμως περισσότερο για τις επιδόσεις του τυφεκίου Μ4. Σαφώς και στο διάστημα της 10ετίας του 2000, συγκεντρώθηκαν πολλές παρατηρήσεις σε ό,τι αφορά την απόδοση και την λειτουργικότητα του τυφεκίου στα θέατρα επιχειρήσεων του Ιράκ και του Αφγανιστάν, οι οποίες οδήγησαν τόσο στη βελτίωση κατασκευής του, όσο και στη βελτίωση των πυρομαχικών που χρησιμοποιεί. Έτσι γίνεται πάντοτε!
Αντοχή στη σκόνη
Το 2007 έγινε ένα διαγωνιστικό τεστ, αντοχής στη σκόνη, μεταξύ των τυφεκίων XM8, SOF Combat Assault Rifle (SCAR) , Heckler and Koch HK416 και του Μ4. Το Μ4 βαθμολογήθηκε χαμηλότερα απ’ όλα τ’ άλλα τυφέκια, έχοντας παρουσιάσει (για 10 τυφέκια ανά τύπο) τις περισσότερες εμπλοκές, επί συνόλου βολής 60.000 φυσιγγίων. Το συγκεκριμένο όμως τεστ, αμφισβητήθηκε από τον αμερικανικό στρατό λόγω διαπίστωσης τεχνοκρατικών αποκλίσεων στη βαθμολογία. Την ίδια χρονιά μετά από μερικούς μήνες, επαναλήφθηκε η αξιολόγηση, με πολύ διαφορετικά και καλύτερα αποτελέσματα σε σχέση με τους ανταγωνιστές του. Παρ’ όλα αυτά, ήταν αφορμή για βελτιώσεις τόσο στο είδος του γεμιστήρα όσο και στο πάχος της κάννης του για να αντέχει στις υπερθερμάνσεις.
Αυτά συνέβησαν στα πεδία δοκιμών! Στα πεδία των μαχών όμως, οι αναφορές για την συμπεριφορά του όπλου ήταν πολύ θετικές και διαπιστώθηκε ότι το προσωπικό έχει αποκτήσει εμπιστοσύνη στην απόδοση του συγκεκριμένου όπλου, ακόμη και στις πιο δύσκολες συνθήκες. Μέσα από λάσπη που είχε πέσει όπλο, σε κάποιο περιστατικό στο Αφγανιστάν, ο στρατιώτης που το είχε, το έβγαλε, το τίναξε, και εκτέλεσε άμεσα βολή!
Βέβαια δεν είναι κάτι που εκπλήσσει, γιατί τότε που και μεις εδώ κάναμε το τεστ λάσπης και το τεστ σκόνης, ήταν ένα από τα όπλα που τα πέρασε με επιτυχία.
Αποτελεσματικότητα βολής
Μόνο το 20% από το σύνολο των εξετασθέντων στρατιωτών που χρησιμοποίησαν το συγκεκριμένο όπλο στη μάχη (συνολικά 917 άτομα) ζήτησε να υπάρχει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα (δηλαδή φονικότητα) κατά τη βολή με τα φυσίγγια που χρησιμοποιούσαν, τα Μ855. Αντίθετα, πάνω από το 90% ήταν ικανοποιημένοι για τα βεληνεκή, την ακρίβεια, το ρυθμό βολής και γενικά με το όπλο. Επίσης το 10% ζήτησε γεμιστήρες καλύτερης ποιότητας.
Το 2010 ο αμερικανικός στρατός χορήγησε τα φυσίγγια Μ855Α1 τα οποία φαίνεται να κάλυψαν επαρκώς το θέμα της αποτελεσματικότητας. Μέχρι να προχωρήσουν σ’ αυτά χρησιμοποιήθηκαν κατά διαστήματα πυρομαχικά τύπου Μk 262 τα οποία διαπιστώθηκε ότι είχαν καλύτερη επίδοση στην ακρίβεια βολής μέχρι τα 700 μέτρα και δημιουργούσαν μεγαλύτερο τραύμα στους μαλακούς ιστούς, λόγω της σταθερής εκτροπής που παρουσίαζαν.
