Του Ηλία Καπετανάκη (*)
Από τα πρώτα μου βήματα στην δημοσιογραφία και στο στρατιωτικό – πολιτικό ρεπορτάζ δεν πήγαινα τους στρατόκαβλους! Έτσι λέγονται από τον κόσμο, συχνά αυτοαποκαλούνται, όχι κατ’ ανάγκη απαξιωτικά, οι έχοντες μεγάλη, αποκλειστική καψούρα για τα οπλικά συστήματα, δίκην αβάστακτου και αιώνιου… έρωτα με αυτά. Συνήθως όλοι αυτοί μπορούσαν να κάνουν… βίδες το πιο σύνθετο όπλο, αλλά έως εκεί! Δεν ασχολούνται, δεν γνωρίζουν, δεν θέλουν να ξέρουν την στρατιωτική, πολιτική αξία των οπλικών συστημάτων στις συγκεκριμένες συνθήκες, τραβούν κουρτίνα στην στρατηγική και διπλωματική διάσταση.
Γνώρισα όμως 3 ή 4 «στρατόκαβλους», που συνδυάζουν την μανία για πολεμικά εργαλεία με την βαθιά γεωπολιτική έρευνα. Στις εγνωσμένης αξίας παρουσιάσεις οπλικών συστημάτων έθεταν σε πρώτο πλάνο γεωπολιτικές παραμέτρους και προοπτικές, είναι αλήθεια με κάποια άλλοτε αμυδρή, άλλοτε έντονη εθνικιστική απόχρωση. Ένας από αυτούς είναι ο Κώστας Γρίβας με τον οποίο το έφερε η τύχη να συνεργαστούμε, μάλλον περιστασιακά, σε αμυντικά περιοδικά και εκτιμούσα τις γνώσεις και τους εν γένει προβληματισμούς, αν και δεν συμφωνούσα πάντα με αυτούς.

Εγχειρίδιο στρατηγικής διπλωματίας για όλο τον κόσμο
Το καινούριο βιβλίο του Κώστα Γρίβα «Η στρατιωτική άνοδος της Κίνας και η γεωπολιτική του πολέμου στην Μέση Ανατολή» (Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη) είναι, νομίζω, ένα πολύ σημαντικό βήμα στην εγχώρια βιβλιογραφία της στρατιωτικής διπλωματίας, που έτσι και αλλιώς καρκινοβατεί. Καταπιάνεται με την ανερχόμενη παγκόσμια δύναμη, την Κίνα, και δεν περιορίζεται σε αυτή. Η Κίνα γίνεται αφορμή για να εξεταστούν στις σύγχρονες και άκρως ρευστές γεωπολιτικές συνθήκες όλα γενικώς τα ζητήματα της ειρήνης και του πολέμου, των πολεμικών τεχνολογιών και στρατιωτικών επιλογών, της ασφάλειας και του αφοπλισμού στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Ασίας, για να μην πω ότι έχουμε να κάνουμε με εγχειρίδιο στρατηγικής διπλωματίας, που αφορά ολόκληρο τον κόσμο.
<<Διανοούμενος του φαινομένου του πολέμου>>
Πρόκειται για νέα προσέγγιση σε ό,τι συνήθως ονομάζουμε πολεμικές σπουδές με κύριο χαρακτηριστικό την επιστημονική εφαρμογή της μεθόδου της γεωπολιτικής ανάλυσης στην μελέτη γνωστικών αντικειμένων, που απασχολούν τον συγγραφέα. Είναι οπωσδήποτε σύνθετο σύγγραμμα εξειδικευμένης γνώσης, που όμως ανοίγει τον δρόμο και στον πιο απλό, μη ειδικό, αναγνώστη να προσεγγίσει προβλήματα, που με την μια ή την άλλη έννοια, κυρίως με την αστάθμητη(;) δράση ποικίλων δυνάμεων και αφανών παραγόντων, θα τα αντιμετωπίσουν οπωσδήποτε αυτή και οι επόμενες γενιές. Είναι εύστοχη η επισήμανση του καθηγητή Ιωάννη Θ. Μάζη, στον πρόλογο του βιβλίου ότι «ο Κώστας Γρίβας είναι ένα χαρακτηριστικό δείγμα “διανοούμενου του φαινομένου του πολέμου”».
