Ποιό θα πρέπει να είναι το πρότυπο του Αξιωματικού της Πολεμικής Αεροπορίας; Το θεμα δεν είναι διόλου εσωτερική υπόθεση ενός κυκλώματος εξουσίας, πειθαρχημενου όπως το Στράτευμα, αλλά αφορά πρωτίστως την ίδια την κοινωνία, που προσβλεπει στις Ένοπλες Δυνάμεις και συντηρεί από το υστερημά του.
Από την άποψη αυτή, οι νεοι-τότε- Ανθυποσμηναγοί. της 61ης Σειράς της Σχολής Ικάρων, θα έχουν πάντοτε να θυμούνται ως παρακαταθήκη αρχών και υψηλών στόχων, μία ομιλία που τους εκαμε στις 7 Ιουνίου 1989 ο Αρχηγός ΓΕΑ Αντιπτεραρχος Νίκος Στάπας.Ενας αξιωματικος με πλουσιο εργο ως μαχητης ιπταμενος και ως Αρχηγος Γενινου Επιτελειου αλλα και ως αντιστασιακος, μελος του Κινηματος του Ναυτικου κατα της χουντας απο την οποια συνελληφθη, βασανιστηκε και αποταχθηκε.
Στη μνήμη του εκλιπόντος πτεράρχου που εφυγε από τη ζωή, δείχνοντας στάση ζωής και μετά θάνατον – παρταχώρησε τη σορό του στο Ανατομείο του Πανεπιστημίου Αθηνών γιά επιστημονικούς σκοπούς- παραθετουμε, αμεσως παρακάτω αυτούσια αυτήν την ιστορική »Περι Δημοκρατιας» ομιλία του :
ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ*
Ομιλία Αρχηγού ΓΕΑ Αντιπτεράρχου(Ι) Νίκου Στάπα
Νέοι Ανθυποσμηναγοί της 61ης Σειράς
ΕΞΕΡΧΕΣΘΕ μεθαύριο από τη Σχολή Ικάρο)ν και εντάσσεσθε στα μόνιμα στελέχη της Πολεμικής μας Αεροπορίας. Ο δρόμος που εσείς διαλέξατε, δεν είναι ένας δρόμος εύκολος. Είναι ένας δρόμος δύσκολος, γεμάτος μόχθο και ιδρώτα, αλλά και συγκινήσεις. Είναι ένας δρόμος που μόνο άνδρες – για να χρησιμοποιήσω τα λόγια του ποιητή – ελεύθεροι, γενναίοι και δυνατοί, όπως εσείς ακολουθούν. Αποτελεί παράδοση και έθιμο για τη Σχολή ο εκάστοτε Αρχηγός της Αεροπορίας, να μιλάει στους νέους ανθυποσμηναγούς, συνήθ(»ς την παραμονή της ορκωμοσίας. Επειδή σέβομαι την παράδοση και κυρίως επειδή αισθάνομαι την ανάγκη να επικοινωνήσω μαζί σας, θα ήθελα να σας απασχολήσω για λίγο.
