Αναρωτιόμουν στ’ αλήθεια τί πρεπει να γράψει κανεις τις πρώτες μέρες μιας καινούργιας χρονιάς. Εκεί που το σκεφτόμουν, σερφάροντας τις διάφορες ιστοσελίδες συνάντησα μια ταινία μικρού μήκους, που περιγράφει την ιστορία της γής, σε 60 δευτερόλεπτα.
Πριν εκδηλωθούν τα πρώτα σημεία ζωής για να διαμορφωθεί σε αυτό που γνωρίζουμε σήμερα, ο πλανήτης πέρασε απο στάδια που μάς είναι ή αδιανόητα ή αφάνταστα, τα οποία όμως ο παραγωγός του βίντεο φαντάζεται και υλοποιει, λες και ήταν ο ίδιος κάπου και τα έβλεπε όλα αυτά να συμβαίνουν απο ψηλά. Αυτά τα στάδια δημιουργίας του πλανήτη, μου θύμισαν το σήμερα. Μου θύμισαν το εκρηκτικό περιβάλλον στο οποίο προσπαθούμε να βιώσουμε, με την ελπίδα ότι μέσα απο αυτό το περιβάλλον θα ξαναζήσουμε. Αυτό το νέο νήμα ζωής θα είναι το αποτέλεσμα ενός ηφαιστείου που εκρήγνυται, ή τουλαχιστον ετσι φαίνεται μέσα απο την ιστορία οχι μόνο της γης, αλλα και την ιστορία της ίδιας της Ευρωπης και της Ελλάδας.
Η Ευρωπη έχει μια ιστορία χιλιάδων ετων. Οι πρώτοι άνθρωποι εμφανίστηκαν στην Ευρώπη στο διάστημα 45.000 με 25.000 π.Χ., ενώ από την εποχή του Μινωϊκού και Μυκηναϊκού πολιτισμού (2700-1100 π.Χ.), ο Ελληνικός χώρος πέρασε απο διάφορα ‘χέρια’. Όπως παρουσιάζεται και σήμερα, δεν έχει αλλάξει κάτι, κι έτσι αυτό με οδηγεί στο αποτέλεσμα αυτης της ‘αναγέννησης’.
Την αποκαλώ αναγέννηση και την παρομοιάζω με την περίοδο της Αναγέννησης, με αφορμή ενα κείμενο του Φουκώ που διάβασα ξανα πρόσφατα. Σύμφωνα με το εν λόγω κείμενο, κατά την διάρκεια της Αναγέννησης η «παρομοίωση» επάιξε μεγάλο ρόλο στην οργάνωση της ανθρώπινης σκέψης του Δυτικού πολιτισμού. Για παράδειγμα το πώς το πρόσωπο του ανθρωπου μοιάζει με τον ουράνο και πως τα ιδια τα κόκαλα του ανθρώπου ειναι βράχια και οι αρτηρίες ποτάμια. Ο Φουκώ ξεδιπλώνει μια ενδιαφέρουσα θεωρία, καθώς τοποθετεί την γλώσσα, τον πλούτο, την οικονομία και το κράτος, πλάϊ στην εξέλιξη της βιολογίας. Μια θεωρία που δεν βρίσκεται πολυ μακριά απο την θεωρια των στοιχείων του Αριστοτέλη -ο οποίος ένωσε τη φωτιά, το νερό, τον αέρα και την γή, δίνοντας στον αιθέρα τον ρόλο του πνέυματος.
Παρακολουθώντας την ιστορία της γής στην σύντομη αυτη ταινία, βλέπω το πρόσωπο του ανθρωπου να αντικατοπτρίζεται στα διάφορα στάδια δημιουργίας και με λιγη φαντασία, ευκολα μπορεί να δει κανείς ότι μετα από καθε καταστροφή υπάρχει μια αναγέννηση· όπως και μετά απο κάθε αναγέννηση υπάρχει μια καταστροφή. Κάτω απο το μικροσκόπιο της φαντασίας, ο μικρόκοσμός μας φαίνεται να είναι μια «παρομοίωση» του χαοτικού σύμπαντος και του βαθέος ωκεανού εν ολίγοις, της ίδιας της γής. Αναρωτιέμαι εαν κάτω απο αυτό το μικροσκόπιο ο ανθρωπος εχει ξεχάσει ότι ειναι ενα κομμάτι ενος μεγαλύτερου κόσμου. Εάν μέσα απο την απομόνωση, όπως εχει πει και ο Βάλτερ Μπένιαμιν, έχει φτάσει ο άνθρωπος σε εκείνο το σημείο που η αυτοκαταστροφή ειναι γι’ αυτόν μια μορφή τεχνης.
Κοιτώντας γύρω μου την Ευρώπη και κυρίως την Ελλάδα, μου δημιουργείται -θέλοντας και μη- ενα εύλογο ερώτημα. Μέχρι πού είμαστε διατεθημένοι να φτασουμε; Το 2013, ποιό σημείο της «παρομοίωσης» θα είναι; Δυστυχώς δεν έχω τις απαντήσεις, γι’ αυτό θέτω και τα ερωτήματα. Απλώς αναρωτιέμαι. Και λυπάμαι, κυρίως. Εύχομαι όμως το 2013 να είναι η στιγμή μιας ‘αναγεννησης’, καθώς αυτό θα υπονόει ότι η καταστροφή εχει περάσει…
“Ο κόσμος περιελισσόταν: η γη επαναλάμβανε τον ουρανό, τα πρόσωπα καθρεφτίζονταν στα άστρα, (….) η ζωγραφική επιδιδόταν στη μίμηση του χώρου. Και η παράσταση – γιορτή ή γνώση – δινόταν σαν επανάληψη: είτε ως θέατρο της ζωής, είτε ως καθρέφτης του κόσμου, εδώ βρισκόταν ο τίτλος κάθε γλώσσας, ο τρόπος της να αναγγέλλεται και να διατυπώνει το δικαίωμά της να μιλήσει”. Φουκώ, Μ., Οι λέξεις και τα πράγματα