Όχι δεν πρόκειται για ένα εύκολο και «θερινό» βιβλίο, συνιστά αναγκαία μελέτη για τον καθένα, που θέλει να γνωρίζει από πρώτο χέρι και επί πλέον να συμμετέχει στον παγκόσμιο προβληματισμό για τα γεωπολιτικά προβλήματα, που δεν είναι και τόσο μακρινά. Όσο μπλέκεται του κόσμου το κουβάρι επικίνδυνα, όσο οι λαοί αγνοούν, αφήνουν να δρουν ανεξέλεγκτα απρόσμενες δυνάμεις, τόσο γίνονται ολοένα πιο καθημερινά ζητήματα. Σχεδόν 400 πυκνές σελίδες συν καμιά 70αριά με βιβλιογραφικές σημειώσεις, αυτές οι τελευταίες δίνουν παραστατικά την μανία του συγγραφέα για επιστημονική ακρίβεια και βαθιά σκέψη, κάτι αυτονόητο σε κάθε συγγραφική περιπέτεια, πλην δεν έχω πειστεί ότι αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση στον εγχώριο γραπτό λόγο, μάλλον το αντίθετο συμβαίνει.

Το ρίσκο του Γρίβα
Φυσικά και διαφωνώ ριζικά με ορισμένες εκτιμήσεις του συγγραφέα, ειδικά σε ό,τι αφορά τον παράγοντα Ισραήλ (εγώ πάντα λέω Εβραϊκό Κεφάλαιο, που τον κόσμο σήμερα κυβερνά). Ανέκαθεν από διαφορετικές ταξικές όχθες αντιμετωπίζαμε και τα γεωστρατηγικά ζητήματα. Δεν υπάρχει αποδοτικότερο στην έρευνα και στην περαιτέρω ανάπτυξη της σκέψη του αναγνώστη από την ριζική διαφωνία με επιστημονικά επιχειρήματα με δεδομένο ότι η αλήθεια είναι σχετικό μέγεθος και με την απόλυτη διάστασή της… κινούμενο ψέμα! Ο Κ. Γρίβας ρισκάρει άλλωστε στις εκτιμήσεις, για παράδειγμα στο ενδεχόμενο ισραηλινής επίθεσης στο Ιράν. Αύριο, μεθαύριο σε δυο ή πέντε χρόνια, θα είναι ιστορικό παρελθόν, οπότε ποια η τότε αξία των προβλέψεων; Παίρνει ρίσκο με επιστημονικό βάθος κι ό,τι προκύψει. Όταν «η ιστορία χτυπά δυνατά την εξώπορτα» της ανθρωπότητας έχει ιδιαίτερη αξία για τους επερχόμενους να ξέρουν τον τρόπο σκέψης των προγόνων, είτε προέβλεψαν σωστά κάποιες εξελίξεις είτε όχι.
Η απόλαυση του υποψιασμένου αναγνώστη
Δεν έχει νόημα να επιμείνω στην «επανάσταση της Κίνας» στις στρατιωτικές υποθέσεις, που «εισέρχεται δυναμικά στην παγκόσμια σκακιέρα αντιπαραθέτοντας στην αμερικανική υπεροπλία, ασύμμετρες ικανότητες προβολής ισχύος και καινοφανή πολεμικά μοντέλα, βγαλμένα από την αρχαία κινεζική στρατηγική σκέψη». Πρόκειται για τον σκληρό πυρήνα του βιβλίου, που καλείται να απολαύσει κάθε υποψιασμένος και απαιτητικός αναγνώστης, που θέλει να ξέρει όλο και πιο πολλά για αυτά, που σιγά-σιγά συσσωρεύονται στο παρασκήνιο και ξεσπούν πάντα σαν γεωπολιτική λαίλαπα σε ανίδεους πολίτες.
(*) Η βιβλιοκριτική αυτή του δημοσιογράφου και συγγραφέα Ηλία Καπετανάκη στο νέο βιβλίο του Δρ Κώστα Γρίβα αναρτήθηκε στον ιστότοπο ΜΟΥΣΑ ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΣ (http://www.mousapolytropos.gr/index.php/art#24) στις 04 Ιουλίου 2013.