ΕΟΚΑ Β: Τι σχέση είχαν Καραμανλής, Μακάριος, Παπανδρέου, Μαύρος

Ο στρατηγός Γεώργιος Καρούσος συνεχίζει να μιλά για τις συγκλονιστικές του εμπειρίες -με ονόματα και γεγονότα- από τις μάχες του εμφυλίου, αλλά και στη Κύπρο.

Αναφέρεται με λεπτομέρειες στο βασιλικό κίνημα της 13ης Δεκέμβρη 1967 και στη στάση που τήρησαν αρκετοί από τους αξιωματικούς του στρατού ξηράς κυρίως καθώς και στους Βάρσο, Περίδη, Έσσερμαν, Ράπτη και Μενενάκο, Εντύπωση προκαλεί ο Ράπτης λόγω της σχέσης που ανέπτυξε στη συνέχεια με τον Παπαδόπουλο.
Εν εκτάσει επίσης αναφέρεται στην οργάνωση «Ελεύθεροι Έλληνες» στην οποία και ανήκε, στα σχέδιά τους, και κυρίως στις δικές του σχέσεις με το Δροσογιάννη για τον οποίον δεν τρέφει και ιδιαίτερη εκτίμησηι. Επεκτείνεται επίσης στους Λύτρα, Βασιλικόπουλο και Βαρδάνη.
Εκεί όπου ο Καρούσος δεν κρύβει τη συμπάθειά του και καταβάλλει ιδιαίτερη προσπάθεια είναι ο Γρίβας, τον οποίο από την αρχή μέχρι τέλους της συνέντευξης τιμά, εκθειάζει και προβάλλει ως πατριώτη, πολεμιστή, αντιχουντικό, οργανωτή αντιδικτατορικής οργάνωσης στην Ελλάδα και στη συνέχεια στην Κύπρο, παρεξηγημένο και με διαστρέβλωση της προσωπικότητάς του και του εν γένει έργου του. Όσον αφορά την  ΕΟΚΑ Β  επιμένει πως πιθανότατα είχε – ο Γρίβας- παρότρυνση των Καραμανλή, Μαύρου, Παπανδρέου και δη με αρχική ανοχή του Μακαρίου !!
Τέλος στο μέρος αυτό αναφέρεται και στο ΠΑΚ εξωτερικού καθώς και στο ΡΗΓΑ ΦΕΡΑΙΟ 

-. Το τρίτο γεγονός.
Κ. Το τρίτο. Η πρώτη διείσδυση των πυρών καταδρομών με την έναρξη των επιχειρήσεων από την περιοχή της Καστοριάς προς την κορυφή του (…). Περάσαμε ανάμεσα από τα τμήματα, νύχτα, τα του αντιπάλου των ανταρτών και χτυπήσαμε το ύψωμα (…), που ήταν βασικό στήριγμα της άμυνας (…). Εγώ διοικητής λόχου τότε, ανθυπολοχαγός στο βαθμό, λόγω των αναγκών που επέβαλε αυτή η ίδια η επιχείρηση, είχαν βάλει τους πάντες και τους αποθηκάριους και τον μάγειρα μου και όλους μπροστά. Χωρίς να το ξέρουμε, διότι δεν είχαμε τον τρόπο να το αναγνωρίσουμε, δεν είχαμε την πληροφορία, περάσαμε μέσα από ναρκοπέδιο, το οποίο ήταν στρωμένο και από την πίσω πλευρά και εκεί αρχίσαμε να χάνουμε πόδια, χέρια. Η ορμή όμως για την κατάκτηση του υψώματος δεν μας σταμάτησε πάνω στο ναρκοπέδιο, δεν θα μπορούσαμε άλλωστε να το κάνουμε αυτό, γιατί πλέον εκτιθέμεθα στα πυρά του αντιπάλου, ο οποίος είχε οργανώσει το ύψωμα και από την πίσω πλευρά και έβαζε. Καταλάβαινα ότι ήρθε η σειρά μου. Εκείνη την ώρα ένας ανθυπολοχαγός μου, έβαζε μέσα από το πολυβολείο μια τετράδα ανταρτών. Ένα μεγάλο οπλοπολυβολείο, έχει κορμούς δεν πήγατε προς τα πάνω να τα δείτε, αν υπάρχουν τώρα, αλλά είναι στις φωτογραφίες και λοιπά, εντυπωσιακά πράγματα, ολόκληρα δωμάτια με όλα τα χρειώδη μέσα, με πέντε έως 10 σειρές κορμούς δέντρων από πάνω, να μην μπορεί τα τρυπήσουν οι βόμβες. Και δεν μπορούσαμε να τα σπάσουμε εύκολα αυτά, μόνο όταν πλησιάζαμε και τους ρίχναμε το μπαζούκα μέσα από την τρύπα που τους σάλευε όλους μέσα, τότε μόνο το καταλάβαμε. Μου έβαζε λοιπόν τετράδα από τους ανθρώπους στους οποίους κάθισα δίπλα, για να πάρω τις πρώτες φρέσκιες πληροφορίες, γιατί συνέχισα εγώ την αυτή και έπρεπε να τις έχω. Υπό τα πυρά μιας μονάδος, ενός … πυροβολικού, που έπεφτε πάνω στο ύψωμα μόλις αντιλήφθησαν ότι εμείς το καταλάβαμε.
-. Ποια, ποιας μονάδος πυροβολικού εννοείτε; Του αντάρτικου στρατού.
Κ. Ναι, του αντάρτικου στρατού.
-. Είχε πυροβολικό ο αντάρτικος στρατός;
Κ. Βέβαια.
-. Ξέρετε τον επικεφαλής του;
Κ. Ορειβατικό … Όχι. Γιατί ξέρετε εσείς;
-. Ονόματι Παπαγιάννης Στέφανος τάξεως 1932.