ΘΕΩΡΩ ότι πρέπει να αρχίσω με την μεθαυριανή τελετή της ορκωμοσίας, θέλω να τονίσω ιδιαίτερα τη σημασία της υπόσχεσης και των υποχρεώσεων που αναλαμβάνετε με τον όρκο που θα δώσετε μεθαύριο. Η επίκληση των πιο σεβαστών ιδεών θα γίνει ενώπιον του
Προέδρου της Δημοκρατίας και της Πολιτικής και Στρατιωτικής Ηγεσίας, ακριβώς γιατί η Πολιτεία δίνει μεγάλη βαρύτητα στην υπόσχεση που θα δώσετε και έχει καθιερωθεί ο όρκος αυτός να δίνεται δημόσια, ενώπιον των ανωτάτων λειτουργών αυτής, για να Καταστήσει αυτούς και τον Ελληνικό Λαό, κοινωνούς και μάρτυρες της αληθείας των λόγων σας. Και τα λόγια σας κύριοι, πρέπει να είναι αληθινά και η συναίσθηση της υποχρέωσης που αναλαμβάνετε έντονη, γιατί οι αξίες και τα ιδανικά που καλείστε να προασπίσετε έχουν, μεγάλη σημασία για την ύπαρξη αυτού του λαού, που έδωσε τα πάντα για την ελευθερία του. Και σας θυμίζω τον όρκο των Αθηναίων εφήβων, για να διαπιστώσετε τη διαχρονικότητα των αξιών στις οποίες θα ομώσετε πίστη:
«Και ευηκοήσω των αεί κρινόντων και τοις θεσμοίς τοις ιδρυμένοις πείθομαι και ούατινας αν άλλους το πλήθος ιδρύοηται ομοψρόνως και αν τις αναιρεί τους θεσμούς ή μη πείθηται, ουκ επιτρέψιο, αμυνώ δε και μόνος και μετά πολλών και ιερά τα πάτρια τιμήοω»
Όπως οι Αθηναίοι έφηβοι, πριν 2500 χρόνια, έτσι και εσείς, θα υποσχεθείτε πίστη στη Πατρίδα, υπακοή στο Σύνταγμα, στους Νόμους και τα ψηφίσματα του Κράτους. Και είναι τεράστια η σημασία και η αξία της υπόσχεσης αυτής.
Η ΠΡΟΣΦΑΤΗ εμπειρία που είχε η Πατρίδα μας από την επτάχρονη στυγνή δικτατορία, που επέβαλε μια μικρή ομάδα επίορκων αξιωματικών, μπορεί να σας δώσει το μέτρο της σημασίας του όρκου σας. Και για να συναισθανθείτε αυτό ακριβώς το μέγεθος, θα σας διαβάσω ψήφισμα του Δήμου της Αθήνας του 337 π.χ., επί Φρυνίχου άρχοντος, που στόχο του είχε την αποθάρρυνση οποιασδήποτε κίνησης που θα έβαζε σε κίνδυνο το δημοκρατικό πολίτευμα της πόλης:
«Εάν κάποιος κινηθεί εναντίον τον λαού για να εγκαταστήσει τυραννία ή βοηθήσει στην εγκατάσταση τυραννίας ή καταλύσει το δήμο και τη Δημοκρατία των Αθηναίων, τότε τιμημένος να είναι εκείνος, που θα σκοτώσει αυτόν που θα επιχειρήσει κάτι από όλα αυτά.
Να μην επιτραπεί σε κανέναν από τους βουλευτές της Βουλής του Αρείου Πάγου, αν καταλυθεί η Δημοκρατία, να ανέβει στον Άρειο Πάγο, να πάρει μέρος σε συνεδρίαση και να αποφασίσει για κανένα θέμα, και αν κάτι τέτοιο συμβεί, να στερηθεί αυτός και οι απόγονοι του των πολιτικών τους δικαιωμάτων, να δημευθεί η περιουσία του, και να δοθεί το ένα δέκατο της στους Θεούς…»
ΕΙΝΑΙ ΛΟΙΠΟΝ ακατάλυτη η ιδέα της Δημοκρατίας, του «αγαθού» αυτού όπως χαρακτηριστικά λέει ο Πλάτων, του πολιτεύματος που καθιερώνει το «εν μέρει άρχεσθαι και άρχειν», και εξασφαλίζει έτσι τη δυνατότητα αποφασιστικής συμμετοχής των εξουσιαζομένων στην άσκηση της πολιτικής εξουσίας και αποτελεσματικού ελέγχου των εξουσιαζόντων από τους εξουσιαζόμενους, και οδηγεί στην ταύτιση αρχόντων και αρχομένων, ώστε να μην υπάρχουν άρχοντες που να μην άρχονται, ούτε αρχόμενοι που να μην άρχουν. Αυτή την ιδέα καλείστε να υπηρετήσετε, γιατί η Δημοκρατία είναι αυτή που αναγνωρίζει, σέβεται και προστατεύει την αξία του ανθρώπου και την καθιερώνει πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας. Είναι το μόνο πολίτευμα που αναγνωρίζει σε τόση έκταση και προστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ατομικές ελευθερίες, που χρειάστηκαν αγώνες αιώνων από την ανθρωπότητα για να κατακτηθούν. Λλλά να μην ξεχνάτε ποτέ ότι είναι και το μόνο πολίτευμα που χρειάζεται «αρετή» από τους κοινωνούς του, και αυτή την αρετή, αυτή την ηθική ωριμότητα, καλείστε να ενστερνιστείτε, γιατί η «απληστία» του αγαθού της δημοκρατίας «και ταύτην καταλύει».
