Χωρίς αμφιβολία τα όσα αποκαλύφθηκαν ότι συνέβησαν στο αμφιθέατρο της Σχολής Ευελπίδων,τη 17η Νοεμβρίου,προκάλεσαν ένα σοκ. Η αντίδραση που υπήρξε ήταν επαρκής,αλλά ο προβληματισμός που προέκυψε για τις απόψεις και τις αντιδράσεις νέων ανθρώπων που επέλεξαν να να εισέλθουν στην ιστορική Σχολή Ευελπίδων παραμένει.
Δεν μπορεί νέοι οι οποίοι γεννήθηκαν πολύ μετά από την εξέγερση του Πολυτεχνείου να έχουν υιοθετήσει τέτοιες απόψεις.Κι όμως υπάρχουν. Δεν έχει σημασία αν είναι μειοψηφία.Σημασία έχει ότι υπάρχουν.
Δεν ήταν πάντα έτσι. Όπως μας θυμίζει ο στρατηγός Δημήτρης Αλευρομάγειρος, υπήρξαν εποχές που το αμφιθέατρο της Σχολής Ευελπίδων σείονταν όχι από την ύμνο της 21ης Απριλίου,αλλά από χειροκροτήματα Ευέλπιδων για ομιλίες που είχαν να κάνουν με την ιστορική εξέγερση της νεολαίας τον Νοέμβριο του 1973. Μία από αυτές τις στιγμές συνέβη και σε μία ομιλία του στρατηγού την οποία δημοσιεύουμε.Προηγείται το εύστοχο σχόλιό του για όσα συνέβησαν φέτος.
Με μεγάλη κατάπληξη πληροφορούμεθα από τον τύπο το θλιβερό συμβάν στη Σχολή των Ευελπίδων , την ημέρα του εορτασμού της φωτεινής επετείου του Πολυτεχνείου.
Είμαστε βέβαιοι ότι τα Γενικά Επιτελεία Εθνικής Άμυνας και ΓΈΣ θα διερευνήσουν διεξοδικά το θέμα και θα ενημερωθεί ο Ελληνικός Λαός,
Όμως οφείλουν να ενσκήψουν στο συμβάν και όλες οι πολιτικές δυνάμεις του τόπου, για το πως εν μέσω Κυβέρνησης συνεργασίας[;] στην οποιάν μετέχουν και πολίτικοί του ακροδεξιού κόμματος της Βουλής, Ευέλπιδες οι οποίοι είναι γεννημένοι 16-18 χρόνια μετά τη δικτατορία τολμούν μια τέτοια ενέργεια οταν απο τον στρατό έχει εξοβελισθεί πλήρως κάθε χουντική σκέψη εδω και καιρό, γιατί εκτός της καταστροφής που επέφερε η χούντα στην Κύπρο , απετέλεσε και ύβρη για τις Ένοπλες Δυνάμεις .
Σας παραθέτω ομιλία μου στην Σχολή Ευελπιδων την επέτειο του Πολυτεχνείου το 1989, παρουσία του συνόλου των Αξιωματικών, Καθηγητών, Ευελπιδων,του πολιτικού προσωπικού και στρατιωτών του Λόχου Διοίκησης της Σχολής, η οποία και κατεχειροκροτήθη σε σημειο που αμέσως παρατήρησα τους Ευέλπιδες δεδομένου ότι ο στρατιωτικός κανονισμός απαγορεύει χειροκροτήματα προς προϊσταμένους.
Δ.Αλευρομαγειρος
Η 16η επέτειος του Πολυτεχνείου
Δημητρίου Αλευρομαγείρου,
Συνταγματάρχου Πεζικού,
Διευθυντού Σπουδών και Διοικητού
Συντάγματος
Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων.
Στρατηγέ,
Κυρίες και Κύριοι,
Αγαπητοί Ευέλπιδες και στρατευμένα νιάτα της Ελλάδας.