Κ. Ναι, το έχω διαβάσει μετά … Αλλά δεν θεωρώ ότι …, υπολόγιζα ότι ήταν (…) δηλαδή, μια τετράδα από πυροβόλα. Δεν ξέρω εάν ήταν ο Παπαγιάννης εκεί ή όχι. Λοιπόν, φαντάζομαι θα ήταν υποδεέστερος αυτός που διηύθυνε τον ουλαμό, εάν ήταν μόνο ένας ουλαμός που έβαζε (…). Έκανα τις πρώτες ερωτήσεις μέχρι την ώρα που βλέπω τον μάγειρα απέναντι να έρχεται απάνω μου, καθυστερημένα λίγο, διότι είχε σκύψει μέσα στο ναρκοπέδιο, στον αδερφικό φίλο του για να του κλείσει τα μάτια, που πέθανε πατώντας μια νάρκη. Και μου λέει, …
-. Ο δικός σας μάγειρας;
Κ. Ναι. Με το M3 στο χέρι, «Κάνε πέρα ρε. » λέει σε μένα και του λέω εγώ, στο όνομα του, «Τι λε ρε Σταμάτη; », «Πέρνα ρε. » μου λέει. Και μέχρι …, κατάλαβα τα μάτια του την απόφαση και μέχρι να κάνω ένα σάλτο τους είχε καθαρίσει όλους. Εγώ φορούσα μια αντιπυρική κάπα για την υγρασία της νύχτας και τα λοιπά από αυτές που είχα και όπως κάνω έτσι να δω, πέντε ριπές με πήρε στο πέταγμα της αυτής, πήρε την κάπα, δηλαδή αν έμενα εκεί πέρα νεκρός και εγώ. Τότε κατάλαβα ότι για να τελειώσει αυτή η ιστορία του ελληνικού λαού, πρέπει να περάσουνε χρόνια πολλά. Δεν φανταζόμουνα όμως ότι θα περνούσαν και εξήντα και πενήντα ολόκληρα χρόνια χωρίς να επενεργήσουν οι επελθόντες ηγέτες του τόπου αυτού, ώστε να κατασιγάσουν τα πράγματα. Δεν φανταζόμουνα πως το 2000, το 2002, του επομένου αιώνα δηλαδή, θα αναγκαζόμουνα να κάνω αυτή τη διαμαρτυρία για να πω στους άλλους «Την αλήθεια ρε. Την αλήθεια, έχετε θάρρος. Μην κάνετε αυτές τις παλιανθρωπιές διότι καλλιεργείτε συνεχώς τον διχασμό. »

-. Αναφερθήκατε σε κάποια στιγμή στον αξιωματικό του ναυτικού τον Κιοσσέ, το Νίκο Κιοσσέ. Συνεργαστήκατε καθόλου μαζί του στην Κύπρο και τι γνωρίζετε, τι αποκομίσατε από τον χαρακτήρα του και την δραστηριότητα του;
Κ. Τα αντικείμενα με τα οποία κατεγίνετο ο καθένας μας κάτω στην Κύπρο, εγώ και ο κύριος Κιοσσές, ήτανε εντελώς διαφορετικά σε σημείο, που να μην μπορώ να υποστηρίξω ότι συνεργαστήκαμε. Εκτός και αν τη συνεργασία τη θεωρούμε στο επίπεδο της κοινής προσπάθειας. Είχα την ευκαιρία κάτω στην Κύπρο, να συναντηθώ με τον κύριο Κιοσσέ. Όχι τόσο σε υπηρεσιακό όσο σε φιλικό επίπεδο. Δεδομένου ότι οι Έλληνες στρατιωτικοί είχαν την ευκαιρία κατά τις ελεύθερες ώρες να κάνουν παρέα, να συζητούν τα θέματα που τους απασχολούσαν καθημερινά και να ξεδίνουν από τον κάματο της ημέρας. Είχα σχηματίσει μια εντύπωση για τον κύριο Κιοσσέ, η οποία με βεβαιώνει ότι είχε ένα υψηλό δείκτη νοημοσύνης, μια ικανότητα ασκήσεως διοικήσεως στους υφιστάμενους του, η οποία εξεφράζετο από αυτήν την ίδια την στάση του και κατά τις συζητήσεις μας. Μια υπερεθνικιστική τοποθέτηση η οποία μάλιστα ήταν σύννομη και προς το πνεύμα της εποχής, που είχε εναγκαλιστεί απολύτως την αποστολή του Έλληνα στρατιωτικού για την συμβολή του στην ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Και όλα αυτά με μια υπερβολή, όπως άφηνε εμένα να καταλάβω και σημειώνω ότι δεν ήταν φαινόμενο αποκλειστικά στον κύριο Κιοσσέ, αλλά και σε πολλούς άλλους μικρούς αξιωματικούς εκεί πέρα. Και όλα αυτά τοποθετημένα σε μια υπερβολή, η οποία ήτανε έξω από το κανονικό μέτρο ενός υπεύθυνα σκεπτόμενου στρατιωτικού. Βεβαίως εγώ το διατυπώνω από το επίπεδο της διαφοράς τόσο του βαθμού όσο και της ηλικίας. Ο κύριος Κιοσσές ήταν μικρός στο βαθμό και στην ηλικία τότε και οδηγείτο προς την ωρίμανση. Εγώ είχα ωριμάσει, ήμουνα ταγματάρχης και είχα υπερβεί το τριακοστό έτος της ηλικίας μου.

-. Σε τι επιχειρήσεις, στρατηγέ, ο Κιοσσές εκδήλωσε αυτήν την υπερβολή; Γνωρίζετε; Επίσης γνωρίζετε εάν τον είχανε επικηρύξει οι Τουρκοκύπριοι ή οι Τούρκοι;
Κ. Για την επικήρυξη τώρα το ακούω από εσάς. Αλλά νομίζω υπό την ευρύτερη έννοια της επικηρύξεως, ότι όλοι οι Έλληνες αξιωματικοί από την πλευρά των Τουρκοκύπριων ήταν επικηρυγμένοι. Ας μην χρησιμοποιήσουμε όμως αυτόν τον όρο. Ήταν δεδηλωμένοι αντίπαλοι του τουρκικού στοιχείου στην Κύπρο οι εκεί κατελθόντες Έλληνες στρατιωτικοί. Και αυτό εξηγείται αφ’ εαυτού. Δεν χρειάζεται πιο πέρα ερμηνεία. Για επιχειρήσεις δεν γνωρίζω, πέρα από το γεγονός ότι εγένετο μια σοβαρή προπαρασκευή στο θέμα της υποβρυχίου αμύνης, ως προς τα εμπόδια στις ακτές και τον τρόπο αντιδράσεως στην περίπτωση απόπειρας αποβάσεως, κατά την περίοδο εκείνη της Τουρκίας στο νησί. Και είχα ακούσει, άλλωστε αυτό ήτανε διαπίστωση πολλών ναυτικών της περιόδου εκείνης, ότι ήτανε ένας πολύ καλός, ένα πολύ καλό στέλεχος των ΟΥΚ ο κύριος Κιοσσές.

-. Θα σας διακόψω. Είχατε λάβει μέρος σε επιχειρήσεις κατά των Τουρκοκύπριων και Τούρκων, στην Κύπρο. Δεν είχατε συλλάβει αιχμάλωτους; Πως τους είχατε φερθεί;
Κ. Βεβαίως είχα συλλάβει αιχμάλωτους, τους παρέδιδα στην προϊσταμένη αρχή. Δεν τους υπέβαλα σε βασανιστήρια και επειδή ήτανε περιορισμένος ο χώρος, ως εκ τούτου και η διοίκηση, ο ρόλος της συλλογής πληροφοριών δεν ανήκε σε μένα αλλά προωθείται αμέσως.