Ήταν αυτά που προτιμούσαν οι ειδικές δυνάμεις και κυρίως οι σκοπευτές ακριβείας, για το τυφέκιό τους Mk 12 SPR, όταν δεν δούλευαν με διαμέτρημα 7,62 χιλ.
Η χρήση του Μ4 από τις δυνάμεις ειδικών επιχειρήσεων
Το Μ4, προερχόμενο από την αμερικανική εταιρεία COLT, κατέκτησε τη διεθνή αγορά, στον τομέα εξοπλισμού ειδικών δυνάμεων . Όχι τυχαία, αλλά για τις άριστες επιδόσεις του. ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ πρότυπο του ΝΑΤΟ, όπως εσφαλμένα αναφέρεται κατά διαστήματα σε σχετικά άρθρα! Επιχειρείται βέβαια κάποια τυποποίηση οπλισμού.
Σχεδόν όλες οι χώρες εξοπλίζουν τα ειδικά τους τμήματα με αυτό το είδος τυφεκίου, αν και όπως έχουμε πει στο παρελθόν, στις ειδικές επιχειρήσεις είναι βασικός κανόνας η προσαρμογή των μέσων στο στόχο. Δηλαδή πρέπει να υπάρχει η γνώση και η ευχέρεια χρησιμοποίησης κάθε είδους οπλισμού.
Στις ΗΠΑ, που αποτελεί την πατρίδα του Μ4, οι ειδικές δυνάμεις προχώρησαν στην κατασκευή και την προμήθεια συστήματος τυφεκίου Μ4 SORMOD (Special Operations Peculiar Modification) με τροποποιημένα εν μέρει χαρακτηριστικά ώστε να αυξηθεί η απόδοση του όπλου. Το κάθε απάρτιο ή σκοπευτικό όργανο χρησιμοποιείται ανάλογα με την αποστολή.
Το σύστημα Block 2 χρησιμοποιεί οπτικά όργανα πιο εξελιγμένης τεχνολογίας, όπως είναι το σκοπευτικό Elcan, το Trijicon ACOG TA-31 ECOS και το Eotech 553. Επιπλέον διαθέτει νέο σύστημα προσαρμογής οργάνων το Rail Interface System, RIS II. Προχωρεί δε η αναβάθμιση και σε Block 3, με ενσωματωμένα επί του τυφεκίου όργανα (π.χ. Laser) χρήση ασύρματων θερμικών διοπτρών και οργάνων ημερήσιας και νυκτερινής σκόπευσης.
Η τροποποίηση του Μ4 σε Μ4Α1 που ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη στον αμερικανικό στρατό, θεωρήθηκε αναγκαία για να μπορούν οι χειριστές να εκτελούν βολές κατά ριπές, έναντι του απλού Μ4 που είχε σκάλα βολής κατά βολή και μόνο κατά ριπές 3 φυσιγγίων. Επίσης η κάννη του Μ4 Α1 είναι ενισχυμένη, ώστε το όπλο ν’ αντέχει τις υψηλές πιέσεις που προκαλεί το φυσίγγιο Μ855Α1. Υπάρχει δε η σκέψη υιοθέτησης του τύπου εμβόλου αερίων που χρησιμοποιείται στο τυφέκιο HK416 (γερμανική έκδοση του Μ4) ώστε να ελαχιστοποιείται η συσσώρευση καταλοίπων μέσα στη θαλάμη αερίων( όπως συμβαίνει με το αρχικό μοντέλο) και ν΄αποφεύγονται οι πρόωρες φθορές.
Το Μ4 αποτελεί ένα από τα προτιμώμενα τυφέκια των «βατράχων», αλλά όπως φαίνεται, πολύ σύντομα και των Αμερικανών πεζοναυτών.
Θα πρέπει όμως να τονίσουμε άλλη μια φορά την αναλλοίωτη αρχή: Τα όπλα και τα υλικά, όσο καλά και αν είναι, δεν αναπληρώνουν το έλλειμμα εκπαίδευσης. Η συνεχής, επίπονη, ρεαλιστική εκπαίδευση προσφέρει στο μαχητή το πλεονέκτημα της ακρίβειας στη βολή με οποιεσδήποτε συνθήκες, για την εξουδετέρωση των αντιπάλων του, προσβάλλοντάς τους σε καίρια σημεία.