ΑΝΕΤΡΕΞΑ επανειλημμένα στην ιστορική παράδοση, πιστεύοντας ότι η συνειδητοποίηση της διαχρονικότητας των αξιών, είναι απαραίτητη για τη διαμόρφωση ιστορικής συνείδησης, εφόδιο πρώτιστο για όσους, όπως εσείς «στη ζωή τους ώρισαν να φυλάγουν Θερμοπύλες». Η φύλαξη όμως των Θερμοπυλών προϋποθέτει Γνώση και Αρετή.
Στον τομέα της γνώσης ουσιαστικό ρόλο παίζει η εκπαίδευση. Σεις ως απόφοιτοι της Σχολής έχετε αποκτήσει, κατά την 4ετή φοίτηση σας, γνώσεις υποδομής, τις οποίες πρέπει να επαυξήσετε ίεπιμορφωνόμενοι. Ο τομέας της επιμόρφωσης είναι και δική μας ευθύνη αλλά και δικό σας χρέος.
Πρέπει να έχετε την πνευματική ελευθερία, ώστε να συμβάλλετε στην ολόπλευρη, αρμονική και ισόρροπη ανάπτυξη των διανοητικών και ψυχοσωματικών δυνάμεων σας, με σκοπό να εξελιχθείτε σε ολοκληρωμένες προσωπικότητες· επαγγελματικά, κοινωνικά, πνευματικά και ηθικά άρτιες.
Μέριμνα σας λοιπόν, η δια βίου επιστημονική ενημέρωση, και η επαγγελματική σας αρτιότητα που θα σας επιτρέπουν να ανταποκρίνεσθε στις απαιτήσεις της ραγδαία εξελισσόμενης τεχνολογίας. Σας είναι γνα>στή η ενίσχυση του όπλου μας με υπερσύγχρονα αεροσκάφη, και αντιλαμβάνεσθε ότι χρέος μας είναι η
πλήρης αξιοποίηση τους. Και μόνο στελέχη ενημερωμένα, υπεύθυνα και δημιουργικά, θα μπορέσουν να τα αξιοποιήσουν. Πιστεύουμε στο έμψυχο υλικό. Αυτό καθορίζει τα πάντα, και αυτό είναι η πρώτιστη φροντίδα μας.
«Άνδρες γαρπόλις, και ού τείχη, οι δέ νήες ανδρών κεναί».
ΕΠΙΣΗΣ πρέπει να σας απασχολεί η καλλιέργεια του ψυχικού σας κόσμου. Να γίνετε πραγματικοί άνθρωποι, γιατί ο ανθρωπισμός είναι η μόνη, αληθινά υπέροχη αρετή. Ο ανθρωπισμός είναι που επιβάλλει στον αξιωματικό να σκέφτεται, ότι οι υφιστάμενοι του είναι ανθρώπινα όντα με θετικά και αρνητικά στοιχεία, με τις επιδράσεις του περιβάλλοντος και με τις αντιδράσεις που η ψυχολογία του ατόμου και των ομάδων παραδέχεται- και ότι έχει χρέος να ενδιαφέρεται για την ευημερία των ανδρών του, και να αντιμετωπίζει με συμπάθεια τα προβλήματα και τις ανάγκες του. Για να μπορέσει όμως ν’ αντιλαμβάνεται τις ανάγκες και τις επιθυμίες των υφισταμένων του, πρέπει να είναι προσιτός και να έχει βαθιά γνώση της ανθρώπινης συμπεριφοράς και προσωπικότητας. Η μετριοφροσύνη να τον κάνει σε κάθε περίπτωση, να σκέφτεται πρώτα τον υφιστάμενο του- γιατί μετριοφροσύνη και ανθρωπισμός είναι αλληλένδετα.