-. Πάμε 21-4-1967. Γίνεται το πραξικόπημα και εσείς καλείστε ως τρίτο γραφείο να υλοποιήσετε το σχέδιο. Αρνείσθε και εγκαταλείπετε ή παραιτείστε ή αποστρατεύεστε. Πως παίρνετε μέρος στην αντίσταση και με τι μορφή;
Κ. Η δημιουργία ενός πνεύματος αντιστάσεως άρχισε να εκδηλώνεται κάπως καθυστερημένα, ανεξάρτητα το τι υποστηρίζει ο καθένας, όπως το είδα από την δική μου πλευρά αποκλειστικώς. Και τούτο γιατί δεν υπήρχε συνισταμένη κοινής συμπεριφοράς των στρατιωτικών στην περίπτωση εκδηλώσεως πραξικοπήματος. Οι πάντες είχανε αιφνιδιαστεί. Αν λάβουμε δε υπ’ όψιν και το γεγονός ότι, είχε καλλιεργηθεί προ του πραξικοπήματος ένα πνεύμα ιδιαίτερα αντικομουνιστικό, (…) από τις συνεργούσες υπέρ της καταργήσεως της δημοκρατίας δυνάμεις, τότε, εγώ τουλάχιστον, έρχομαι να κατανοήσω την στάση των αξιωματικών κατά τη στιγμή και τον μετέπειτα καιρό, έναντι της (…) της δικτατορίας. Άλλωστε σημειώνω ότι ο στρατιωτικός γενικά των εποχών μας, δεν ήταν ο προερχόμενος από την υψηλή τάξη ώστε να έχει τα προς το ζην από δικές του δυνάμεις. Ήτανε ως εκ τούτου υποτεταγμένος, ας χρησιμοποιήσω την έκφραση, στη φρατζόλα, που αφορούσε την επιβίωση του ιδίου και της οικογένειας του. Το γεγονός ότι δεν αντέδρασε συλλογικά ο Έλληνας στρατιωτικός εξηγείται από το πρώτο που είπα, οφειλόμενο στο γενικότερο πνεύμα και από το δεύτερο που σημειώνω τώρα, οφειλόμενο στην πτώχεια του. Ήθελε να διατηρήσει τη θέση του, το μηνιάτικο του, τη ζωή του.
-. Εντούτοις εσείς αρνηθήκατε να συμπράξετε.
Κ. Υπάρχουν εξαιρέσεις. Βάλτε με στις εξαιρέσεις.
-. Μα εγώ …
Κ. Και δεν θα ήθελα να προχωρήσω περισσότερο για να μην θεωρηθεί εγωιστικό και δεν επιτρέπεται τούτο από τη πλευρά την δική σας.
-. Στρατηγέ ένα λεπτό. Εγώ θέλω εσείς να μου πείτε. Εσείς δεν θέλετε και η σεμνότητα σας είναι γνωστή και δεδηλωμένη. Πλην όμως εδώ, όπως σας εξήγησα και νωρίτερα την άποψη του ερευνητή, είστε υποχρεωμένος να μου πείτε τις δραστηριότητες στις οποίες συμμετείχατε. Να μου περιγράψετε τη συμμετοχή σας στους Ελεύθερους Έλληνες και στη συνέχεια να μου πείτε τι γνωρίζετε ίσως για άλλες οργανώσεις μέσα στο στρατό ξηράς, για στρατιωτικοιύς του στρατού ξηράς και για το κυπριακό. Αυτά τα πράγματα πρέπει να τα αποκαλύψετε, να τα πείτε. Ξεκινάμε λοιπόν από τη δική σας δραστηριότητα με τους Ελεύθερους Έλληνες, εκτός αν υπάρχει άλλη που δεν τη γνωρίζω.
Κ. Επαναλαμβάνω και πάλι, καθυστέρησε κάπως να αναπτυχθεί το αντιστασιακό μου πνεύμα έναντι της δικτατορίας. Και είναι γεγονός, εκείνοι οι οποίοι το ξεκίνησαν πρώτοι ήταν οι απόστρατοι και απότακτοι λόγω της καταστάσεως τότε, στρατιωτικοί και των τριών κλάδων. Του ναυτικού όπως ο Βασιλικόπουλος, απλώς αναφέρομαι σε ένα όνομα, της αεροπορίας όπως ο Διακουμάκος, απλώς αναφέρομαι σε ένα όνομα …
-. Είπατε Διακουμάκος;
Κ. Διακουμάτος. Διακουμάκος. Και του στρατού ξηράς. Του στρατού ξηράς όπως εν γένει περισσότεροι, ήταν και περισσότεροι τότε οι συμμετέχοντες στην αντιστασιακή πλευρά. Η πρώτη εκδήλωση ήταν σαφώς αχρωμάτιστη, διότι δεν είχε εισέλθει μέσα ο βασιλικός παράγοντας, δεν είχε εισέλθει ο παράγων του ΠΑΚ, ο οποίος άρχισε να αναπτύσσεται, να ανδρώνεται μετά κυρίως στο εξωτερικό. Και είχαν αποτύχει οι πρώτες αντιστασιακές προσπάθειες της αριστεράς πλευράς, όπως της Δημοκρατικής Άμυνας και του Θεοδωράκη ποια ήταν η οργάνωση την οποία …
-. (…).
Κ. Μάλιστα. Μετά παρέλευση κάποιου χρόνου, τριών ή τεσσάρων μηνών από την απόταξή μου, εγώ …
-. Πότε αποταχτήκατε;
Κ. Αποτάχτηκα με τους πολλούς μετά το βασιλικό αντιπραξικόπημα.
-. Μετά το Δεκέμβρη του ’67 δηλαδή.
Κ. Ανεξάρτητα με την υποβληθείσα αίτηση, η οποία δεν εγένετο δεκτή, εγώ αποτάχτηκα με το βασιλικό αντιπραξικόπημα.
-. Μου τα λέτε ένα ένα. Υποβάλλατε παραίτηση 21 Απριλίου το ’67. Πότε υποβάλλατε παραίτηση;
Κ. Το βράδυ της 21ης Απριλίου το 1967, ξημερώνοντας η 21η Απριλίου του 1967.
-. Δεν γίνεται δεκτή.
Κ. Δεν …, ούτε καν συνεζητήθη.
-. Θα μου δώσετε αυτή τη παραίτηση;
Κ. Εκείνο το οποίο έμαθα εγώ αργότερα, δεν συνεζητήθη η περίπτωση μου λόγω της πολεμικής δράσεως μου και της επιθυμίας της δικτατορίας όπως στο πρώτο στάδιο, μην παρουσιάσουν τέτοια φαινόμενα και δημιουργηθεί μια αρνητική σε βάρος τους κατάσταση. Δεν ήθελαν με λίγα λόγια πολεμιστές αξιωματικούς να τους προβάλουν παρά το γεγονός ότι ήταν αντίθετοι. Βεβαίως έφυγα από το πόστο μου ως αξιωματικός επιχειρήσεων και πήγα στην επιστράτευση, σε ένα δευτερεύον πόστο. Με το βασιλικό αντιπραξικόπημα δέχτηκα το τηλεφώνημα πρωί – πρωί από τον τότε διοικητή στρατιάς, τον συχωρεμένο τον Κόλια, ο οποίος μου είπε ότι «Κινείται ο βασιλεύς εναντίον της δικτατορίας και επιθυμώ να ταχτείς μαζί μας. » Ανεπιφύλακτα είπα «Ναι. » Και εξηγούμαι γιατί. Διότι από την επιβολή της δικτατορίας καταργητική του καθεστώτος τής, όπως ήταν τότε, δημοκρατίας στην Ελλάδα και εκβιαστική της ιδέας και του πιστεύω του συνόλου σχεδόν των Ελλήνων αξιωματικών, αλλά και του ελληνικού λαού, του οποίου εγώ εκ νοοτροπίας παρακολουθούσα τις συμπεριφορές και τις εν γένει εκφάνσεις του.