Στη ζωή των λαών υπάρχουν στιγμές που όση προσπάθεια και αν γίνεται να φαλκιδευτούν, έχουν τόση ζωντάνια, τόση αλήθεια και τέτοια λαμπρότητα που κανένας περιορισμός και καμία υπερβολή δεν είναι δυνατές να αλλοιώσουν τις σωστές τους διαστάσεις.
Μία τέτοια αληθινά ζωντανή και συγκλονιστική στιγμή της σύγχρονης Ιστορίας μας είναι η μεγαλειώδης εξέγερση των φοιτητών ενάντια στη δικτατορία για την πτώση της και για την Ελευθερία του Ελληνικού Λαού.
Κορυφαίος οργασμός , γνήσιας φυσικής σκηνογραφίας σύγχρονης αρχαίας τραγωδίας, είναι η 17η Νοέμβρη 1973.
Η ζωντάνια και η ομορφιά ενός λαού αντικατοπτρίζεται στην ενθουσιώδη πίστη και στην αυθόρμητη συμπεριφορά της νεολαίας του. Και θα πρέπει να αισθανόμαστε ιδιαίτερα ευτυχισμένοι και περήφανοι γιατί η νεολαία της εποχής της γενιάς του Πολυτεχνείου στάθηκε υπέροχα στο σωστό της ύψος το ’73 όπως όλοι οι νέοι της Ελλάδας στάθηκαν σωστά σ’ όλες τις κρίσιμες στιγμές της ιστορίας μας.
Η γενιά του Πολυτεχνείου αλλά και της Νομικής , η πιο σωστά η νεολαία της εποχής εκείνης με πρωτοπόρα τα φοιτητικά νιάτα , δεν πρόδωσε την ωραία αυτή παράδοση. Τουναντίον ξεπέρασε τις προηγούμενες γενιές και έδωσε αθάνατα κτυπήματα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ – ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ – ΑΛΗΘΕΙΑΣ – ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ στο φασιστικό τέρας, το οποίο συγκλονίστηκε συθέμελα και πολύ γρήγορα έσπευσε να διαλυθεί αφήνοντας δυστυχώς πίσω του ανεξίτηλα ερείπια εθνικής καταστροφής αλλά και μιας στυφής και αλλοιωμένης γεύσης που στιγμάτισε τη σύγχρονη ιστορία μας.
Γιατί πολλούς ώμους βαραίνει η ευθύνη για τη κατάρα της 7χρονης δικτατορίας και δεν πρέπει να λησμονούμε ποτέ ότι η 7χρονη δικτατορία εκτός απ’ όλες τις άλλες καταστροφές αποδυνάμωσε και τις ένοπλες δυνάμεις με αποτέλεσμα να δώσει την ευκαιρία στους τούρκους να αποτολμήσουν το φριχτό έγκλημα της εισβολής , η οποία παρ’ όλη την ηρωική αντίσταση του Κυπριακού Λαού και τις μεμονωμένες ηρωικές αντιστάσεις των εις Κύπρον ευρισκομένων Ελληνικών και Ελληνοκυπριακών στρατευμάτων , οδήγησε στην Κυπριακή τραγωδία με επακόλουθο τη συνεχιζόμενη κατοχή της μισής Κύπρου από τους τούρκους εισβολείς.
Η αποδυνάμωση της μαχητικής ισχύος της Πατρίδας μας που είχε σαν ταυτόχρονη συνέπεια να μειωθεί η αξιοπιστία, η αξιοπρέπεια και το κύρος της χώρας μας στον Ευρωπαϊκό και παγκόσμιο χώρο με αποτέλεσμα να εκδιωχθεί η χουντική κυβέρνηση απ’ όλα τα Ευρωπαϊκά Δημοκρατικά Συμβούλια [όπως το Συμβούλιο της Ευρώπης , ΕΟΚ, κ.α] με ανυπολόγιστες εθνικές και ηθικές μειώσεις του Δημοκρατικού Λαού μας, συνάντησε απ’ την πρώτη στιγμή την καθολική αντίσταση, η οποία γιγάντωνε μέρα με την μέρα.