Νέοι Ανθυποσμηναγοί,
Η ΠΕΙΘΑΡΧΙΑ ως αρετή της βουλήσείος αποτελεί το Α και το Ω της στρατιωτικής ζωής. Χωρίς αυτή δεν είναι δυνατόν να συγκροτηθεί οιουδήποτε τύπου ομαδική συμβίωση. Η αρετή της πειθαρχίας για το στράτευμα είναι ανάλογη προς την κοινωνική αρετή της δικαιοσύνης. Όπως η αδικία διαλύει την κοινωνία, κατ’ ανάλογο τρόπο η απειθαρχία αποσυνθέτει το στράτευμα.
Ο στρατιωτικός με την επιβαλλόμενη σε όλους εξ ίσου πειθαρχία, χάνει το αίσθημα της μεμονωμένης ατομικότητας και αποκτά το ομαδικό πνεύμα. Παύει να αισθάνεται τον εαυτό του μόνο και αδύνατο, ενώπιον των δοκιμασιών και κινδύνων που τον περιβάλλουν. Η αίσθηση, ότι αποτελεί μέλος μιας κοινότητας, η οποία συνδέεται με ισχυρούς δεσμούς και που αποβλέπει στον ίδιο σκοπό, ενισχύει τις φυσικές και ηθικές δυνάμεις του, αναπτύσσει το πνεύμα άμιλλας και τα αλτρουιστικά του αισθήματα. Όπως ορίζεται ιαι στον υπό έγκριση κανονισμό της Π.Α.: «Πειθαρχία είναι η βασική στρατιωτική αρετή και η πρωταρχική δύναμη που διατηρεί σε συνοχή την Π.Α. Όλες οι άλλες στρατιωτικές αρετές – φιλοπατρία, ιιποθυσία, καρτερία – γίνονται ανωφελείς και άκαρπες χωρίς την πειθαρχία, που είναι η υποταγή των ατομικών θελήσεων και δραστηριοτήτων στις εντολές και οδηγίες, τις οποίες η Νόμιμη Ηγεσία καθορίζει ως υποχρεωτικούς κανόνες συμπεριφοράς και δράσης».
ΕΣΕΙΣ ΣΑΝ στελέχη δεν έχετε μόνο καθήκον να είσαστε οι ίδιοι ιειθαρχικοί, αλλά να επιζητείτε την πειθαρχημένη συμπεριφορά και από τους άλλους. Και αυτό θα το επιτύχετε ευκολότερα με το άμεμπτο ήθος σας, την επαγγελματική σας καταξίωση, την άψογη συμπεριφορά και εμφάνιση σας, κοντολογίς με το ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ. Ενα από τα κύρια καθήκοντα της στρατιωτικής διαπαιδαγώγησης είναι η καλλιέργεια της αρετής της υπευθυνότητας. Το άτομο που ιισθάνεται υπεύθυνο, είναι εκείνο το οποίο έχει συνειδητοποιήσει τι σε αυτό και μόνο θα ζητηθεί ευθύνη, για μια δεδομένη πράξη ή ιαράλειψη. Κάτω από το πρίσμα της συναίσθησης της ευθύνης ύνεται το πρόβλημα της ενσυνείδητης πειθαρχίας, γιατί καθίσταται ίυνατή η κατανόηση του, δηλαδή μεταξύ ποίων ορίων και πως πρέπει m ασκείται η εξουσία. Όταν αυτή (η εξουσία) εμφανίζεται ως έκφραση του ενστίκτου της κυριαρχίας, είναι απαράδεκτη. Είναι νόμιμη, όταν εμφανίζεται ως αποτέλεσμα μιας ευθύνης. Ο καθένας πρέπει να γνωρίζει, ότι τα όρια της εξουσίας συμπίπτουν με εκείνα της ευθύνης. Κάθε περαιτέρω αξίωση δημιουργεί υπέρβαση εξουσίας. Πως είναι δυνατόν να διοικήσει κάποιος, αν δεν κατανέμει ευθύνες στους υφισταμένους του, και δεν δώσει σε αυτούς δικαιοδοσίες; Γιατί μόνο η δικαιοδοσία καλλιεργεί στον υφιστάμενο τη συναίσθηση του καθήκοντος.