-. Το γεγονός ότι ταχτήκατε εναντίον της δικτατορίας στο βασιλικό αντιπραξικόπημα, σημαίνει ότι ήσασταν εκείνη τη στιγμή βασιλόφρων; Το έχετε εξηγήσει αλλά μπορείτε να το επαναλάβετε;
Κ. Το επαναλαμβάνω σαφώς, εγώ ήμουνα καθ’ όλο το διάστημα της μέχρι τότε πορείας μου αντίθετος με τα συμβαίνοντα στο παλάτι. Δεν είχα εκδηλωθεί ποτέ αντιβασιλικά, δεν είχα συνδράμει ποτέ τις προσπάθειες του βασιλικού περιβάλλοντος γύρω από τον στρατό, ενίοτε δε σε στενό περιβάλλον εκφραζόμουνα εναντίον των φαινομένων έτσι, ώστε να απόκειμαι όλων αυτών των φατριών, οι οποίες εκκολάπτονται στο βασιλικό αυτό περιβάλλον. Τις θεωρούσα καταστρεπτικές και δυστυχώς οι εξελίξεις το επιβεβαίωσαν. Και για τον ίδιο τον βασιλιά …
-. Και για τον τόπο;
Κ. … αλλά και για τον τόπο κυρίως.

-. Πάμε στα γεγονότα στρατηγέ. 13 Δεκέμβρη το ’67, ο Κόλλιας υπέρ του βασιλιά και κατά της χούντας σας καλεί και τάσσεστε υπέρ …
Κ. Ανεπιφύλακτα ναι. Αυτό που μου έκανε εντύπωση είναι το εξής. Ότι με την πρώτη εκδήλωση, διότι μαζί μου εξεδηλώθει και ο … ο συνταγματάρχης τότε των τεθωρακισμένων που αυτοκτόνησε … Ο οποίος ήταν διευθυντής τεθωρακισμένων του σώματος στρατού.
-. Ο Βάρσος;
Κ. Ο Βάρσος. Εξεδηλώθει επίσης και ο διοικητής μιας επιστρατευτικής μονάδος ο Οπρόπουλος ο οποίος ήταν στην περιοχή του πρώτου σώματος στρατού. Ο Βάρσος διέταξε την άμεση συγκρότηση μιας ύλης αρμάτων την οποία έθεσε υπό προειδοποίηση μιας ώρας, εγώ πήρα την εντολή του ελέγχου του λόχου διοικήσεως του σώματος στρατού …
-. Που ήσασταν δηλαδή;
Κ. Ήμουνα στην έδρα του σώματος στρατού, ο λόχος διοικήσεως ήταν στο στρατόπεδο της Κοζάνης.
-. Ο Οπρόπουλος που ήτανε;
Κ. Ο Οπρόπουλος ήτανε στο Τσοτίλη, νομίζω.
-. Στο Τσοτίλη. Και ο Βάρσος που ήτανε;
Κ. Επίσης στην έδρα του σώματος του στρατού.
-. Άρα ήσασταν στο βορά.
Κ. Μάλιστα. Ο διοικητής της στρατιάς με άφησε να εννοήσω ότι η εκδηλωθείσα κατάσταση είχε μια υψηλή σοβαρότητα, λόγω της συμμετοχής στελεχών του στρατού της βορείου, κυρίως, Ελλάδος και ότι το αποτέλεσμα θα ήταν οπωσδήποτε θετικό. Προσωπικά δεν θα με επηρέαζε, διότι ήδη είχα προδιαγράψει την τύχη μου και δεν είχα και κανένα λόγο να επιφυλάσσομαι και λοιπά. Έθεσα το λόχο στρατηγείου υπό έλεγχο μου. Πήγα στο διοικητή του σώματος στρατού, στον οποίο είπα ότι «Εάν δεν τάσσεστε υπέρ της Βασιλικής εκδηλώσεως σήμερα, μπορείτε να μείνετε στο γραφείο αλλά παρακαλώ πολύ κύριε σωματάρχα καμία συμμετοχή …» …
-. Ένα λεπτό. Εσείς είσαστε με τι βαθμό τότε;
Κ. Ταγματάρχης.
-. Και πήγατε στον Κόλια;
Κ. Όχι τον Κόλια.
-. Σε ποιον πήγατε τότε;
Κ. Στον σωματάρχη.
-. Στον σωματάρχη και του είπατε κάτι στο γραφείο …
Κ. Ναι, ένας …, ναι.
-. Μην μιλάμε μαζί στρατηγέ. Δηλαδή τον συλλάβατε;
Κ. Ναι.
-. Πέστε το. Τον συλλάβατε λοιπόν …
Κ. Όχι, δεν τον συνέλαβα.
-. Τι τον κάνατε;
Κ. Δεν τον συνέλαβα, απλώς του είπα αυτό. Και τον εγκατεστημένο (…) έξω από την πόρτα τον έδιωξα. Δεν μπορώ να ισχυρισθώ ότι τον συνέλαβα, τέτοιο πράγμα δεν συνέβη.
-. Αυτός όμως κάθισε στ’ αυγά του, δεν κινήθηκε;
Κ. Δεν κινήθηκε και μάλιστα ήταν ο πρώτος προβληματισμός μου. Με τη σκέψη ότι πώς ένας διοικητής σώματος στρατού δεν παίρνει σαφώς μια θέση, όφειλε να ταχτεί είτε με τη μια είτε με την άλλη πλευρά. Μου έκανε όμως εντύπωση και το εξής. Ότι όλα εκείνα τα παλικάρια του σώματος στρατού τα οποία εξεδηλώθησαν υπέρ της 21ης Απριλίου και μάλιστα τόσο επιθετικά και ιδιαίτερα κατακτητικά για μένα, διότι συντήρησα εκείνη τη στάση της χαρακτηρίσεως μου, κάθισαν και αυτά στα αυγά τους. Για να καταλάβω για δεύτερη φορά, πως ο φτωχός Έλληνας αξιωματικός ήτανε υποτεταγμένος στην φρατζόλα και δώστε μεγάλη προσοχή σε αυτό που σας λέω. Ήτανε υποτεταγμένος στην φρατζόλα. Είναι και σήμερα υποτεταγμένος στην φρατζόλα γιατί …, για αυτό βλέπετε την ανοχή απέναντι στην κομματική παρέμβαση, η οποία και σήμερα είναι απροκάλυπτη μέσα στο στράτευμα.
-. Δεν είναι μόνο το θέμα της φρατζόλας, δεν είναι μόνο το θέμα το οικονομικό. Είναι και το θέμα του φρονήματος, είναι και η κουλτούρα και το πολιτιστικό επίπεδο. Δεν είναι όμως του παρόντος. Πάμε στα γεγονότα. Ο βασιλέας αποτυγχάνει.