Αυτή η στάση του Λαού μας είναι και εκείνη που οδήγησε τον Συνταγματικό νομοθέτη του 1975 να περιλάβει το δικαίωμα της αντίστασης στο άρθρο 120 του Συντάγματος καθορίζοντας ότι « Οι Έλληνες ΔΙΚΑΙΟΥΝΤΑΙ και ΥΠΟΧΡΕΟΥΝΤΑΙ στην με κάθε μέσον ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ κατά οιουδήποτε που επιχειρεί την κατάλυση του Συντάγματος»
Μία σειρά από τις σημαντικές αυτές αντιστάσεις στο εσωτερικό κυρίως αλλά και στο εξωτερικό, έδειξαν αυτή την καθολική αντίσταση όλων των τάξεων του λαού κατά της δικτατορίας.
Σαν τέτοιες αναφέρουμε, πέρα από τις πάρα πολλές μεμονωμένες εκδηλώσεις αντίστασης των απλών ανθρώπων, τις πιο παγκόσμια γνωστές:
13 Αυγούστου 1968, Απόπειρα κατά του δικτάτορα από τον Αλέκο Παναγούλη,
3 Νοέμβρη 1968, Διαδήλωση χιλιάδων του Αθηναϊκού Λάου στην κηδεία του γέρου της Δημοκρατίας Γεωργίου Παπανδρέου.
Μάρτης – Απρίλης 1970, Κορυφαίοι Έλληνες διανοούμενοι – Στρατιωτικοί – Ακαδημαϊκοί και Πολιτικοί συγκλονίζουν την Ευρώπη και τον κόσμο και φωτίζουν την καρδιά του δράματος με τις απολογίες τους –καταγγελίες στη δίκη της «Δημοκρατικής Άμυνας»
1971, Συγκλονιστική διαδήλωση χιλιάδων λαού στην κηδεία του πρώτου Νομπελίστα της Ελλάδας , ποιητή Γιώργου Σεφέρη.
20 Φλεβάρη 1973, Κατάληψη από τους φοιτητές της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθήνας και διαδήλωση στο κέντρο της πρωτεύουσας.
20 Μαΐου 1973, Αξιωματικοί και υπαξιωματικοί του Πολεμικού Ναυτικού με επικεφαλής τον σημερινό Υπουργό Ναυτιλίας και πρώην Αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού Ναύαρχο Νίκο Παππά εκδηλώνουν το κίνημα του Ναυτικού και τη στάση του Α / Τ «Βέλους» . Η εκδήλωση αυτή μαζύ με τη δράση της αντιστασιακής Οργάνωσης «Ελεύθεροι Έλληνες» όπου μετείχαν επιφανείς Στρατιωτικοί όπως οι Στρατηγοί Δημ. Οπρόπουλος, Ανδρέας Βαρδουλάκης, Ανδρέας Έσσερμαν, Βασίλης Κούρκαφας, Παντελής Καλαμάκης, Αλεξ.Ζαρκάδας, Σ. Τζανετής, Ταγματάρχης Σπύρος Μουστακλής, Λοχαγός Μιχάλης Βαρδάνης, Πλοίαρχος Τζανης Τζανετακης, Στρατηγοί Αντώνης Δροσογιάννης, Γιάννης Βαρσος, Βασίλης Μαθιουδάκης, Παύλος Δημόπουλος, Γιώργος Περίδης, Γιώργος Καρούσος, Κώστας Φέτσης, Γιάννης Μπισιας και πολλοί άλλοι, διέψευσαν τον μύθο που καλλιεργούσε η χούντα ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις είναι συνυπεύθυνες για την τραγωδία του Ελληνικού Λαού.