ΣΗΜΕΡΑ το καθήκον του στρατιωτικού και δη του υφισταμένου, είναι περισσότερο λεπτό, καθ’ όσον η ορθή εκτέλεση των διαταγών στηρίζεται σε μια περιεσκεμμένη πρωτοβουλία και συνεπάγεται την υπευθυνότητα τόσο εκείνου που δίνει τις διαταγές όσο και εκείνου που τις δέχεται. Το γεγονός αυτό προϋποθέτει ορθή διαπαιδαγώγηση και συντελεί στην απόκτηση από κάθε στρατό μιας βαθειάς συνείδησης της ελευθερίας. Ο τρόπος διοικήσεως δεν πρέπει να παραμένει άκαμπτος, αλλά να προσαρμόζεται συνεχώς στην εξέλιξη της κοινωνικής προόδου και να εναρμονίζεται, όπου βέβαια είναι δυνατόν, με τις επικρατούσες σήμερα στην κοινωνία φιλελεύθερες αρχές, καθ’ όσον το Διοικείν σημαίνει πρώτιστα, ότι ενώνει ψυχές για τον αυτό σκοπό.
Νέοι Ανθυποσμηναγοί,
ΉΛΘΑΤΕ στην Πολεμική Αεροπορία για να την κάνετε σκοπό της ζωής σας, για να γίνετε στελέχη της, η μελλοντική ηγεσία της, για να επιτύχετε ως άτομα. Η επιτυχία αυτή θα έρθει μόνη της, σαν καρπός ώριμος μιας συνεχούς αόκνου δικής σας προσπάθειας. Πρέπει καθένας από σας να εργάζεται και να αποβλέπει σε ένα σκοπό ευγενή και ωραίο. Αν θα τον φτάσει ή όχι, είναι ζήτημα που εξαρτάται από
την φυσική ικανότητα του καθενός και τις εξωτερικές, μερικές φορές, συνθήκες. Βήματα προς τον σκοπό αυτό, πρέπει όμως να κάνει- και κάθε βήμα που στοιχίζει προσπάθεια, έχει την αξία του. Με αυτά τα γεμάτα με κόπο και προσπάθεια βήματα, θα γράφετε βαθμηδόν την προσωπική σας ιστορία, θα αποκτάτε φήμη και αυτή θα σας υποδέχεται στη θέση και υπηρεσία που κάθε φορά θα τοποθετήστε και που τελικά εμπλουτισμένη μένει ως κατάλοιπο και σφραγίδα και σκιά ζωντανή της προσωπικότητας σας, της εντύπωσης που αφήνετε στη θέση από την οποία αποχωρείτε. Αυτή τη φήμη (του καλού και άριστου) πρέπει να φιλοδοξείτε να την αποκτήσετε.
ΘΕΩΡΩ ότι εσείς που μεθαύριο ορκίζεσθε Ανθυποσμηναγοί, σίγουρα θα μας υποσχεθείτε ό,τι οι νεώτεροι στους γεροντότερους ίων Σπαρτιατών: «Αμές δε γ’ εσσόμεθα πολλώ κάρρονες». Γιατί σε καιρούς που η απειλή από τον Ανατολικό μας γείτονα παραμένει αμείωτη, εμείς δεν έχουμε άλλη επιλογή από την επιδίωξη της ποιοτικής υπεροχής, που αρχίζει από την ποιοτική υπεροχή των στελεχών. Προσωπικά πιστεύω ότι εσείς, οι νέοι Ανθυποσμηναγοί της 61ης Σειράς είσαστε καλύτεροι, μπορείτε να γίνετε καλύτεροι, πρέπει να γίνετε καλύτεροι. Αυτό δεν είναι μόνο αίτημα της Ηγεσίας της Πολεμικής Αεροπορίας, δεν είναι αίτημα της Πολιτείας. Είναι κυρίως αίτημα του Ελληνικού Λαού, που σε σας έχει επενδύσει ένα μέρος από το καθημερινό του υστέρημα, και πολλές από τις ελπίδες του.
Με τις σκέψεις αυτές και την πεποίθηση ότι θα φανείτε αντάξιοι των προσδοκιών όλων μας, σας εύχομαι ολόψυχα καλή τύχη και καλή επιτυχία στο έργο σας.