Κ. Είναι, να το επιβεβαιώσουμε, είναι και το θέμα της εισαγωγής η οποία επηρεάζει τον αξιωματικό από την είσοδο του στη σχολή και κατά την πορεία του στην υπηρεσιακή πλευρά, στο στράτευμα.
-. Πάντως εγώ συγκρατώ από αυτό που μου είπατε, για τις 13 του Δεκέμβρη, ότι το σύνολο σχεδόν των αξιωματικών που είχανε ταχτεί υπέρ της δικτατορίας δεν κινήθηκε…
Κ. Κατάκατσαν. Δεν εκινήθη ουδείς. Δεν εμπόδισαν την κίνηση της ύλης αρμάτων προς την περιοχή τους, την στρατιά δηλαδή προς τη Θεσσαλία κάτω. Όλα αυτά βεβαίως υπό την προβληματική και των δύο πλευρών, εξελίχτηκαν βραδέως. Δηλαδή ενώ θα έπρεπε να είναι το μεσημέρι η ύλη αρμάτων, είχε φτάσει σχεδόν απόγευμα και δεν είχε περάσει από τα Σέρβια προς τη Λάρισα κάτω. Και ενώ θα έπρεπε να είχαμε κλείσει τις διόδους κυρίως προς την πλευρά της Καλαμπάκας και της Βέροιας, δηλαδή κάτω, ώστε να δείξουμε ότι ανεξαρτητοποιείται το σώμα στρατού, δεν εγένετο τίποτα. Υπήρχε ένας προβληματισμός στους διοικητές των μεραρχιών, ο οποίος έδειχνε ότι δεν υπήρχε η διάθεση της αντιδράσεως, διότι όπως την 21η Απριλίου έτσι και την 13η Δεκεμβρίου ο στρατιωτικός κόσμος αιφνιδιάσθηκε. Και ακόμη εκείνο το οποίο επέδρασε σχεδόν κυριολεκτικά, ήτανε η απουσία προθέσεως του Έλληνα στρατιωτικού σε μια θερμή εμπλοκή, σε μια θερμή αντιπαράθεση, να χύσει ελληνικό αίμα. Αυτό το σημειώνω ιδιαιτέρως. Για αυτό και είδατε ότι υπήρξε δισταγμός, παρά το ξεκίνημα που έδειξε και από τη μία και από την άλλη πλευρά ότι θα επέρχετο σύγκρουση. Αυτό συνέβη στον Έβρο απάνω με το σύνταγμα το οποίο εκινήθη προς Κομοτηνή. Αυτό συνέβη στο (…) της Λαμίας με τις δυνάμεις οι οποίες κινήθηκαν προς Αθήνα. Και γενικότερα αυτό συνέβη στη στρατιά με τον κόσμο ο οποίος ετάχθη υπέρ του βασιλικού αντιπραξικοπήματος. Έφτασε λοιπόν το βράδυ για να φανεί ότι δεν υπήρξε η δυναμική εκείνη η οποία θα καταλάμβανε, θα κατίσχυε της περιοχής της Θεσσαλονίκης κυρίως και για να αιφνιδιασθούμε όλοι με την απόφαση του βασιλέως να φύγει. Όπως τουλάχιστον την παρακολουθούσαμε από τις εκπομπές των ραδιοσταθμών. Εγώ την στιγμή εκείνη ζήτησα να έρθω σε επαφή με την Καβάλα, μέσω των στρατιωτικών γραμμών σε τηλεφωνική επαφή με την Καβάλα αναζητώντας τον Κόλια, τον οποίο δεν μπόρεσα να βρω. Βρήκα τον εκεί διοικητή της μεραρχίας, τον Κεχαγιά, ο οποίος είχε προχρηματίσει επιτελάρχης του σώματος στρατού και του είπα «Για όνομα του Θεού, μην στέλνετε τον βασιλιά έξω, μην το αποδέχεστε αυτό. Στείλτε τον να προσγειωθεί στο αεροδρόμιο της … και εμείς θα κλείσουμε την περιοχή του …» …
-. Στην Λάρισα του είπατε να τον στείλει;
Κ. Όχι, στην Κοζάνη. Στο αεροδρόμιο της Κοζάνης. «… και εμείς θα κλείσουμε την άμυνα». Τώρα από την άλλη πλευρά με βάση εκείνα τα οποία έμαθα αργότερα, υπήρξε ένας ισχυρός προβληματισμός και από τους συνταχθέντες με την δικτατορία στρατιωτικούς. Οι οποίοι και αυτοί δεν ήθελαν να γίνουν οι δράστες μιας αιματοχυσίας. Μάλιστα μέχρι της πρώτης μεταμεσημβρινής, ο κόσμος εδώ και κυρίως τα μικρά στελέχη, ήταν σχεδόν βέβαιοι ότι η δικτατορία θα έπεφτε. Εκείνο το οποίο συνέτρεξε στην επαναστήλωση της δικτατορίας, ανεξάρτητα με τα όσα μετά ισχυρίστηκε ο καθένας, ήτανε η άστοχη ενέργεια η οποία εγένετο στο στρατόπεδο της Κομοτηνής, στην οποία συνελήφθη ο τότε διοικητής τεθωρακισμένων του σώματος στρατού, ο ΄Εσερμαν ο συγχωρεμένος και η μετ’ ολίγον σύλληψη του διοικητού του τρίτου σώματος στρατού, ένας εκ των στελεχών στα οποία στηρίχτηκε το βασιλικό αντιπραξικόπημα, του στρατηγού τότε του συχωρεμένου Περίδη. Αυτά αποδυνάμωσαν την προσπάθεια και βεβαίως κυρίως τα εκδηλωθέντα μικρά στελέχη της περιοχής Αλεξανδρουπόλεως έως και Κομοτηνής της περιοχής Θεσσαλονίκης επίσης ώστε, να εγκαταλειφθεί η προσπάθεια τις πρώτες απογευματινές ώρες. Η Θεσσαλονίκη μάλιστα, η οποία δια του Βάγια του τότε συνταγματάρχη των τεθωρακισμένων, σχεδόν κατέλαβε το στρατόπεδο του τρίτου σώματος στρατού με τα τεθωρακισμένα του, είχε την ατυχία να πέσει επάνω σε έναν διοικητή μονάδας καταδρομών ο οποίος ήταν εντελώς ανημέρωτος και ο οποίος θεώρησε προσβολή έναντι της μονάδος του το γεγονός ότι στήθηκε απέναντι του ένα τεθωρακισμένο. Ο διοικητής αυτός της μονάδας, ένα (…) παιδί, παλιός αντάρτης του Ζέρβα, με τον οποίο εγώ είχα έρθει σε επαφή παλιότερα προ της εκδηλώσεως του βασιλικού αντιπραξικοπήματος και ο οποίος δεν έδενε συμπαθώς έναντι του δικτατορικού καθεστώτος, θεώρησε προσβολή, επαναλαμβάνω, της τιμής της μονάδας του και με μια ομάδα λοκατζήδων κατέλαβε αυτά τα άρματα και αποδυναμώθηκε πλήρως, κατέρρευσε πλήρως.