4 Νοέμβρη 1973, Η διαδήλωση στο μνημόσυνο του Γεωργίου Παπανδρέου είναι η θρυαλλίδα που πυροδοτεί τον αναβρασμό που επικρατεί στο φοιτητικό κίνημα και που θα καταλήξει στα γεγονότα που σήμερα γιορτάζουμε.
Κυρίες και Κύριοι,
Σε λίγο θα παρακολουθήσουμε στην προβολή , λεπτό προς λεπτό την κορύφωση του δράματος της αντίστασης του Πολυτεχνείου. Θέλω να σημειωθεί ότι:
Τα χρόνια που ακολούθησαν την εξέγερση του Πολυτεχνείου, η πτώση της χούντας το 1974 και το στέριωμα μιάς σύγχρονης Δημοκρατίας μετά το 1974 έχει δώσει σε όλους μας την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε χιλιάδες αναλύσεις της εποχής εκείνης από ειδικούς και μη ειδικούς από πρωτεργάτες ή απλούς παρατηρητές, από ιστορικούς , κοινωνιολόγους και φιλοσόφους αλλά και από ιστορικίζοντες, κοινωνιολογίζοντες και φιλοσοφίζοντες.
Θα προσέθετα ακόμη ότι , στην ηρεμία και τον καταναλωτικό ευδαιμονισμό της εποχής μας είναι πολλές φορές ανώδυνη μια συζήτηση γύρω από ένα τραπέζι δήθεν αναλυτών μέσα στις αναπαυτικές τους πολυθρόνες. Η εξέγερση όμως του Πολυτεχνείου που είναι η κορυφαία στιγμή της αντίστασης κατά της χούντας και η αρχή του τέλους της δικτατορίας , θα παραμένει πάντα όπως παραπάνω περιγράψαμε το καθοριστικό ιστορικό γεγονός που αντέστρεψε θετικά τον ρού της Ιστορίας και απάλλαξε την Πατρίδα μας από το δικτατορικό καθεστώς με τις καταστροφικές του συνέπειες .
Και η Ιστορία θα αποδώσει αυτή τη στιγμή εκεί που ανήκει, δηλαδή στα υπέροχα Ελληνικά νιάτα , περιφρονώντας και αφήνοντας κατά μέρος τις όποιες πρόχειρες αναλύσεις .
Γιατί τα νιάτα της εποχής εκείνης που ξεχύθηκαν αυθόρμητα στους Αθηναϊκούς δρόμους και μαζεύτηκαν στο Πολυτεχνείο το οποίο μετέτρεψαν σε Ιερό βήμα και σύμβολο Ελευθερίας , έξω από οποιαδήποτε ύποπτη καθοδήγηση, με μόνη ιδεολογία την μοναδική ιδεολογία που μπορεί να έχει ο ελεύθερος άνθρωπος, δηλαδή στη σύγκρουση του ιδανικού της Ελευθερίας και του ενστίκτου της αυτοσυντήρησης διάλεξαν αβίαστα και χωρίς αναλύσεις ειδικών και μη, το ιδανικό της Ελευθερίας.
Τα νιάτα αυτά δεν τα έκαμψαν ούτε τα βασανιστήρια, ούτε οι φυλακίσεις, ούτε οι εξευτελισμοί, ούτε οι παγίδες δήθεν ομαλοποίησης που τους πρόσφερε η χούντα, γιατί τα νιάτα είναι πάντα υπέροχα, παράτολμα, είναι όμορφα παράφρονα,
Και για να θυμηθούμε τον ποιητή.