-. Πως τον έλεγαν τον αξιωματικό αυτόν;
Κ. Ράπτης.
-. Το μικρό του όνομα;
Κ. Δημήτριος. Ο Δημήτριος Ράπτης, συμπολεμιστής μου, φίλος μου από αντάρτης, αργότερα έγινε προσωπικός φίλος του Παπαδόπουλου. Για λόγους οι οποίοι δεν έχουν σχέση με τοποθετήσεις, προσέχετε τι είδους υφάνσεις έγιναν μέσα στο σώμα των στρατιωτικών. Και πόσο προσεκτικοί θα πρέπει να είναι εκείνοι οι οποίοι θα καταγίνουν με την ανάλυση των φαινομένων αυτών, για να οδηγηθούν σε συμπεράσματα.
-. Στρατηγέ αποκαθιστάτε με αυτά που είπατε, το όνομα αυτουνού του γενναίου πολεμιστή και αξιωματικού, του Ράπτη, παρά το γεγονός ότι με την πράξη του ανέτρεψε ίσως μέσα στην Θεσσαλονίκη την προσπάθεια των αντιδικτατορικών τότε αξιωματικών να την καταλάβουν;
Κ. Σαφώς.
-. Πάμε στο εξής…
Κ. Να τελειώσω μόνο με τον Ράπτη. Σημειώνω ότι ο Ράπτης κληθείς από τον Παπαδόπουλο και ερωτηθείς τι θέλει, δεν δέχτηκε ποτέ τίποτα. Και ήταν ο λόγος για τον οποίο ο Παπαδόπουλος ανέπτυξε μια στενή φίλια μαζί του, έτσι ώστε να παρατηρηθεί το παράδοξο. Εγώ φίλος του, να φιλοξενώ στο σπίτι μου τον Ράπτη που ερχότανε κάτω να επισκεφτεί στον Κορυδαλλό τον Παπαδόπουλο. Προσέχετε, χωρίς ποτέ να κάνω συζήτηση γύρω από αυτά και χωρίς ποτέ να τον ρωτήσω «Πήγες τον είδες; Τι σου είπε; » Τίποτα, ποτέ. Ούτε αυτός καταδέχετο τη συζήτηση ούτε εγώ. Διατηρούσαμε τους φιλικούς στενούς δεσμούς μας, που αναπτύχθηκαν στα πεδία των μαχών και τους κρατήσαμε αλώβητους. Ο άνθρωπος αυτός, σημειώνω επίσης, απετάχτη αμέσως μόλις ανέλαβε ο Ιωαννίδης, σαν στενός φίλος του Παπαδόπουλου και εστάλη εξορία στη Γυάρο. Εκεί έκανε μαζί με τον Μαύρο και τους υπόλοιπους, οι οποίοι εστάλησαν στο δεύτερο στάδιο εξορία στα νησιά, επί Ιωαννίδη.
-. Με τον Μενενάκο μαζί;
Κ. Με τον Μενενάκο τον Ηλία και λοιπά.
-. Στρατηγέ αποτυγχάνει η 13η Δεκεμβρίου. Εσείς αποτάσσεστε με το ΙΗ ψήφισμα. Τι γίνεται στη συνέχεια με τους Ελεύθερους Έλληνες; Ποια η εμπλοκή σας με οργανώσεις εναντίον της χούντας; Ή κατεβαίνετε στην Κύπρο κατευθείαν;
Κ. Όχι.
-. Τι γίνεται;
Κ. Πήγα στο σπίτι μου. Εκεί τεθήκαμε υπό παρακολούθηση. Τέθηκα εγώ, ήμουνα ο μοναδικός εκεί στην Κόρινθο. Και επειδή η παρακολούθηση αυτή ήταν βαρετή για το καθεστώς και τους ανθρώπους οι οποίοι το υποστήριζαν, στρατιωτικοί και μη στρατιωτικοί, έγινε μια πλεκτάνη δια της οποίας εγώ οδηγήθηκα ως κατηγορούμενος στο στρατοδικείο σαν αντεθνικώς δρών στην περιοχή της Κορίνθου.
-. Δηλαδή;
Κ. Χωρίς να έχω καμία σχέση. Δηλαδή. Ο κουνιάδος μου είχε έναν κινηματογράφο. Οι μεταφορές των ταινιών από την Αθήνα στην Κόρινθο εγένοντο δια των λεωφορείων τότε. Η τότε επιτροπή Εθνικής Σωτηρίας στην Κόρινθο, όπως εγένετο και σε άλλες μεγάλες πόλεις οι οποίες απαρτίζονται από Εθνικών …
-. Για ποιο λόγο σας πήγανε στην Κόρινθο στο στρατοδικείο και ποιοι; Στην Κόρινθο.
Κ. Κατά περιοχές είχανε δημιουργηθεί, αν θυμάστε, τότε επιτροπές Εθνικής Σωτηρίας. Οι επιτροπές αυτές απαρτίζονταν από Έλληνες πολίτες, οι οποίοι είχαν ταχτεί υπέρ της δικτατορίας. Οι επιτροπές αυτές συνήρχονταν κάθε Σάββατο στα κατά τόπους στρατόπεδα και από τους στρατιωτικούς διοικητές εγένοντο ενημερώσεις επί των εξελίξεων και των μέτρων, τα οποία έπρεπε να λαμβάνουν οι ίδιοι, ώστε η δικτατορία να εξασφαλίζει την πρόοδο της στην ελληνική κοινωνία. Να εγκαθιδρύεται καλύτερα. Εκεί ανεκοινώθη μια διαταγή του Γενικού Επιτελείου Στρατού, η οποία έδινε εντολή παρακολουθήσεως των αποτάκτων αξιωματικών, τους οποίους χαρακτήριζε ως επικίνδυνους. Ως εκ τούτου ήμουνα και εγώ επικίνδυνος για την Κόρινθο στην οποία κατοικούσα. Ένας εκεί της επιτροπής Σωτηρίας είπε «Να παρακολουθούμε τώρα αυτό το παλιόπαιδο; Να το βάλουμε φυλακή και να τελειώνουμε. » Και προέβησαν στην εξής ενέργεια. Ο κουνιάδος μου είχε έναν κινηματογράφο. Εγώ είχα την αδερφή του και έμενα πάνω από τον κινηματογράφο. Οι μεταφορές των ταινιών από την Αθήνα στην Κόρινθο εγένοντο δια των λεωφορείων. Σταματάνε το λεωφορείο μια ημέρα στον Ισθμό, κάπου εκεί, πήραν την ταινία και με έναν τεχνικό κινηματογράφου δικό τους, που ούτε καν τον ξέρω και πού τον βρήκαν επίσης δεν ξέρω, έβαλαν στο μέσο της ταινίας μια τσόντα με τον βασιλέα και τον Γεώργιο Παπανδρέου σε μια έκθεση της Θεσσαλονίκης, που φώναζε ο Παπανδρέου ‘Η δημοκρατία θα νικήσει’. Και προβαλλόμενη η ταινία στην αίθουσα του κινηματογράφου ξαφνικά, πέφτει η τσόντα αυτή και ο κόσμος άρχισε να χειροκροτεί και αμέσως εγώ συλλαμβάνομαι ως πρωταίτιος …
-. Ήταν ωραίο όμως.
Κ. Κατηγορήθηκα επί αντεθνική προπαγάνδα και παραπέμφθηκα αμέσως στο στρατοδικείο.
-. Και μείνατε στην φυλακή;
Κ. Έμεινα στην φυλακή δύο μήνες και κάτι. Έμεινα σε έναν θάλαμο με μια ομάδα του ΚΚΕ, η οποία είχε συλληφθεί στην περιοχή των Πατρών. Ήταν το πρώτο που ερχόμουνα σε επαφή με κομμουνιστές. Μέσα δε σε αυτούς ήτανε και άνθρωποι με τους οποίους πολέμησα απέναντι κατά την περίοδο του εμφύλιου… Εγώ έκανα μια εξήγηση, η οποία (…) απολύτως. Όταν μπήκα μέσα σπρωγμένος με την κλοτσιά του δεσμοφύλακα, προσγειωμένος απότομα στην κατάσταση, μου είπαν «Καλώς τον σύντροφο » και απαντώ «Παιδιά δεν είμαι σύντροφος. Σας χαιρετώ όμως θερμά, σας δηλώνω ότι είμαι Έλληνας αξιωματικός που διαφωνώ με την κατάσταση. Εσείς δεν υποχρεώνεστε να το πιστέψετε και μπορείτε να με θεωρείτε, αν έτσι νομίζετε, σαν εγκάθετο για να παρακολουθώ τι λέτε και να τα μεταφέρω. Όμως εγώ σας βεβαιώνω ότι είμαι ειλικρινής και σας θεωρώ Έλληνες σαν τον εαυτό μου και παρακαλώ να θεωρήσετε και εσείς εμένα Έλληνα σαν και εσάς. » Και έτσι διατήρησα τη φιλία μέχρι και σήμερα με πολλούς, που πολλοί από αυτούς δεν άντεξαν τις ταλαιπωρίες και έφυγαν πολύ νωρίς από τη ζωή. Αλλά με όσους διατηρώ τη φιλία μου, στενή φιλία παρά το γεγονός ότι είμαστε αντίθετοι, άκρως αντίθετοι.
-. Τελειώνουν οι δύο μήνες, αθωώνεστε στο στρατοδικείο …
Κ. Τελειώνουν οι δύο μήνες, αθωώθηκα και αθωώθηκα διότι ο μάρτυς κατηγορίας, αυτός ο οποίος έκανε αυτή την παλιανθρωπιά, όταν ερωτήθη από τον πρόεδρο του δικαστηρίου, ο οποίος ήτανε επιστρατευμένος της πολιτικής δικαιοσύνης, ότι «Πως είναι δυνατόν; Έχουμε το μητρώο του κατηγορούμενου, που είναι η (…) μας; Πως είναι δυνατόν να τον κατηγορείς εσύ για κομμουνιστή; » Παρήλασαν ως μάρτυρες υπερασπίσεως μια ομάδα από έγκριτους της κοινωνίας της Κορίνθου, που μου ήταν σχεδόν άγνωστοι αλλά είχαν γνώση της δικής μου δράσεως και της εν γένη στάσεως. Παρήλασαν ως υπεράσπιση και ο άνθρωπος αυτός μόλις διατύπωνε το κατηγορητήριο του, ο μάρτυς κατηγορίας είπε «Έλα κύριε πρόεδρε, δεν τα ξέρεις αυτά πως γίνονται; » Οπότε πλέον παρέλυσε το παν, ο πρόεδρος είπε «Διακοπή » και οι αξιωματικοί στρατοδίκες …και εγώ αθωώθηκα παμψηφεί.
-. Έρχεστε στην Αθήνα αμέσως μετά …
Κ. Και κατέβηκα στο σπίτι μου στην Κόρινθο και βεβαίως ανέβαινα στην Αθήνα γιατί αισθανόμουνα την ανάγκη να έρθω σε επαφή με κάποιους δικούς μου ανθρώπους. Είχα τεθεί σε απομόνωση γιατί η δημιουργηθείσα κατάσταση στην κοινωνία στην Κόρινθο αλλά και όπως αργότερα διαπίστωσα παντού, ήταν φρικτή. Ούτε καλημέρα πλέον δεν έπαιρνα και κάποιες προσπάθειες που έκανα για να βρω δουλειά έπεσαν στο κενό. Μάλιστα είχα και την ευκαιρία εκεί να διαπιστώσω πράγματα, τα οποία είναι αποκαλυπτικά της απαράδεκτης τοποθέτησης ορισμένων Ελλήνων σε αυτού του είδους τις φοβερές πραγματικά καταστάσεις, ότι «Ευχαρίστως να σου δίνουμε το …, μισθό αλλά να μην έχουμε καμία …» Αν ήταν δυνατόν να δεχτώ τέτοιο πράγμα.
-. Να μην έχετε …, να μην έχετε εργασιακή σχέση μαζί τους.
Κ. Να μην έχω καμία εργασιακή … «Εμείς όμως θα σου δίνουμε τον μισθό. »
-. Πάμε στους Ελεύθερους Έλληνες.
Κ. Πάμε στους Ελεύθερους Έλληνες. Σιγά σιγά άρχισε να δημιουργείται η πεποίθηση ότι δεν έπρεπε να μείνει αναπάντητη η δικτατορία. Να δημιουργείται η αντίληψη ότι εμείς σαν απόστρατοι και απότακτοι αξιωματικοί οφείλαμε να πάρουμε μια θέση που θα εγίνετο γνωστή στην ελληνική κοινωνία και θα βεβαίωνε ότι ο ελληνικός στρατός και οι Έλληνες αξιωματικοί δεν είναι αυτοί οι οποίοι εντάχθηκαν με τη δικτατορία ή υποστηρίζουν την δικτατορία ή ανέχονται τη δικτατορία. Είναι και άλλοι, πολεμιστές του βουνού, του εμφύλιου, που δεν θέλουν την δικτατορία. Για να το καταλάβει ο κόσμος. Για να τα καταλάβει όμως αυτό ο κόσμος απαιτείται δράση.
-. Τι κάνατε;
Κ. Αυτή λοιπόν τη δράση προπαρασκευάζαμε. Κυρίως εκείνο με το οποίο καταγίναμε, ήταν η προσπάθεια δημιουργίας καταστάσεως στην Κρήτη. Και εξετάζαμε ποιες προϋποθέσεις δημιουργούσαν παράγοντες υπέρ ημών, ώστε κατεβαίνοντας στην Κρήτη να δημιουργήσουμε ένα ισχυρό αντιστασιακό ρεύμα και εν ανάγκη με την επανείσοδο στον ελλαδικό χώρο του Έλληνα βασιλέα και εγκαθισταμένου στην Κρήτη, να δημιουργήσουμε κατάσταση αποδυναμώσεως της δικτατορίας στην Ελλάδα. Το ίδιο εξετάζαμε και για νησιά του Αιγαίου Πελάγους, σε στενή συνεργασία με το ναυτικό παράγοντα, για τον οποίο ενημερώσεις είχαμε από τον Βασιλικόπουλο και κάποιους άλλους απότακτους του ναυτικού.