«Δεν ξέρανε πατέρα , μάνα , σπίτι,
έναν δεν δίνανε για το σήμερα παρά,
Δεν κράταγαν μεζούρα και διαβήτη,
Δεν ρίχνανε δραχμές στον κουμπαρά»[*]
Αυτά τα αγεωμέτρητα νιάτα που ενώ η χούντα τους πρόσφερε μία πλαστική ευδοκίμηση, διάλεξαν τον παράτολμο δρόμο «…παίζοντας το κρυφτούλι με τον θάνατο σε κάθε γωνιά και σοκάκι»[*] αυτόν το δρόμο που σε κάθε σκοτεινή εποχή διαλέγουν πάντα τα νιάτα, αυτόν τον οποίον ο Ζαν Πωλ Σαρτρ ονομάζει στις παρακάτω γραμμές « Η Δημοκρατία της σιωπής».
«….Σ ‘ όλο τον κόσμο, λέει ο Σαρτρ, δεν υπάρχει στρατός όπου συναντάει κανείς τέτοιαν ισότητα κινδύνων απ’ τον φαντάρο κι ως τον αρχιστράτηγο. Γι’ αυτό ακριβώς, η Αντίσταση υπήρξε μια πραγματική Δημοκρατία.για τον στρατιώτη όπως και για τον ηγέτη, ο ίδιος κίνδυνος, η ‘ίδια ευθύνη, η ίδια απόλυτη ελευθερία μέσα στην πειθαρχία.
Έτσι , μέσα στη σκιά και μεσ’ το αίμα, συγκροτήθηκε τότε η πιο δυνατή απ ‘ όλες τις Δημοκρατίες. Καθ’ ένας απ’ τους Πολίτες της ήξερε πως χρωστούσε τον εαυτό του σ’ όλους και πώς, ταυτόχρονα, δεν μπορούσε να υπολογίζει παρά μόνο στον εαυτό του’ καθένας τους πραγματοποιούσε , μέσα στην πληρέστερη εγκατάλειψη, τον ιστορικό του ρόλο.
Καθένας τους, κόντρα στους δυνάστες , επιχειρούσε να γίνει ο εαυτός του, αναπόδραστα και, διαλέγοντας ο ίδιος τον εαυτόν του μέσα στην ελευθερία του , διάλεγε την ελευθερία όλων»[**]
Γι’ αυτά τα ιδανικά αγωνίστηκαν πάντα τα νιάτα της Ελλάδας και γι’ αυτά τα ιδανικά αγωνίστηκαν και τα νιάτα του Πολυτεχνείου που τιμούμε σήμερα. Και είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστικό ότι , πρωταγωνιστές του νεανικού αυτού αγώνα είναι οι φοιτητές, η σημερινή δηλαδή και αυριανή διανόηση και επίσης είναι χαρακτηριστικό ότι κυριαρχούσε τότε το σύνθημα «Παιδεία» γιατί οι Λαοί που έχουν Παιδεία; Δεν ανέχονται δικτατορίες.
Και μέσα σ’ αυτά τα ιδανικά χρίζεται μετά το 1974 η σύγχρονη Ελληνική Δημοκρατία και αυτά τα ιδανικά καλούνται να περιφρουρούν πάντα τα στρατευμένα νιάτα της Ελλάδας.
Η περιφρούρηση αυτή είναι ακόμη ένα κτύπημα στην τότε προσπάθεια της χούντας να καταστρέψει τον ψυχικό δεσμό λαού και στρατού και να πλήξει ανεπανόρθωτα την Εθνική μας Ενότητα,
Γι αυτά τα ιδανικά και σεις,
Κύριοι Ευέλπιδες, ως αυριανοί αξιωματικοί να αγωνίζεστε παράτολμα και παράφορα.
Τότε και μόνον τότε θα ‘έχει πρακτική αξία ο γιορτασμός τέτοιων επετείων σαν τη σημερινή,
Αθήνα 17η Νοέμβρη 1989,
* από το ποίημα του Μανολη Αναγνωστάκη «Χάρης ‘44»
** Ο Ζ.Π. Σαρτρ αναφέρεται στην αντίσταση του Γαλλικού Λάου κατά της ναζιστικής κατοχής.