-. Δεν θυμάστε άλλους του ναυτικού; Ποιοι ήταν οι άλλοι απότακτοι;
Κ. Όχι, δεν μπορώ να θυμηθώ αυτή τη στιγμή ονόματα.
-. Με αφήνετε να καταλάβω ότι ως κεντρική ιδέα, τουλάχιστον σε εκείνη τη φάση, των δραστηριοτήτων και προβληματισμών σας ήταν με την επαναφορά του βασιλέα η δημιουργία μιας νέας καταστάσεως ξεκινώντας από την Κρήτη.
Κ. Όχι έτσι όπως ακριβώς το τοποθετήσατε. Μέσα στους Ελεύθερους Έλληνες δεν υπήρχαν κατ’ ανάγκη βασιλικοί. Δεν είχε τεθεί δε τέτοιος όρος. Απόδειξη ότι ήταν και ο Οπρόπουλος, ότι ήταν και ο Μουστακλής, ότι ήμουνα και εγώ. Η κατάσταση τότε είχε τρεις άξονες. Την δικτατορία, τον αντιστασιακό ας πω αντιδραστικό κατά της δικτατορίας κόσμο στο εσωτερικό της Ελλάδος και τον Έλληνα βασιλέα. Μέχρι τότε κανένας πολιτικός παράγων κυρίως εκ των εμιγκρέδων, δεν είχε εκδηλωθεί κατά της δικτατορίας. Ούτε αυτός ο ίδιος ο Καραμανλής ο οποίος διαδέχτηκε την δικτατορία. Αργότερα εξεδηλώθη. Αυτά το ’68 προς ’69.
-. Μετά την 13η Δεκεμβρίου 1967;
Κ. Θα έλεγα πολύ μετά. Πολύ μετά. Διότι για να ανδρωθεί μια κατάσταση, μια αντίδραση, θέλει το χρόνο της να ωριμάσει.
-. Εσάς προσωπικά, ποια ήταν η συμμετοχή σας σε δραστηριότητες της οργάνωσης Ελεύθεροι Έλληνες;
Κ. Δεν υπήρξαν δραστηριότητες και με βάση τη δική μου διαφωνία ότι δεν θα αναμιγνυόμουνα σε θέματα τοποθετήσεως βομβών και λοιπά, δεν είχα αναλάβει παρά τον προσηλυτισμό, την μετά προσοχής μύηση ελλήνων στρατιωτικών, απότακτων και εν ενεργεία, στην αντιδικτατορική ομάδα.
-. Ποιους μυήσατε και γιατί δεν θέλατε να βάζετε βόμβες;
Κ. Δεν ήθελα να βάζω βόμβες διότι η τοποθέτηση, η έκρηξη των βομβών δεν ελέγχεται. Και ότι θα μπορούσαν μ’ αυτές να σκοτωθούν αθώοι Έλληνες πολίτες. Ότι οι βόμβες και γενικότερα οι θερμές αντιδράσεις, δημιουργούν αντιθετικές καταστάσεις οι οποίες προκαλούν ρεύμα κατά του επιδιώκοντος ένα συγκεκριμένο σκοπό όπως ο αντιστασιακός σκοπός
-. Ποιους μυήσατε εσείς;
Κ. Δεν ήθελα να βάζω βόμβες διότι δεν ήθελα να ξαναπεράσει η Ελλάδα από κατάσταση εμφύλιου πολέμου γιατί, μην το αποκρύπτουμε και το φιλοδικτατορικό ρεύμα ήταν ισχυρό, όπως ισχυρές ήταν και οι απόψεις «Σφάξτε όσους διαφωνούν, διότι δεν μπορεί να αστειεύεται ο τόπος με αυτούς οι οποίοι απεργάζουν την καταστροφή του έθνους.» Αυτό ήτανε σαφές και εξεπορεύοντο από πάσα κατεύθυνση κατά την περίοδο εκείνη.
-. Από τη μεριά της χούντας;
Κ. Από τη μεριά της χούντας βεβαίως.
-. Ποιους μυήσατε από αξιωματικούς εν ενεργεία ή απόστρατους στους Ελεύθερους Έλληνες;
Κ. Προσωπικά ελάχιστους.
-. Έναν πέστε μου.
Κ. Ήμουνα εγώ εκείνος ο οποίος έφερα σε επαφή τον Μουστακλή με τους Ελεύθερους Έλληνες.
-. Πότε σας συνέλαβαν;
Κ. Με συνέλαβαν τον Αύγουστο 1969. Με την αποκάλυψη πλέον της οργανώσεως των Ελευθέρων Ελλήνων … Ήμουνα επίσης εγώ ο οποίος έφερα σε επαφή με τους Ελεύθερους Έλληνες τον …, τέλος πάντων.
-. Τον ποιον;
Κ. Τον … Αυτός ο οποίος συνελήφθη και επί Γρίβα, διότι είχε εμπλακεί, χωρίς επί τούτου να υπάρχει σχεδιασμός και η υπόθεση Γρίβα, στην περίπτωση, στην αντιστασιακή προσπάθεια των Ελευθέρων Ελλήνων. Υπήρξαν δε πολλοί οι οποίοι έβαζαν το πόδι τους παντού από επιθυμία να συμμετέχουν σε κάθε κατά της δικτατορίας αντίδραση. Ήθελα εδώ να πω ότι κατά το διάστημα εκείνο επεζήτησε ο Γρίβας να έχει μια επαφή μαζί μου. Και σας είπα ότι τον Γρίβα τον γνώρισα το ’54, τον έζησα το ’64 κάτω στην Κύπρο ως διοικητής της μονάδος και κυρίως κατά την επιχείρηση της αυτής και είχα την εντύπωση ότι ο Γρίβας ζήτησε να έχει μια επαφή μαζί μου, διότι κάτι πιθανόν εξετίμησε σε μένα. Όπως άλλωστε και μου το είπε με την πρώτη συνάντηση, η οποία εγένετο κάτω από τις συνθήκες απόλυτου συνωμοτικότητας έτσι, ώστε να μην γίνει η συνάντηση αυτή αντιληπτή από τη δικτατορία. Ο Γρίβας λοιπόν, μου έθεσε τα πράγματα ως εξής «Θα πρέπει να προπαρασκευαστεί κατάσταση θερμής αναμετρήσεως στο εσωτερικό της Ελλάδος με την δικτατορία. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος. »
-. Αυτά πότε σας τα είπε;
Κ. Μου τα είπε στις αρχές του 1969.
-. Ήσασταν είδη στους Ελεύθερους Έλληνες;
Κ. Ήμουνα είδη στους Ελεύθερους Έλληνες. «Επί τούτου δε δεν θα πρέπει να υπάρξει δισταγμός από τους Έλληνες στρατιωτικούς όπου και αν ανήκουν. » Λέει ο Γρίβας. «Και βεβαίως δεν μπορούμε να αρχίσουμε από τους στρατιωτικούς τους υπηρετούντες αλλά από τους μη υπηρετούντες κ